"Sustraietatik moztua geldi ez dadin pastorala herrietan egin behar da"


2021eko uztailaren 27an
Roger Idiart apaizari elkarrizketa bere bizitzaz eta lanaz
ROGER IDIART
"Sustraietatik moztua geldi ez dadin pastorala herrietan egin behar da"
Roger Idiart apaiza Xalbador bertsolariari buruz egingo duen pastorala dela eta notizi bihurtu da. Aitzakia ederra–ez bakarra ordea–Salgizeko erretor etxera joan eta bere bizitzako orrialde batzuk arakatzeko. Euskal kulturaren defendatzaile porrokatua, bihotzaren mintzoa nagusitu zaio argudioetan.
ARGIA. Gerlatik landako garaia ezagutu duzu. Kontaiguzu urte horietako gauza inportanteak zeintzu izan diren.
ROGER IDIART. Garai hartan etsai handia izan ditugu irrati-telebistak. Hankaz gora bota dute euskara. Horiek arma absolutoak izan dira, etxe guzietan sartu bait dira gure kultura itoaz. Bestalde, mundua aldatu da, jendea azaletik bizi da, gauzak ez dira sakontzen.
Hala ere, gazteek ez dute faltsukeria maite, lehen baino guttiago oraindik. Lehen isilean gelditzen ziren, bereziki aferen aintzinean, beraien ikusmoldea ez zuten azaltzen; orain ordea, ez dira beldur eritzi desberdinak agertzeko, erlijioa kritikatzeko. Lehen, batzuen ikusmoldea errespetatzen zen bakarrik. Hori aldatu egin da.
A. Enbataren sortzea ere barru barrutík ezagutu duzu.
R.I. Bai. Tolosan ikasle nintzelarik lehena eskuratu nuen: Izugarri gustatu zitzaidan. Orduan bi anai bezala ginen Lartzabalekin eta aipatu nion nola aldizkari bat atera zen dena gatz eta piper, eta atsegin handiz ikusi nuela. Ez zidan aintzinetik ezer aipatu eta irriz hasi zen. Ez zidan erran lehenagotik berak moldatu zuela. Sorpresa izan zen. Horrela segitu genuen, ez genuen esperientziarik, beti gerlatan frantsesekin ibilia izan zen Iparraldeko jendea, ez genuen ezer ezagutzen, aprendiz ginen abertzalegoan. Gerlako errefuxiatuek floklorean ari ziren, musika, dantza erakusten, gehienak PNV-EAJkoak ziren, ez ziren militanteak. Berantago ETAkoak iristen hasi zirelarik beste su bat ekarri zuten.
Enbata agertu zelarik Europako federalismoaren alde azaldu zen. Bi dimentsiotan: Euskal Herria eta Europa. Gaur egun oraindik postura hau baliagarria da, ikusten bait dugu denen beharra daukagula, herri ttikiak elkartu behar direla.
A. Abertzale izate horrek zenbait arazo sortu dizkizu, ez da bada?
R. I. Elizan gauzak oso goxoan egiten dira. Ez zidaten erran ze apez gaiztoa abertzale arriskutsu horietarik nintzela, ez holakorik, esan zidaten: «Zu oso dinamikoa zara eta Zuberoara bidaliko zaitugu han zure beharra daukatelako". Larizabalengana joan nintzen horretaz zer zion galdetzea eta esan zidan: «joan behar duk, han ere baduk lana egiteko», eta bada hogeitabi urte hemen nagoela.
Joan den urtean apezpikoak proposatu zidan Ipar Ameriketara joatea. Harat joan nintzen. Hiru aste igaro nituen Californian kantuak erakusten eta komedia lantzen. Orduan apezpikoak jakin zuen hori eta proposatu zidan harat joatea. «Niet» erran nion. Eta nere arrazoinak eman nizkion: bat, azkaindarra naizela, eta orain Californiara bidaltzen baninduten arras urrun nintzatekeela. Bestalde, elkartasunak baditut presoekin bereziki, idazten diet asko eta gauza asko bizitzen ditut hemen, ez da momentua neretzat dena utzi eta Ameriketara joateko.
A. Zertan da Zuberoako kultura?
R. I. Hasieratik Zuberoako mintzairaren ikasten hasi nintzen eta hor bada nahiko lan. Kantuak egiten hasi nintzen ere hemengo berbetan eta kantuak zuberotarrez egiten nituen, erakusten zizkidaten. Nik esaten dut hemengo jendeak orain hogeitabi utte soportatzen nautela, uzten naute bizitzera lasai, nahiz eta batzuk abertzaleen aurkako amorratuak izan.
