Fadoa zinemaratzen denean


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Manoel Oliveira zinemagilearekin elkarrizketa
Manoel Oliveira: Hogeitamabost filmeren bidea
Fadoa zinemaratzen denean
Manoel Oliveirak ez zuen inoiz Portugal utzi Salazarren diktadurak iraun zuen bitartean. Hamabi filme burutu zituen 1974ko apirilaren 25a arte, bi besterik ez luzemetraiak. 75tik aurrera bizkortu egingo du produzioa: Hamaika, hiru oso luzeak. Hauetako batek, "Oihalezko zapata"k, bost minutu besterik ez ditu behar zazpi ordutara heltzeko. Baina, asko dira, hauezaz gain, burutu gabe gelditu diren projektuak. Salazarrek barreiatutako errautsen azpian sua zegoen.
GALDERA. Salazar boterean jarri berri zela ekoiztu zenuen zure lehen filmea, Douro, Faina Flavial, 1931an. Walter Ruttmannen eragina ikusi izan da, edota Ivensen Zubia-rena.
ERANTZUNA. Ez dut Ivenesen hori ezagutzen. Ezagutzen dudana Euriada, eta egia esan behar bada, Douro egiten hastear nengoela izan nuen haren berri. Ruttmannena oso maite nuen. Baina gerora zerbait zortzekotan teknika besterik ez niola zor ikusi nuen. Giza ikuspegiari dagokionez hurbilago nengoen Ivens edo errusiarrengandik Ruttmannen produziotik baino.
G. Bada dokumental honetan fikzio momentuetarako sarrerarik?
E. Garai horretan dokumentala zinemaren materiarik espezifikoena zela uste nuen. Baina arrazoi ekonomikoak garrantzitsuak ziren oso. Dokumentaletan ez da operadore beharrik, norbera norberaren ekoizle bihur deiteke, Joris Ivens bezala. Lagun batek egin zizkidan argazki artistikoak. Arrazoi sendoak ziren edonor dokumentalen mundura bultzatzeko, baina beste zerbait behar nuela ikusi nuen. Eta egia esan, beldur nintzen, fikziozko filmeak dakarrena ez bait da txantxetakoa, zulo ekonomikoa, zuzendaritza, zailtasun artistikoak. Dena.
G. "O acto da Primavera"tik aurrera "Maitasun Hondoratuak" deitu izan den tetralogiari lotu zintzaizkion. Tristezia sendimendu hori beti, kultura portugaldarraren konstante bat da hau?
E. Bai, fadoa bezala. Kanta hau Lisboari lotuta agertu arren gehienetan, eskualde guzietako eraginak ditu. Fado hitzak patua esan nahi du, eta grekoek zioten bezala: "patua jainkoak baina indartsuagoa da". Malenkonia portugaldarra da, luzaroan geurekin daramaguna. Quibir-eko Alkazarreko gatazka ondoren, edota Hiru Erregeenarenaren ondoren, hila dugu Dom Sebastian Errege, Portugalen zortea aldatu da. Garai honetatik aitzina etengabeko gainbeheran hasi ginen. Dom Sebastianen mitoak gaur arte dirau.
G. Aktoreen begirada zuzentzeko orduan badirudi puntu zehatz bati begira direla guziak. Zeri begira?
E. Historia berriro ere. Sandadea zer den azaldu beharko litzateke. Itzulezina da. Filosofikoki ez da galdu dena, etortzeko dena baizik. Datorrenganako nostalgia da. Utopikoa. Utopia Bostgarren Inperioa izan da, Dom Sebastianen asmoa: Munduaz jabetu, errege bakarra, erlijio bakarra harmonia bakarrean.
G. Zure filmetan geografia, historia bera maitasuna aurrera eramateko eragozpen diren sentimendua dugu.
E. Bai, maitasunaren inguruko errealitatea hori da. Maitasun pasiozkoak absoluturako joera du. Baina gauza ezina da abstrazioan, konkretuan, gizartean behar da.
G. Zure pertsonaien gartzelak zer ikusirik badu Portugaleko errealitatearekin?
E. Bai, inoiz izan gabeko inperioa da. Amets bat da, azalpean erligioa duen amets bat. Mundua kristautu. Aita Santu berbera ororentzat. Gerrarako harmonia da, mundua menperatzeko. Bihotz eta izpiritu berbera guziok.
G. Ikuspegi bateratzaile hau Hiroshimaz, Vietnamez edota Biafraz "Udaberriko misterioa"n duzun ikuspegian salatzen dituzu.
E. Katastrofe guziak Bostgarren Inperioaren kontrakoak dira, harmoniaren kontrakoak. Nire kasua filmean harmonia Gioccondak adierazten du. Picassoren Gernika beste muturrean legoke, orekarik gabeko munduaren sinbolo.
G. Abel Gance zinema totalaz mintzo da, arte guzien sintesia litzatekeena.
E. Bai, baina hurbilketa bat da. Oro da, ez da deus. Zinema kristale zati ttikiz betetako gela esferikoa da. Berra bakoitzak eskenaren alderdi bat erakusten du, baina eskenak beti berdin segitzen du. Zinema totala esfera osoa litzateke, aukeren infinitasunera hurbiltzeko era bat.
J.M. Heritz
50-51


