"Helduen euskalduntzea porrot egiten ari da"
Duela pare bat aste helduen euskalduntzeari buruz argitara emandako erreportaiak sortu du zer esanik. Datuak definitiboak ez baziren ere azken hiru urteotako joera nabarmentzea zen asmoa. Zergatiak ikusiko ditugu aste honetan eta hurrengoetan.
Argi gorria piztu da euskalduntze munduan. Matrikulaketek behera egin dutela idatzi zuen ARGIAk duela aste pare bat. Egoerari buruzko gogoetak egin asmoz, euskalduntze lanean diharduten talde erakunde eta elkarte ezberdinetako ordezkariekin mintzatuko gara datozen asteotan, AEKko, kideak ekarri ditugula lehenik gure orrialdeotara.
ARGIA. Baloratu dezagun bada matrikulazioetan gertatzen ari den beherakada. Zein da AEKren interpretazioa?
AEK. Zenbait tokitan badirudi beherakada hori gelditzen hasia dela. Gipuzkoan esaterako mantentzea lortu da gehienetan, Deba garaia eta Kostakoa kenduta. Beste herrialdeetan ere, Bizkaian batez ere, badira estankamendua nabarmentzen diren gune batzuk.
A. Baina estankamendua beherakada joera baten barruan kokatuko duzue...
AEK. Orain ikusi beharko da gelditze koiunturala den ala, aurreko urteetatik datorren beherakadaren aitzin, benetazko gelditze bat ote den. Aurten frenatu bada ez da gauzak aldatu direlako, ez bait dira aldatu. Aurten 'Korrika' bat egin da eta AEKk etengabe atera du komunikabideetara euskalduntze altabetatzearen gaia. Gaia kalean egon da eta ikasturte hasieran kanpaina zuzenago bat egin da sentsibilitate abertzalea ikutzeko.
A. Beherakada jeistea zergatik gertatzen da Gipuzkoan? Zergatik herrialderik euskaldunenean?
A. Gauza bat da instituzioek euskararik ez esijitzea lanpostu berriak eta atera ohi direnean. Bestea ordea HABEren bidez Komunitate Autonomoan segitu den politika euskalduntze-alfabetatzerako.
AEK. HABE sortzerakoan zeuden baldintzak eta zegoen ikasle kopurua kontutan hartu eta ikusten da erakunde horrek egindako inbertsioek ez dutela egin orduan zegoena mantentzeko ere. Inbertitutako dirua gaizki inbertitu denaren seinale argia. AEKren kontrako estrategia batek itsuturik egin ditu HABEk inbertsio guztiak AEK ordezkatzeko asmoz. Instituzioek herri iniziatiba zigortu nahi izan dute eta horren ondorioa katastrofikoa gertatzen ari da. Zazpi urteren buruan hiru bider hazi dira HABEren diruak. Mila milioi eskas zituen orain zazpi urte. Hiru mila milioi datorren ikasturterako. Errekurtso garatze horrek ez du ekarri ordea garapen sozialik. Ez dago jende gehiago eta hobeto ikasten. Ekarri du indarren dispertsioa. AEKren kontra erabili dituzte indarrak. Eta azkenik, matrikulatze kanpainena dago. AEK bakarrik da serioski kontzientziaketa lanean aritzen dena eta egiten duen kontzientziaketa ez da bakarrik AEKren alde. euskarazko ikasle berriak sortzearen alde. Instituzioen aldetik demanda sortzeko interes falta nabarmentzen da alde batetik eta bestetik ikusten da beherakadarik ez dela herritar kanpainak ondo egiten diren tokietan.
A. Beste kontu bat da HABEren aurrean mundu guztia dabilela datuak puztutzen subentzioei begira eta.
A. Eta gero eta ikasle gutxiagoko egoera hau ezkutatzeko, beltzagoa baita egoera zenbakietan agertzen dena baino...
AEK.ðBai, bai, baina ihaz ere bai...
