Josu Zabaleta: "Aurrean egotea dagokigu, eskatzeko asko eta emateko gutxirekin"


2021eko uztailaren 23an
Euskal Herriko Itzultzaile Elkarteko Josu Zabaletari elkarrizketa.

Munduko Itzultzaileen Elkartean Hizkuntz Mugatuen Komisioa ordezkatuko du
Josu Zabaleta: "Aurrean egotea dagokigu, eskatzeko asko eta emateko gutxirekin"
Euskal Herriko Itzultzaileen Elkartea (EIZIE) Munduko Itzultzaileen Elkartean (FITE) sartu berri da, bertako Hizkuntz Mugatuen edo Minoritarioen Komisioko zuzendari bezala Josu Zabaleta itzultzailea aukeratu dutela.
ARGIA. Munduko Itzultzaile Elkartean sartu berri da Euskal Herriko Itzultzaile Elkartea. Esplikaiguzu lorpen honen prozesua?
JOSU ZABALETA. Elkarteak asmo horiek hasieratik zituen, eta hasiera bertatik harremanak izan genituen APETIrekin (Asociación Profesional Española de Traductores e Intérpretes) bezala gailego eta katalandarrekin. APETIk berehala planteatu zigun FITEn sartzeko ordezkaritza bat geratzen zela libre Estatutik eta gure esku uzten zutela. APETIk lagunduta beraz aurkeztu genuen gure kandidatura, eta zuzendaritzak onartu gintuen, hiru urteko epeaz hizkuntza mugatuen komisioan gaudela –nik neronek esaten nuen Kongresuan gurea ez duela hizkuntza minoritarioena izan behar gehiengoarena baizik, gehiengoa minoritarioak dira-eta–, zeinaren zuzendaritza eman didaten. Gurekin batera Korea, Tanzania, Irlanda, Txekoslovakia eta Hungariako ordezkariek osatzen dute Komisioa.
A. Nola daude kontenplatuta hizkuntza minoritarioak FITEren baitan?
J.Z. Boto berbera daukate, eta FITE barruan dauden gehienak, lehen esan bezala, hizkuntz minoritarioak dira. Eta gainera zabaltzen ari da. Gu sartu garen bezala, azken Kongresuan hamaika bazkide berri sartu dira. FITE bestalde, UNESCO barruan dago. Euskarari dagokionean, orain bitartean jende guztiak jakingo zuen FITEren barruan euskara bazela, baina euskaldunik zegoenik ez zuten ezagutzen. Jakinmin handia dago Elkartean hizkuntz minoritarioekiko, eta posibilitate handiak gure kasuan hemengo literatura eta zenbait kultur adierazpen kanpora ateratzeko, errealak, lotzen ari direnak.
A. Posibilitateez mintzo zara, baina zertan zehazten da hori?
J.Z. Adibidez, posibilitate nahiko zehaztuak daude euskal literaturako zenbait autore eta folklorea errumanora eta hungarierara itzultzeko. Eurek esaten duten bezala –eta ez zaie arrazoinik falta–, euskal ;autore bat New Yorkeko liburutegi batean jarrita behar bada ez da gauza asko eta gainera jendeak ez dakit zenbateraino irakurriko duen, baina Budapcst-eko liburutegi batean jarrita saldu egiten da, jendeak irakurri egiten du, ezagutu egiten da.
Literatura sartzen den lekuan gainera beste gauza batzuk ere sar daitezke. Modu guztietan egon behar dugu kanpoan, baina enbaxadore egon eta ezer eskaintzeko eduki ez erdaraz oso ondo esaten den bezala "enbaxada" da, eta guri tokatu zaigu aurrean egotea eskatzeko posibilitate handiekin eta emateko gutxirekin.
A. Argituko al zeniguke zein "enbaxada" den gurea?
J.z. Jendea hizkuntzak ikastera bidal dezakegu esate baterako. Lehendabiziko hitza "trukea" ateratzen dute, eta guk ez daukagu institutu bat adibidez. Badaukagu lekua amerikar bati euskara irakasteko baina ez txekoslovakiar bati irakasteko. Eurak erreztasunak emateko prest badaude guk ere egon beharko genuke.
A. Nork eta nola erantzun behar dio harreman horri Euskal Herrian? Itzultzaile Elkartearen esku egon behar du soilik?
J.Z. Nik uste dut instituzio publiko eta pribatuek erantzun behar diotela Egun Elkarteak betetzen du ordezkaritza hori, eta idazleena ere, nahiz eta ez genuen bete behar. Elkarri lagundu behar diogu, ze idazlea eta itzultzailea sartzen diren lekuan gero kantaria sartzen da, edo pintorea, eta momentu batean industriala. Hori bideak zabaltzea da.
A. Zu buru zaren Komisioak zein lehentasun azpimarratu ditu?
J.Z. Ikustea zein eginkizun eta zein baldintzetan betetzen den itzulpena hizkuntza guzti hauetan, eta ea hori nolabait definitzea badagoen. Hiru urte honetan espero dugu hizkuntza hauetako itzultzailearen liburu berdea egitea. Dagoeneko bi bilera zehaztuta daude, eta horietan hasiko gara problematika definitzen, gero nazioarteko instituzioetan hizkuntz hauetarako babes berezia eskatzeko asmoz. Badugu posibilitatea, bai FITEren izenean, bai UNESCOren izenean, gomendio batzu egiteko nazioetan. Eraginik izan dezake honek beraz, bai Euskal Herrian, bai Frantziaren bidez, bai Espainiaren bidez. Hor badago jadanik gomendio bat bultzatu ditzaten hizkuntz maioritarioengandik minoritarioenganako itzulpena, ondo dago, baina horretan inbertitu egin behar da. Guk ez badugu kasu gure Komisioan dirua sartzeko posibilitaterik hiru urte iraungo dugu, eta bestela gehiago.
A. Hemengo egoeraren radiografia bat egiterako orduan zein gauza azpimarratuko zenuke?
J.Z. Bi urte edo hiru barru itzultzaile estatutua definitu ahalko da legez eta hemengo ikasketek horretara mugatu beharko dute, eta ez dakit oso bide zuzenetik goazen. Egia da hemen gero eta kalitate gehiago dagoela, itzulpen eskakizuna ikaragarri handitu da... Ezin esan lan guztiak onak direnik ere, ez eta denak txarrak direnik. Egia da itzulpen txar asko egiten dela, bestela ezin izan gainera: Bi hizkuntz hain desberdin, biak ia ama hizkuntza bezala ezagutuak, dauzkagun prestakizun baliabideekin, eta gauzak egiten diren bezala izugarri artista izan behar da.
Izugarrizko ardura eskatzen zaio itzultzaileari, ze bera bait da hizkuntz normalizatzailea gehienbat, honetaz konturatu behar dugu, eta gehiago eskatu baina baliabideak jarriaz. Alde guztietan inbertitu behar da, presio handiagoa behar du egon eta laguntza gehiago.Gauzak honela ez dakit jartzen diren baliapideak egokienak diren. Esate baterako: Oraindik ez dugu lortu karrera egokia egiterik. Gero esaten da euskara lardaskatu eta okertze horretan interferentziak daudela! Horren kontrarioa itzultzailea da, horren kontzientzia handiena duena. Eta itzulpen ekintza batek sortzen du gainera interferentzia, eta hori aztertzeko moduak jartzen ez baditugu ez dakit zertan ari garen.
Espainiari gertatu zaio, bere itzultzaileek ezin dutela beren tituluekin Europako institutuetan lan egin. Lizentziaturarik ez zutelako. Gu bitartean masterretan inbertitzen ari gara, eta ez da soluzioa, soluzioa eskola on bat litzateke, eta bitartean ikerketa gune bat sortu beharko genuke.
J J Petrikorena
Euskal itzulpegintzan ematen ari diren urratsak ez direla zuzenak azpimarratu nahi izan digu Josu Zabaletak.
48-49

GaiezKulturaLiteraturaElkarteakEHIE
PertsonaiazABALETA8
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
2024-10-04 | ARGIA
Hego Euskal Herriko umeen %8,3ak ikusmena zaintzeko zailtasunak ditu

EAEko haurren %6,4ak eta Nafarroakoen %10,2ak ikusmen pobrezia du. Visión y Vida elkarte espaniarrak egin du estatuko azterketa. Txostenaren arabera, ikusteko arazoak dituzten haurren eragozpen larriena da ez duela minik egiten, eta familiek, baliabide ekonomikorik ez... [+]


Gazako genozidioak urtebete: gertaera nagusiak

Urtea bete da Hamasen urriaren 7ko erasoak gertatu zirenetik. Ordutik, Israelek Gaza suntsitu du eta guda inguruko herrialdeetara zabaltzen ari da pixkana. Urtebete honetako gertaera nagusiei errepasoa emango diegu kronologia honetan.


2024-10-04 | ARGIA
Guardia Zibila omenduta, biktima batzuk berriz biktimizatzen direla salatu du Memoria Osoak

Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]


2024-10-04 | Gedar
Gasteizko udaltzainek ere taser pistolak izango dituzte

Bi T10 pistola elektriko erosiko ditu udalak, baina beste sei erostea eskatu dute poliziek. Arma zurien erabileraren ustezko gorakada hartu dute aitzakiatzat, erabilera justifikatzeko. Gero eta udaltzaingo gehiagotan ari dira taser pistolak eskuratzen; Ertzaintzaren BIZKOR... [+]


Bizitza luzea Entzia Bonelli arrano gazteari

Arabako Mendiak Aske elkarteak zorionak eta eskerrak eman nahi dizkio Arabako Foru Aldundiko Natura Ingurunearen Zerbitzuari, Bonelli arranoa gure lurraldean berriro sartzeko Aquila a-Life proiektuarekin lortutako arrakasta dela eta.
Guztiz kontziente gara proiektu honek... [+]


2024-10-04 | Irutxuloko Hitza
Donostiako Udalak gaikako bilketa betetzen ez duela salatu du Eguzkik

Donostiako Udalak iragan osteguneko udalbatzarrean iragarri zuen moduan, zaborren tasa % 26,5 igoko du, 2025eko urtarriletik aurrera, Hondakinen 7/2022 Legeak horretara behartzen duela argudiatuta. Eguzkik, ordea, salatu du legea kostuei begira aplikatzen duela soilik, eta... [+]


Garbitzaile batek gurpil-aulkian ekin behar izan dio lanari Iruñeko Mendigoiti ikastetxean

Maria Elena Escudero 56 urteko emakumea azkenean Mendigoiti ikastetxeko bere garbitzaile lanera itzuli behar izan da ostegun honetan, Iruñeko Mendillorri auzoan. Asteazkenean ez joateko esan zioten Zaintzen enpresakoek eta ostegunean berriro baietz, aurkezteko lantokian.


Haurrekin alzheimerraz mintzatzeko gakoak

Alzheimerraren inguruan haurrekin naturaltasunez hitz egitea du helburu ‘Arrain bat bezala’ antzezlanak. “Zenbat eta lehenago landu orduan eta gutxiago estigmatizatzen da”, nabarmendu du Ana Maestrojuán zuzendariak.


Wikipediaren hizkuntza gutxituen biltzar batean bizitakoak

Lanopor egun batzuk izan nituen joan den astean. Oporrak ziren, baina ordu batzuk dedikatzen dizkiodan afizio bati emanak izan ziren, biltzar batean inbertituak: hotelean lo eta hotel bereko areto batean jardunaldiak goiz eta arratsaldez. Ordu gutxi batzuk geratzen ziren hiria... [+]


Lapurdi zeharkatzekoa duen AHT proiektuaren aurka mobilizatzeko deia luzatu dute

Lapurdi zeharkatuko lukeen AHT egitasmoa aitzina doala salatu du ingurumenaren alde dabiltzan elkarteen artean osaturiko CADE kolektiboak. Urriaren 12 eta 13rako jarri du hitzordua, Gironda eskualdean Lurraren Altxamenduak sareak antolaturiko protestari sostengua erakutsiz.


Uri Tzafon mugimendua: Jainkoaren izenean, Libano kolonizatzera

Uri Tzafon 2023ko martxoan sortu zen, ehunka batzuk kide dira, baina milaka jarraitzaile ditu jada eta tinko jarraitzen du bere ideia nagusia saltzen: Libanoko Litani ibaitik hegoalderako lurraldea Galilearen iparraldea da, beraz, "koloniza dezagun".


2024-10-03 | Leire Ibar
UGTk Euskotreneko hizkuntza eskakizunen aurka jarritako eskaera atzera bota du EAEko Justizia Auzitegiak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzera bota du UGT sindikatuak Euskotreneko egonkortze prozesuko euskara eskakizunen aurka egindako eskaera. UGT sindikatuak horren aurka eskaria egin zuen eta epaileak azpimarratu du eskakizunak UGTk berak sinatutako lan-hitzarmenean onetsita... [+]


Nafarroako Gobernuak etxebizitza publikoen eskariaren %3 baino ez du asetzen

Alfaro kontseilariak “aurreko hamarkadetako politika espekulatiboak” kritikatu ditu eta kolaborazio publiko-pribatuaren aldeko apustua egin du Foru Legebiltzarrean. Helburu gisa jarri du Europa erdialde eta iparraldeko datuetara heltzea. Etxebizitzaren esparruan lan... [+]


Eguneraketa berriak daude