Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2025eko otsailaren 16an

«Hirien deszentralizazio prozesuan murgildu behar dugu»

2021eko uztailaren 28an

Mikel Garaiekin elkarrizketan.
MIKEL GARAI
«Hirien deszentralizazio prozesuan murgildu behar dugu»
Donostiako Arkitektura Eskolan irakasle bezala dihardu egun Mikel Garaik. HondarrabiLko ikastola, Aretxabaleta eta Arrasateto udaletxeen konponieta izan dira donostiar honek eginiko lan garrantzitsuenak. Egun, lbaeta auzoan kokatuko den Arkitektura Eskola berriaren eraikuntzan ari da buru belarri. Izan du ordea, Kursaal, Alhondiga eta beste hainbat projektuz gurekin hitzegiteko astia.
Euskal Herrian historian zehar desastre urbanistiko ugari egin dela aipatu izan da eskuarki. Konpondu al dira aintzinean eginiko hondamen guzti horiek?
Ez dut uste beste lekuetan baino desastre gehiago egin dire nik hemen. 1970 urteko boom ekonomikoarekin herri guztiak zabaldu ziren, eta ondorioz Errenteriak, Pasaiak edo Hernanik beren estruktura– aitatu zuten. Aldaketa horiek ez ziren ondo egin, espekulazio handia zegoen, baina gauza horiek ez dira konpontzen, ez dut esango urbanismoan egiten diren gauzak betiko direla, baina... Erdi aroan egin ziren kasko zaharrek oraindik bizirik diraute; urbanismoan egiten diren gauzak ez dira konpontzen, txukundu, zabaldu egiten dira, konpondu ez ostera,
Gauzak ondo egin ez zirela esaten duzanean, zer adierazi nahi duzu?
Ikusi besterik ez dago. Donostia ingurune honetan, Altza, La Paz edo Errenterian, kasu, garai hartan egin eraikuntzak dentsitate handikoak dira, horrelako bizilekuak Europan denisitate gutxiagorekin burutzen bait dira; gaur egun hemen ere ugaritasuna jaitsi da. Diru gutxirekin eginiko etxe bizitzak ezin dira era horretan egin, etxe horiek bi eta hiru pisurekin eraiki behar dira, arbolez horniturik, etabar. Dena den. horretarako dirua behar da, eta hemengo etxe bizitzak, of izialak behintzat, diru gutxirekin egiten dira, eta ondorioz, ezin da gauza handirik prestatu
Zer ezberdintasun dago garai hartako etxe bizitza ofizial eta gaur egungoen artean?
Dentsitatearen jaitsiera da ezaugarririk garrantzitsuena. Horrezaz gain, egitura urbanoa asko hobetu da, kaleak, etxeak eta dendak estruktura baten barruan daude kokaturik. Sasoi haietan, ez zen inolako harremanik aipaturiko elementuen artean, lotura eza soma zitekeen.
Ez da ordea plangintza orokor bat burutzen. Arazoa zer da ez dela egin edo ez dela gauzatzen?
Etxebizitzak errepideen arabera egiten direla da arazoa. Donostiako Intxaurrondo auzoan berriki eginiko eraikuntzak adibidez, era honetara egin dira. Nere ustez hori ez da auzo bat egitea, auzo bateko elementuek lotura izan behar dute beraien artean.
Planak gaizki egin direla esatera ausartuko nintzateke, gauzek lehen bezala jarraitzen dute eta.
Euskal Herriko urbanismoan ikuspegi baterakoi batetaz hitzegin daiteke?
Urbanismoaren ikuspegitik Euskal Herria osotasunean hartzea oso zaila da, lekuan lekuko arazoak ezberdinak direlako. Nahiz eta guztietan hiriburua nagusitu, zonalde ezberdinak deude: Iruñea, Bilbo, Donostia, Gasteiz.
Plangintzak egiteko orduan urbanismoa zaintzen da ala edozein lekutan eraikitzen da?
Plan orokorrak egiten dira, baina merkatal libre batean egiten direnez gero, kontratistek agintzen dute. Bestalde, edifizio publiko oso gutxi eraikitzen dira eta hauen eraikuntza zabaldu beharko litzateke.
Zer egin daiteke urbanismoaren arazoak konpontzeko?
Deszentralizazio prozesu batean murgildu beharko ginateke. Donostian, adibidez, altameneko herriek birmoltaketa instituzionala behar dute, deszentralizazioa, alegia. Gauza gutxi egiten da, eta egiten direnak hiri erdian burutzen dira, ez inguruko auzo eta herrietan; ondorioz, lo egiteko herri bilakatzen dira ingurune horiek.
