Xebe Peña: "Jaigiro ezin hobea izaten genuen bi aldeen arteko muga hautsiz"


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Xebe Peñari elkarrizketa.

Xebe Peña: "Jaigiro ezin hobea izaten genuen bi aldeen arteko muga hautsiz"
Xebe Peña, 82 urtetako tolosarra ezagun samarra da; 1953an Euskal Herriko lau katedralen arteko bidea oinez egin zuen lau egunetan. Mont Blanc mendian zortzi bider izan da eta Iran, Afrika eta Ameriketako mendietan ere ibilia da. Oraingoan Erronkari eta Baretous bailaren arteko tributoari buruz mintzatu zaigu.
Argia.–Noiz izan zinen lehendabizikoz festa honetan?
Xebe Peña.– Aurten betetzen dira hirurogei urte. Isabako idazkariak akta beteta eramaten zuen, gero agintari eta lekukoek sinatzeko. Hiru testigo izaten ziren, eta urte hartan ni izan nintzen bat. Akta hura gordea daukat; gehiagotan ere izan naiz, 86an azkenengo aldiz, eta Isabako alkateak sinatzeko aukera eman zidan.
A.–Nola jakin zenuen jai hau egiten zela?
X.P.– Mendizale nafarrek ezagutzen zuten ohitura hau, eta baziren han izandako tolosarrak ere, Antxon Bandres Azkue, gero Federazioa eratu zuena... Bestalde, Gaspar Lekunberri mendizale iruñarrak festa honen azalpena egin zuen "Pyrenaica" aldizkarian 1930ean.
A.–Garai haietan nola egiten zen festa hau?
X.P.– Garai haietan ez zegoen karreterarik Isabatik Belagoara eta oinez joan beharra zegoen. Agintariekin batera bezperatik irten ginen Isabatik Arrako bentara. Garai hartan Jazinto Gorriak zaintzen zuen benta, euskaraz hitz batzu bazekizkien. Lo lasto gainean egiten genuen. Urte hartan, jai bezpera tokatu zela eta, Arrako ermitan meza entzun nuen goizeko 3etan. Handik San Martin Harrira bazeuden hiru ordu oinez, eta tributoa goizeko 8etan egiten zen, gerra ondoren eguerdira pasa bazen ere.
A.–Anekdotarik ere izango duzu kontatzeko...
X.P.–Oroitzen naiz 1934ean Ameriketatik euskaldun bat etorri zela, herrian gidari bat hartuta. Festa ondoren, ni Arlas mendia egiteko asmoarekin abiatu nintzen; lainoa zen, eta han topatu nituen biak galduta. Argentinarrak, gidariarekin haserre, "éste hombre debería estar en el fondo del océano" esaten zidan.
A.–Oraingoarekin konparatuz, zerbait desberdin egiten al zen?
X.P.–Bazkaria harripeko zelaian egiten zen, axuria bertan erre eta giro polita sortzen zen. Orduan mendizaleak, herrietako jendea, artzaiak, karabineroak eta gendarmeak biltzen ginen. Kontu kontari eta kantari, ondo pasatzen genuen. Gero bakoitza bere herrira zihoan, alde batera eta bestera, hurrengo urtera arte agurtuz.
A.–Festa hots egin gabe ezagutu al duzu?
X.P.–Ez dakit, gerra denboran urteren batean egin gabe geratu zela esaten da... 36an behintzat egin zen, han nintzen. Inolarrean bueltan lagun batzurekin nentorrela kotxea gelditu eta dokumentazioa eskatu ziguten; harritu egin ginen. Gero jakin genuen Calvo Sotelo hil zutela, eta handik bost egunetara gerra zibila hasi zen.
JOXEMI SAIZAR
59

GaiezGizarteaOspakizunak
PertsonaiazPEÑA2
EgileezSAIZAR2Gizartea

Azkenak
2024-11-30 | ARGIA
2025ean “larrialdi linguistikotik indarraldirako bideari ekiteko beharra” aldarrikatu du Kontseiluak

Euskalgintzaren Kontseiluak Larrialditik indarraldira adierazpena plazaratu du Euskararen Egunaren atarian. 2025a euskararen normalizazio eta biziberritze prozesua “noranzko egokian jartzeko urtea” izango dela adierazi du. Bide horretan, lehen eginkizuntzat jo dute... [+]


Zergatik Durangora joan abenduaren 7an?

Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]


Iruñerriko hondakinak bilduko dituen Imarkoaineko gunea %33 garestitu da

Iruñerriko Mankomunitateak Imarkoaineko Hondakin Zentroaren proiektuaren aldaketa onartu zuen ostegun honetan eta, horren arabera, azpiegitura 2026ko urtarrilaren 21ean hasiko da lanean.


Tuterako alkateak aurrekontuak aurkeztu ditu talde neonazi baten abestiarekin

Estirpe Imperial da talde neonazia, besteak beste ezagun egin dena erabiltzen dituen letra faxista eta arrazistengatik.


2024-11-29 | Axier Lopez
EAJ, PSE eta PPk mendietako gurutze katolikoak babestu nahi dituzte “euskal kultura eta ohituren parte” direlako

Gipuzkoako Batzar Nagusietako Kultura Batzordeak, EAJ, PSE eta PPren aldeko botoekin, azaroaren 22ko bilkuran erabaki du Eusko Jaurlaritzari eskatzea azter ditzala “euskal kulturan hain esanguratsuak diren” gurutzeak eta haien inguruko “ohiturak”... [+]


Boikota Israelgo datilei (eta datil horiek saltzen dituzten supermerkatuei)

Israelek gosea erabiltzen du palestinarren aurkako gerra-arma gisa, eta nekazaritza-produktuak mundu osoan merkaturatzen ditu.<


2024-11-29 | Gedar
Etxebizitzarako eskubide unibertsala aldarrikatu dute Iruñean

Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Harituk antolatuta, manifestazio bat izan zen ostegun arratsaldean Iruñeko Alde Zaharrean. "Etxebizitzaren negozioaren aurrean, eta hura sustatzen duten politikarien aurrean, etxebizitza eskubide unibertsalaren benetako defentsa... [+]


2024-11-29 | Estitxu Eizagirre
EH Bizirik sarearen manifestazioa martxoaren 22an Gasteizen
“Indarrak batuta soilik lortuko dugu makroproiektuen oldarraldi hau gelditzea”

EH Bizirik sarea makroproiektuen aurkako plataformen elkargunea da eta martxoaren 22an manifestazio nazionala deitu du Gasteizen: "Lekuko borrokez gain, esparru zabalagoan lan egitea ezinbestekoa dela jakitun, manifestazio honek sare osoari eragiten dien puntuak izango ditu... [+]


Gaindegiaren 20 urteko argazkia
Euskal Herriak biztanlerian, energian eta pobrezian gora egin du, CO2 isurketetan eta elikagaien kontsumoan behera

Hogei urte bete ditu Gaindegiak, Euskal Herriaren garapen sozial eta ekonomiko iraunkorrerako Behategiak. Horren harira, denbora horretan Euskal Herriak esparru horietan izan duen garapenaren berri ematen duen azterketa aurkeztu dute, eta datuok Europar Batasunekoekin konparatu... [+]


Komunikazio libreago baterantz

Azaroaren 21ean Errenteriako Torrekuan eta Badalaben egon nintzen "Komunikazio libreago baterantz trantsizioan" izeneko jardunaldian.


Eguneraketa berriak daude