A. Hiru urte daramatzagu alarma gorria piztu gabe.
AEK. Ez da piztutzen HABEtik planteatzen ari direlako daramaten politika egokia dela. AEKn gero eta ikasle gutxiago ari dela eta bere ordez Udal Euskaltegiak eta zentru homologatuak aurrera doazela. Udal Euskaltegiak sortzearekin bakarrik esperantza bat sortzen da. Baina berehala, bi hiru urtetara, beherakada etorri zaie. Ez dute inguruan eragiten eta ikasleak ezin dituzte birrosatu. Hemen garbi dago argi gorria ez dutela piztu nahi irakurketa hori egiten dutelako. Ez da inor akortatzen Nafarroarekin, Ifarraldearekin. Ez daukate perspektiba nazionalik eta ez dira ohartzen gertatzen ari den desmenbrazioaz.
Badirubi HABEk lortu duela 'ikaslego politikoa'. Berak nahiko duela ikasle kopuru hori politikoki erabili ahal izateko. Hortik gora ez dago beste iniziatibarik. Kopuru hori lortu duten bitartean ireki dituzte euskaltegiak, barnetegiak... Baina duela pare bat urtetik hona ez dute beste pausorik eman. HABEren aurrekontuak ere estankatu egin dira nolabait. Ez da beharrak ikusita diru gehiago eskatzen ikaslegoa igotzeko. Ez dago igoera berezirik. Ez dago iniziatibarik. Horregatik esaten dugu euskalduntze alfabetatzearen etorkizuna ez dagoela beren esku baizik eta herri mugimenduaren esku.
A. Kopuruari buruz ari gara gora eta behera baina, entzun dudanez, badirudi azken urteotan ikasle moeta bera ere aldatu egin dela.
AEK. Hori duk bestea. Ikaslegoaren adin media duela hamar urte baino zortzi,urte gazteagogoa duk. Ikaslegoa gaztetuz baldin badator, horrek esan nahi du helduak euskalduntze-alfabetatzeko politikak porrot egiten duela. Areago. Gero eta jende gazteago izateak esan nahi du eskolak ere porrot egiten duela ikasleak euskalduntzen. Ingelesa eta frantsesa ikastera joaten diren bezala gurasoek gero eta gehiago planteatzen dute euskarazko klase partikularretara joan daitezen euskara aprobatzeko. Beraz bi porrot dauzkagu begien aurrean: HABErena bata eta eskola sistemarena bestea. Badirudi arlo horretan hasi beharko dugula eskolak konpontzen ez duena konpontzen.
A. Duela urte batzuk esaten zen 40.000 euskaldun egin behar zirela urtean egoera diglosikoari eusteko bakarrik. Zenbat egiten dira gaur egun?
AEK. Urtero sei zazpi bat mila euskaldun ateratzen dira maila altuak bukatuaz. Esan behar da gure esparrutik bertatik bakarrik ezin daitekeela Euskal Herria euskaldundu. Gure partizipazioa handia dela erakutsi egiten dugulako baina kontzientziaketa eta motibazio mailan, egiten dugun guztia kontutan hartuta ere, apenas dela ezer egiten duguna. Gizarte honen fenomenoen islada gara. Gipuzkoan esaterako ikasleak mantendu dira. Harik eta gune euskaldun eta abertzaleago orduan eta ikasle gehiago. Salbuespenak salbuespen. Erdaldun guneetan nabarmentzen da gehiago jeitsiera.
JOXE MOLLARRI
Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.
Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]
Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]
"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.
Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.
Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.
Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.
1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.
Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.
Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]
Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]
Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]
Ikerketa bat egin dute Alemanian, hauteskundeen atarian: kontuak sortu dituzte TikToken, X-n eta Instagramen, eta aztertu egin dute algoritmoak zer nolako edukiak erakusten dituen. Guztietan, algoritmoak eskuinera eta eskuin muturrera jotzen du gehien, TikToken nabarmen.
Ekitaldian, Mileik motozerra bat oparitu dio Muski, murrizketa sozialen sinbolo eta aldarri gisa.