Alderdi nazionalista galesak oso zaila du Thatcher egonik boterean"


2007ko otsailaren 21ean
Cennard Davies eta Chris Rees, Galeseko ordezkariei elkarrizketa
Cennard Davies eta Chris Rees, Galeseko bi ordezkarirekin solasean
Alderdi nazionalista galesak oso zaila du Thatcher egonik boterean"
Galesen helduen alfabetazio lanetan aritzen da Cennard Davies eta Chris Rees. Bertako inguru nazionalistetan eta herri aldizkarietako sarean ere murgilduta dabiltza biak. EKBk gonbidatuta, hizkuntza minorizatuak dituzten zenbait naziotako partaiderekin batera Euskal Herrian izan ditugu biak egun batzuz, eta haiekin mintzatzeko aukera izan dugu.
ARGIA. Laboristen eta kontserbatzaileak hauteskundeetarainoko lasterketa daude juda Erresuma Batuan, nola dago Galesen indarren jokoa, Plaid Cymru alderdi nazionalista barne?
CENNARD DAVIES Galesek hogeitamazortzi ordezkari ditu Londreseko parlamentuan, eta horietarik hiru dira nazionalistak, beste zortzi kontserbatzaileak eta beste guztiak laboristak dira. Alderdi Laborista oso errotuta dago Galeser Proportziotan herrialde osoan botoen 8% dute nazionalistek, baina inoiz izan duten garaiena %1 3koa izan zen, aurreko hauteskunde europarretan, 1985an.
A. Laboristak arduratzen al dira Galesen hizkuntzaren arazoari buruz?
CHRIS REES. ez dut uste. Hemengo PSOEren jarreraren oso antzekoa dutelakoan nago, jarrera ahotza". Badaude laboristen artean hizkuntza galesaren entusiastak, baina gehiengoari bost axola dio, aurkako jarrera ez badute beharbada.
DAVIES. Ez da erreza pronostikoa egitea. Baina oso zaila da Plaid Cymrurentzat aurrera egitea boterean Thatcher-en Alderdi Kontserbatzailea dagoenea, izan ere, galesa herri anti-kontserbatzailea da eta orain, beraz, garrantzitsua zera da, haiek boteretik kentzea, eta ondorioz gora egiten du laboristen aldeko botoak.
REES. Aldiz, laboristak daudenean gobernuan, alderdi nazionalista bilakatzen da oposizio naturala eta gora egiten du. Edozein modutan kontserbatzaileak zona oso anglofonoetan kokatzen dira Galesen, mugan eta kostaldean bereziki.
A. Alde kulturala ukituz, ze status du galesak hezkuntzan?
DAVIES. Segun eta zein eskualdetan. Galeseko iparmendebaldean eskoletako hezkuntza medio arrunta galesa da. Bestetik, aurtengo ikasturtetik aurrera Galeseko haur orok eskola orotan hizkuntza ikasi behar du ikasgai bezala, paperean behintzat. Horretaz gain, hego eta iparrekialdeko inguru anglofonoetan badauzkagu eskolak osoki galesez, hemengo ikastolen modukoak.
REES. Eresuma Batuan hezkuntza nola dagoen ulertzeko, jakin behar duzu administrazio lokalak paper handia jokatzen duela hezkuntza politikan, ez dago gehiegizko kontrol zentralik, tokian tokiko aldaketetarako eremua badago. Beraz, galesak indarra duen tokietan administrazio lokala bera ere arduratuta dago eta hobeto dago hezkuntzaren egoera.
A. Galesa irakaskuntzan derrigorrezkoa egiten duen arau berri honekin arazoak daude, irakasle falta edo, ezta?
REES. Irakaslegoari arreta gutxi eskaini izan zaio, eta ez da Galeseko arazo soila, ekonomikoa baizik. Irakasleek ez dute ondo irabazten, beste lanbide batzurekin gonbaratuz, eta askok irakasteari utzi kio azken aldian. Arazoa daukagu: galesa hedatzen ari da hezkuntzan, baina gero eta irakasle gutxiago dago.
DAVIES. Bizimoduaren zenbait arlotan galesa hedatzen ari da, adibidez media delakoetan, irratia eta telebistan hazten ari dira.
A. Optimistak zarete orduan hizkuntzaren etorkizunari buruz?
REES. Hiztunen kopurua atzeraka doa, egia esanda. Baina inoiz ez bezala terrenoa irabazten ari gara, bi norabidetako mugimendua da.
DAVIES. Hiztunen piramidean aldaketa ere nabari da. Orain jende gazte gehiago dago galesa mintzatzen eta lehen, ordea, zahar asko eta gazte gutxi.
REES. Bestalde, Galesen orain dugun oso problema larria galesa hitzegiten den eskualdetara inmigrazioa da, arazo sozial eta ekonomikoak ere sortzen ari bait da. Etxebizitza oso garesti dago Ingalaterran eta merke ostera Galesn. Ordean, ingselesak etxea saldu han eta geuregana datoz, etxea merke erosi eta negozioetan inbertizen dute. Era horretan, dendak eta beste zerbitzu publiko asko ingelesen esku gelditzen ari dira maiz, eta arazo linguistikoa bilakatzen ari da hau.
Luis Fernandez
"Galesa hitzegiten den eskualdeetara ingelesen inmigrazioa problema larria bilakatzen ari da".
"Cennard Daviesen esanetara, hiztunen piramidea aldatu egin da, orain gazte jendea gehiago mintzatzen bait da galesez".
20-21

Gaiez\Politika\Nazioartea\Estatuak/Na\GALES
Gaiez\Hizkuntza\Galesa
Pertsonaiaz\DAVIES1
Pertsonaiaz\REES1
Egileez\FERNANDEZ3\Politika

Azkenak
2024-12-27 | Julene Flamarique
EuskarAbentura 2025: izena emateko epea zabalik martxoaren 5era arte

EuskarAbentura 2025 espedizioak aukera emango die 127 gazteri zazpi lurraldeak oinez zeharkatzeko kulturan, historian eta paisaietan murgilduta. EuskarAbenturako parte-hartzaileen hautaketa ez da proiektuen kalitatean bakarrik oinarritzen, baita generoa,... [+]


2024-12-27 | Leire Ibar
AEBek eta aliatuek 260.000 milioi dolar eman dizkiote Ukrainari laguntza militarrerako

AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]


2024-12-27 | Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]


2024-12-27 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.


2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-27 | ARGIA
Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago

2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).


2024-12-27 | Euskal Irratiak
Benito Lertxundi
“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”

Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]


2024-12-27 | Gedar
Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak

Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.


Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”

Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.


2024-12-27 | ARGIA
“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez

"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]


Eguneraketa berriak daude