Gaiez\Kultura\Zinema\Zuzendariak\OLIVEIRA1
Pertsonaiaz\OLIVEIRA1
Egileez\HERITZ1\Kultura

Azkenak
2025-03-19 | ARGIA
“Proiektu honi ez!” Arratzua-Ubarrundiako plataformaren adierazpena

Arratzua-Ubarrundiako "Proiektu honi ez!" plataformak adierazpen hau kaleratu du, udalerri horretako EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa aurkeztu berritan.


2025-03-19 | ARGIA
Dimititu egin duten Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek herritarrei zuzendutako agurra

Arratzua-Ubarrundia (Araba) herriko EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa eman dute Solariaren zentral fotovoltaikoagatik. Hau da hiru zinegotziek, Txetxu Zengotitabengoak, Laura Sanchok eta Javier Ruiz de Arkautek, herritarrei zuzendu dieten agur mezua.


2025-03-19 | Bertsozale.eus
Maiatzean jokatuko da Udabarria Bertsotan

Maiatzaren 8an hasiko da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako sailkapen fasea. Zortzi saio bikoitz jokatuko dira maiatzeko eguenetan. Sarrerak eskuragai daude bertsosarrerak.eus atarian.


Hwei-Ru Tsou. Brigadista txinatarrak xede
“Batera gogoratzen ditugu Gaza eta Gernika!”

Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]


Eguzki beltza

Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]


Zuhaitz landaketa: mozketa masiboak egin ahal izateko jukutria “berdea”

Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]


Benetako ninjek ez dute misteriorik

Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]


2025-03-19 | Jesús Rodríguez
Infiltratuak, legez kanpo

2022ko ekainaren 7an, Directa-k serie luze bateko lehen polizia infiltratuaren kasua argitaratu zuen. Martxoaren 5ean, Belen Hammad fikziozko izena erreta geratu zen, polizia-argotean dioten bezala. Jada hamar dira Directa, El Salto eta El Diario-k azken hiru urteetan argitara... [+]


Biharamuna

Igande gaua. Umearen gelako atea itxi du, ez guztiz. Ordenagailu aurrean esertzeko momentua atzeratu nahi du. Ordu asko aurretik. Zazpietan jaiki da, eta, bihar ere, astelehena, hala jaikiko da. Pentsatu gabe ekiten badio, lortu dezake gauak pisu existentzialik ez izatea. Akats... [+]


2025-03-19 | Maialen Arteaga
Pavloven txakurra eta kanpaia

Naomiren etxeko eskailerak igotzen ari dela datorkion usainak egiten dio memorian tiro. "Ez da sen ona, memoriaren eta emozioaren arteko lotura da. Baldintzapen klasikoa", pentsatzen du Peterrek bere golkorako Intermezzo-n, Sally Rooney irlandarraren azken eleberrian... [+]


Maite Errarte:
“Etorkizuneko etnografoek sakelekoen bilakaera aztertuko dute akaso”

Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]


Elkarri begira ez, elkarlanean

Oldarraldia ari du EAEko administrazioa euskalduntzeko erabakien aurka, berriz ere, enegarren aldiz. Oraingoan berrikuntza eta guzti, espainiar epaitegiak eta alderdi eta sindikatu antieuskaldunak elkarlanean ari baitira. Ez dira izan akats tekniko-juridikoak zuzentzeko asmoz... [+]


ANALISIA
EH ez da salgai, legedia ere ez

Lurraren alde borrokan dabilen orok begi onez hartu du Frantziako Legebiltzarrak laborantza lurren babesteko lege-proposamenaren alde bozkatu izana. Peio Dufau diputatu abertzaleak aurkezturiko testua da, eta politikoa eta sentimentala juntaturik, hemizikloan Arbonako okupazioa,... [+]


Eguneraketa berriak daude