Nik ez dakit zer ekarri duten Zuberoari, aldiz erran dezaket Zuberoak asko ekarri didula, bai kultura aldetik, bai mentalitate aldetik. Ezin dezakegu pentsa zenbut ikasten den zuberotarra ikasiz. Badituzte esan labur asko filosofi handikoak. On da batzutan kultur txoke batzuk bizitzea, lapurtarra izanik, nahiz eta gogorra izan, aberasgarria izan da. Hasteko, lehen, herri gorri ala txuriak ziren hemen, bainan orain herriak ustu egin dira eta elkartzera behartuak izan dira eta tolerantzia asko dago. Orain arte Lapurdin eta Baxenafarroan izan ez duguna.
A. Lartzabal apezaz zer oroitzen duxu?
R. I. Lartzabal neretzat jende ttipiaren aldeko pertsona zen, xumea, kezka hori ba zuen. Enziklikak berriz hartu zituen eta doktrina soziala berria atera zuen eta baita ere beste gazte batzuekin sindikatak sortu. Lartzabal apez gorritzat hartzen zuten bainan defendatzaileak ere bazituen burgesen artean, horien artean Hazparneko Mathieu medikua.
Alemandarrek Frantzia okupatu zutelarik baziren larogeitamar gotzain Estatu osoan. Eta gotzain guzti horietarik lau agertu ziren faszismioaren kontra: Baionako apezpikua, Wastenbeuf flamendarra, Mathieu hazpandarra, Teef bearniarra eta Salieges Tolosako apezkikua. Besteek indarra errespetatu zuten bakarrik. Lartzabal ez zen horrelakoa, kontestatzailea zen.
A. Gaurko elizan bada kontestazio mugimendurik?
R. I. Uste dut Vatikanoko Kontzilioan aurrerapen bat izan zen, aurrera joateko gogo bat, baina integristak eta zirela medio geroztik presioak izan ziren integristen aldetik. Horiek dirudunak dira eta ez dute aldaketarik nahi. Horregatik aldaketa zenbaiten susmoa dutelarik berehala Vaticanora jotzen dute Eliza desegiten ari dela salatzera eta pittakan alderantzizko joera lortzen dute. Elizan ere erreakzioa oso indartsua da. Beti hala izan da nik uste, ez daiteke eliza ofiziala kontestatzailea izan, nahi ta nahiez beti botere bati lotua da, denetan berdin da, eta botere zertxobaitez duena usteldu egiten da.
Iparraldean berrogeitamar bat apez gaude Herrriarekin elkartean bildurik eta gutaz ez dira aldatzen, fedegabekoak garela diote.
A. Arestian presoekin harremanetan egoten zarela kontatzen zenuen.
R. I. Iduritzen zait gure gazte hoberenak edo hoberenetarik ditugula hor.
Ebanjelioan markatua den bezala: «Preso nintzen eta etorri zarete nere ikustera». Horiek preso izanik ez dugu eskubiderik lasai bizitzeko. Preso sartu dituzte beren adin hoberenean, ez dute dena esaten beraien eskutitzetan baina herri mina erakusten digute. Nik ez dut egin dutena jujatzen, neretzat frantses boterea da gu lehertzen gaituena, biolentzia hori ez dut onartzen, besteak horren ondorioak dira. Aski da lehen hori kentzea.
A. Aktualitatera itzuliz, pastoral baten proiektua burutzen ari zara. Emaiguzu berririk.
R. I. Kasik bukatua daukat Zuberoko pastoral berri bat, idazten dudan lehena, Xalbador bertsolariaren bizitzari buruz. Bertsoak egiteko zuen dohain, zaletasun hori izango da gaia. Baina idaztea gauza bat da bostea da ematea, herri oso bat mobilizatzea. Oraikoan Larraiñeko herriak emanen luke–herri hanetan ematen inportantea da bostela pastorala bere sustraietatik moztua geldituko bait da–. Lehen errepikapenak azaroan hasiko dira. Koroak biltzen hasi dira, hamabi koro izango dira artzainekin eta. kantuak lantzeko. Kantu asko izango dira, jendeak erraz hartzen bait ditu kantuak.
Ixabel Etxeberria
Zu oso dinamikoa zara eta Zuberora bidaliko zaitugu han zure beharra daukatelako" esan eta bidali zuten Zuberoara Rogert Idiari. Hogeitabi urte egin ditu lan.
Roger Idiartek dio: "gazteek ez dute faltsukeria maite. Ez dira beldur eritzi desberdinak agertzeko, erlijioa kritikatzeko. Lehen zuen ikusmoldea aldatu egin da".
Gizon handien itzala (Lartzabal...) beti ondoan izan duela, ezin ahaztu ditu hauengandik jasotakoak. Bere lagun zaharrekin egindako hainbat kontu gogoratzen du oraindik...
35-38


GaiezGizarteaErlijioaEliza katolApaizak
GaiezKulturaAntzerkiaPastoralak
PertsonaiazIDIART1
EgileezETXEBERRI11Kultura

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude