Xebe Peña: "Jaigiro ezin hobea izaten genuen bi aldeen arteko muga hautsiz"


2021eko uztailaren 27an
Xebe Peñari elkarrizketa.

Xebe Peña: "Jaigiro ezin hobea izaten genuen bi aldeen arteko muga hautsiz"
Xebe Peña, 82 urtetako tolosarra ezagun samarra da; 1953an Euskal Herriko lau katedralen arteko bidea oinez egin zuen lau egunetan. Mont Blanc mendian zortzi bider izan da eta Iran, Afrika eta Ameriketako mendietan ere ibilia da. Oraingoan Erronkari eta Baretous bailaren arteko tributoari buruz mintzatu zaigu.
Argia.–Noiz izan zinen lehendabizikoz festa honetan?
Xebe Peña.– Aurten betetzen dira hirurogei urte. Isabako idazkariak akta beteta eramaten zuen, gero agintari eta lekukoek sinatzeko. Hiru testigo izaten ziren, eta urte hartan ni izan nintzen bat. Akta hura gordea daukat; gehiagotan ere izan naiz, 86an azkenengo aldiz, eta Isabako alkateak sinatzeko aukera eman zidan.
A.–Nola jakin zenuen jai hau egiten zela?
X.P.– Mendizale nafarrek ezagutzen zuten ohitura hau, eta baziren han izandako tolosarrak ere, Antxon Bandres Azkue, gero Federazioa eratu zuena... Bestalde, Gaspar Lekunberri mendizale iruñarrak festa honen azalpena egin zuen "Pyrenaica" aldizkarian 1930ean.
A.–Garai haietan nola egiten zen festa hau?
X.P.– Garai haietan ez zegoen karreterarik Isabatik Belagoara eta oinez joan beharra zegoen. Agintariekin batera bezperatik irten ginen Isabatik Arrako bentara. Garai hartan Jazinto Gorriak zaintzen zuen benta, euskaraz hitz batzu bazekizkien. Lo lasto gainean egiten genuen. Urte hartan, jai bezpera tokatu zela eta, Arrako ermitan meza entzun nuen goizeko 3etan. Handik San Martin Harrira bazeuden hiru ordu oinez, eta tributoa goizeko 8etan egiten zen, gerra ondoren eguerdira pasa bazen ere.
A.–Anekdotarik ere izango duzu kontatzeko...
X.P.–Oroitzen naiz 1934ean Ameriketatik euskaldun bat etorri zela, herrian gidari bat hartuta. Festa ondoren, ni Arlas mendia egiteko asmoarekin abiatu nintzen; lainoa zen, eta han topatu nituen biak galduta. Argentinarrak, gidariarekin haserre, "éste hombre debería estar en el fondo del océano" esaten zidan.
A.–Oraingoarekin konparatuz, zerbait desberdin egiten al zen?
X.P.–Bazkaria harripeko zelaian egiten zen, axuria bertan erre eta giro polita sortzen zen. Orduan mendizaleak, herrietako jendea, artzaiak, karabineroak eta gendarmeak biltzen ginen. Kontu kontari eta kantari, ondo pasatzen genuen. Gero bakoitza bere herrira zihoan, alde batera eta bestera, hurrengo urtera arte agurtuz.
A.–Festa hots egin gabe ezagutu al duzu?
X.P.–Ez dakit, gerra denboran urteren batean egin gabe geratu zela esaten da... 36an behintzat egin zen, han nintzen. Inolarrean bueltan lagun batzurekin nentorrela kotxea gelditu eta dokumentazioa eskatu ziguten; harritu egin ginen. Gero jakin genuen Calvo Sotelo hil zutela, eta handik bost egunetara gerra zibila hasi zen.
JOXEMI SAIZAR
59

GaiezGizarteaOspakizunak
PertsonaiazPEÑA2
EgileezSAIZAR2Gizartea

Azkenak
2024-10-18 | ARGIA
Langile bat hil da Lizarran, biltegi batek eztanda egin ondoren

56 urteko langile bat hil da Lizarran, Agralco (Agrupacion Alcoholera de Bodegas Cooperativas) biltegian lanean ari zela. 10:00ak aldera gertatu da ezbeharra, Lizarran la alcoholera moduan ezagutzen den nekazaritza hondakinen biltegian.


Beldurra espazio komun gisa

Herritarren segurtasunik ezaren kezka gero eta handiagoa da gure auzo eta hirietako elkarrizketetan, batez ere kalean bizirik dirauten Magrebeko gazteek eragindako lapurreten eta gatazken inguruan. Badirudi egoera horiek areagotu egin direla azken hilabeteetan, eta alarma eta... [+]


Puig Antich, Estatuak ez du inoiz barkamena eskatzen

Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]


Sinwarren hilketaren ondoren, gerrak bere horretan jarraitzen du

Yahya Sinwar Hamaseko burua hil ondoren, Ekialde Erdiko gerrak nola jarraituko duen aurrera mintzagai da hilketaren biharamunean. AEBek, Joe Bidenen ahotik, berehala iragarri dute orain su-etenak bidea libre izan dezakeela. Bide beretik jo dute Mendebaldeko hainbat buruzagik... [+]


2024-10-18 | Ahotsa.info
Azken hiru urteetan altueratik erorita Nafarroan 10 langile hil direla salatu dute

LAB, CGT, Steilas, ESK, EHNE eta Hiru sindikatuek salatu dituzte Nafarroan altueratik erorita hil diren hamar langileen kasuak.


Marcos Maceira, A Mesa pola Normalización Lingüísticaren presidentea
“Oso zaila izango da galiziera leheneratzea PPren hizkuntza politika ez bada zuzentzen”

Galiziako Estatistika Institutuak galizieraren egoeraren inguruko inkestaren azken datuak ezagutarazi ditu. Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez... [+]


2024-10-18 | Hala Bedi
Makroproiektuen aurkako manifestaziora deitu du Gasteizen Araba Bizirik!-ek, urriaren 26rako

“Araba ez dago salgai” eta “Makroproiekturik ez” lelopean egin dute deialdia. Urriaren 26an elkartuko dira 18:00etan “etekin pribatuak bermatzera” bideratuta dagoen eredu energetikoa eta “instituzioek jokatzen duten papera”... [+]


Zergatik daude Renfeko trenak inoiz baino grafiti gehiagorekin margotuta?

Garraio publikoaren zerbitzuaren gainbeheraren barruan, alde estetiko hutsa bada ere, ohikoa bilakatu da trenak margoturik ikustea eta, behingoagatik bada ere, ez da arrazoi ekonomiko hutsengatik, langileek azaldu dutenez.


2024-10-18 | Urumeako Kronika
‘Hariak’ zinemaldia erresistentzia istorioen lekuko, azaroaren 7tik 17ra Hernanin

Aurtengoa hirugarren edizioa izango da, eta memoriaren gaia hartuko da ardatz, Kulturarteko Plaza Feministan.


2024-10-18 | Uriola.eus
Bazter Fest ospatuko dute Bilbon azaroaren 9an, protagonistak emakumeak diren hip-hop jaialdia

Azaroaren 9an, emakumeak protagonista diren hip-hop jaialdia ospatuko dute, 17:30etatik aurrera. Jaialdiak urtez urte hip-hop eta rap estiloetan ibilbide ezaguna duten emakume artistak bildu izan ditu.


Xamarrek ‘Orhipean, Gure Herria ezagutzen’ liburuaren edizio berria aurkeztu du

Gaur Donostian Orhipean, Gure Herria ezagutzen liburuaren edizio berria aurkeztu dute. Bertan Izan da egilea Xamar eta berarekin batera Antton Luku, Isabel Isazelaia eta Lander Majuelo.


“Beti gainerakoei jartzen diegu oxigeno maskara, eta denbora badago, norberari”

Krisi egoeran idatzitako gogoetak eta lagungarri egin zaizkion tresnak jasotzen ditu Iratxe Etxebarria kazetariaren 7.300 miligramo eszitalopram liburuak.


Eguneraketa berriak daude