Inguruneko zonaldeotan ez da inolako eraikuntza bublikorik planteiatzen, ez da zinerik altxatzen. Horrelakoetan, kultur zentruak, musika aretoak jarri beharko lirateke, egun gertatzen den zentralizazioa ekidituz. Herri horiei nortasuna eman behar zaie.
Zergatik ematen da zentralizazio hori?
Autopista eta errepideen eraginez hiriburuak zentru bilakatu dira, Bergara eta Arrasaten bizi zen jendea Donostia edo Bilbon dago da egun. Jende guztia hiriburuetara begira dago, hauek bait dira bizirik dirauten inguruneak.
Zenbateraino da komenigarri hiri handi hauek zabaltzea?
Herriak zabaltzea ona da. Euskal Herriak bost milloi biztanle eduki beharko lituzke, horrek aberastasun kulturala eragiten bait du. Ondo tajutzen baldin-bada, herrien zabaltzea ez da arazoa. Kontuz ibili behar da, baina beste lekuetan burutu baldin bada hemen ere egin daiteke.
Arkitekturaren ikuspegitik begiratuta, Euskal Herriko arazorik larriena zonalde berdeena da?
Nik beti Euskal Herrian zuhaitzak gorrotatzen ditugula esan izan dut, jarri beharrean kendu egiten bait ditugu. Euskal Herriko edozein herri urbanizatura joanez gero, ez duzu zutaitzik ikusiko, bai ordea etxebizitza mordoa. Herri batek, eralkuntza publiko, etxebizitza eta zonalde berdeen arteko oreka behar du izan. Elementu horiek funtsezkoak dira.
Etxebizitzari dagokionez, nolakoa da egungo izaera?
Egoera arras ezberdina da. Gizarte erruralaren baitan, lantoki eta bizileku genuen etxea, egun ordea logela hutsa besterik ez da askorentzat. Lo auzoen fenomenoa euskal hiriburuetan guztiz zabalduta dago.
Urbanismoa kultura dela diote askok. Gertatzen al da horrelakorik gure ingurunean?
Horrelako edifizioak gutxi eraikitzen dira, eta gainera, hiriburuetan baino ez. Plazaratu, askotan plazaratzen da, baina amaitu gutxitan; azken hamar urteetan, Donostian adibidez, nik dakidala Maria Cristina eta Victoria Eugeniaren berrikuntzak besterik ez dira bideratu, obra berririk proposatu gabe.
Esan bezala, oso obra publiko gutxi eraiki da, eta hauexek hiriburuen erdigunetan gainera. Donostian, esaterako, estadioa aurretik urbanistikoki antolatua dagoen toki batean ezarri nahi dute, jendeak eskuarki erabiltzen duen ingurune batean. Ezin al duten inguruko leku batean jaso? Honela dagoenak egun konplitzen duen funtzioa beteko luke eta beste zonalde bat indartuko litzateke.
Gauza bera gainontzeko eraikuntzekin. Kursaalean altxa behar duten musika aretoa zergatik ez hiriaren kanpoaldean dagoen Loiola auzora eraman? Bilhon gauza bera jazotzen da. Zergatik ez, bada, Alhondiga ibai ertzean eraiki?
Zein da zentralizazio horren arrazoia?
Politikoek nahi duten gauza bakarra publizitatea da, eraikunizek ahalik eta oihartzun handiena lortzea, alegia. Hiria zabaltzeak izugarrizko plangintza eta lana eskatzen du, eta horrek beldurra ematen die.
Hiriak ez dira honela hedatzen, eta pausoak zabaltzeko pentsamenduarekin luzatu behar dira. Leku bat ondo egina baldin badago, Donostiako Anoeta ingurunea adibidez, zaindu behar da, eta projektuak beste tokietara bideratu hiria barrelatzeko. Alhondigak berak Bilbo inguruko auzoren bat aberastuko luke hiri erditik mugituz gero.
Urbanismoa ekonomiaren menpe aurkitzen da beraz?
Ekonomia, noski, faktore garrantzitsua da, arkitekturak dirua behar baitu. Diruak eraikuntzaren kalitatea zehazten du. Momentu honetan burutzen ari naizen Arkitektura Eskolarako, kasu, 70.000 pezeta erabiltzen ditut metro karratuko, Forster-ek proportzio berdinean milioi bat darabilenean Hong Kong-en bankua jasotzeko. Gauzak horrela, zein izango da eraikuntzarik onena? Ez dago zalantzarik.
Arkitektura turismoa erakartzeko elementu gisa erabil al daiteke?
Turismoak ez du izan behar lanak ondo trebatzearen arrazoi bakarra. Azken urteotan, esate baterako, eraikuntza franko altxatu da Benidormen eginkizun honekin, baina gauzak urbanistikoki gaizki proposatu dira. Ondo egingo balira, turismoa bakarrik etorriko litzateke.
Donostiara datorren turistak ordea, museorik ikusteko aukerarik ez dauka egun. Oteiza, Txillida, Celaya eta honelako artistek ez al dute museo bat merezi?
Gai zehatzagoei atxikituz, nola ikusten duzu Kursaaleko projektua?
Ez dut projektuen erakusketa ikusi, baina egunkarien bitartez jaso dudan informazioaren arabera aukeratutako proposamena egoklena iruditzen zait. Arkitektura konbentzionala da eta hori ez da txarra. Beste batzu teknikoagoak izanik, fikziozkoak gertatzen dira.
Dena den publizitate kutsua dario guzti honi, honelako lehiaketak publizitatea egiteko burutzen bait dira gehienetan. Lanak atondu diren erara prestatzeak, hau da, kanpoko arkitektoak ekartzea hemengoei jeramonik egin gabe, ez dio mesede handirik eskaintzen bertako arkitekturari. Nik Arkitektura Eskolan aspaldi azaldu nuen ondo iruditzen zitzaidala kanpoko arkitekto famatuak kontratatzea, baina hemengoekin batera lan egiteko asmoz.
Eta Alhondigari dagokionez?
Egoera bertera errepikatzen da. Bertako mahai inguru batean enizun ahal izan nuenez jendea projektuaren aurka dago, ez dute Bilbo erdian honelako etxe handirik nahi. Egungo Alhondiga edifizio ona da, barrutik ez dago oso zainduta, baina faixada txukuna dauka. Ondo dago liburutegia gauzatzeko.
Lanek lehen izaten ziren bezala behar dute izan, normalagoak, ez larogei metrotako kubo handiak. Hiri baioitzak bere nortasuna du, Bilbok, Donostiak eta Parisek ez dute nortasun berdina. Zergatik ez kultur etxeak auzoetara zabaldu, eta egun Alhondiga dagoen tokian liburutegia jeso eraikuntza errespetatuz?
Zergatik beraz bi eraikuntza hauek?
Hemen, musika ikastetxeak bultzatu beharrean orkésta bat antolatzen da, nahiago da errekorda duen korrikalaria atleta ugari baino. Hemen, askozaz garrantzitsuago izaten da eraikuntza handi bat herri guztiraio plangintza orokorra baino, projektu txikiez osaturiko plangintza orokorra baino. Zer esanik sortuko duen eraikuntza burutzea da inportantea, eskaparate izango den zerbait, politikaren eskaparate.
Arkitektura bera asko aldatu al da?
Egungo arkitektura ezberdina da eta arte eder guztietan bezala, arkitektura hala baita, altaketak izan dira. Orain dela urte mordoska, Le Courbissier-en garaian, pentsamendu modernoa zegoen indarrean. Hauek hiriak makinak bailiren ikusten zituzten, etxebizitzak alde batera, industria beste batera, eta haruntzago jolas tokiak, konpartimenduetan sakabantutako hiriak bezalaxe. Pentsamendu honek, alabaina, eragina galdu zuen eta jendea ziutateak zertxobait konplexuagoak zirela konturatu zen. Ekologiren bidez, gizartea hiriaz kontzientziatzen hasi da.
Zer erreferenizia erabiltzen dira gaur egun?
Erizpideak jasotzeko atzera jotzen dugu. Lehengo árkitekturaren eragina nabaria da eta horrek egitura aldatu du. Gaur egun funtzionaltasuna ez da modernoek tenore batean pentsatzen zuten bezala, eraikuntza askok funtzioz aldatzen bait dute denboraren poderioz. Dekorazioa, hala ere, aspaldi baztertu zen, diru asko behar delako.
Materiale berrien presentzia soma al daiteke?
Hemen ez dira horrenbeste zabaldu, edifizio publiko gutxi egin bait da. Ez dut uste iraultza materiale Idetik etorriko denik. Ekleptizismo momentu batean gaude, hau da, eritzi ugari dago, materiale franko erabilizen da, baina ene ustez batek ez du besteak baino gehiago balio, ingurunearen arabera erabaki behar da. Lekuak agintzen du, familiak bezala, aberriak bezala.
A.GOSTIN MIKEL ARRIETA

27-30

GaiezKulturaArteaArkitekturaArkitektoak
PertsonaiazGARAI1
EgileezGOSTIN1Kultura
EgileezARRIETA4Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Bukele diktadorea da, baina milaka pertsonaren bizimodua askoz hobea da egun duela hiru urte baino”

Maria Ortega Zubiate

“Hezkuntza sailburuaren determinismo teknologikoak kezkatzen gaitu: bai ala bai sartu behar da, modu akritikoan”

Mikel Garcia Idiakez

Efemeridea: Joxe Arregiren gorpua sekretuan hilobitik atera eta torturaren froga bilakatuko ziren argazkiak egin zizkioten

ARGIA

Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

dantzan.eus

Efemeridea: Mildred Harnack idazlea gillotinatu zuten Hitlerren aginduz

ARGIA

Azkenak

2025-02-16 | Artedrama Arte Eszenikoen Plataforma

Autokarabanie

MULTIMEDIA - Antzezlana

2025-02-15 | Iratzar Fundazioa

Abertzaletasuna. Aita hil, bai ala ez?

MULTIMEDIA - solasaldia

2025-02-14 | Inaxio Mendizabal Arrese

Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.

2025-02-14 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]

2025-02-14 | Udane Barinagarrementeria Laka

Emeadedei + Mahl Kobat

Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]

2025-02-14 | ARGIA

Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]

2025-02-14 | dantzan.eus

Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]

2025-02-14 | Parean Elkartea

Sustraietatik eraldatuz

MULTIMEDIA - dokumentala

2025-02-14 | Sustatu

Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]

2025-02-14 | Euskal Irratiak

David Gramond

“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]

2025-02-14 | Gedar

Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.

2025-02-14 | Aiaraldea | Txabi Alvarado Bañares

Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]

Eguneraketa berriak daude