"Belaunaldien arteko arazoa nabari da Iparraldean"
Euskal kulturaren inguruan Iparraldean egiten den ekitaldi gehienetan present egon ohi den irratigizona dugu Lucien Etxezaharreta, 'Gure Irratia'ren mikrofonoak harat eta honat eramaten dituela. Iparraldean gertatzen denaren lekuko aparta izanik –errealitatearen behatzaile eta so egile bezala definitzen du bere burua–, Hegoaldeako errealitatea ere hurbiletik ezagutzen du. Donostiako 'Gladys-enea' parkean aritu gara 42 urteko kazetari eta poetarekin hizketan.
Badira zortzi urte Lucien Etxezaharreta komunikabideen munduan murgildu zela Baionako 'Gure Irratia'n. Halarik ere, afizio moduan, komunikabideekiko atxikimendua haurtzarotik datorkiola aitortu zigun, batik bat irratiarekikoa: "munduko oihartzun horiek gustokoak zitzaizkidan, eta txikitandik hartzen nituen albisteak irratitik". Prentsa idatziarekin ere harreman luze bat izan du, lehenik 'Herria' agerkariarekin –"nire alfabetizatzea horrela egin nuen"-, Lafitteren garaian.
Baina, nik, alderantziz ere, agian marka bat ikusi dut: Iparraldean poliziarekin topatzea. Horrek harrituta utzi ninduen. Ez nuen uste abertzaletasuna zela halako burruka bat. Abertzaletasunaren lehen pausu bat izan zen euskaltasuna zure espazio naturala bezala onartzea, baina bapatean aurrez jotzen duzu poliziaren zurekiko gorrotoarekin. Asko gogoratzen dut hori, nola polizia horiek askotan Aljeriatik etortzen ziren, eta banuen inpresionea horiek ulertu zutela euskal gauza beren aurkako gerla baten hasiera bezala. Frantzian garai hartan esaten zen, abertzaletasun hori nonbait agertzen zelarik kolonia bat galtzekotan zela. Hori uste dut botere publikoek, politikoek, poliziek ondo ulertuta zutela: norbaitek erabiltzen baldin bazuen herriaren mintzaira, galtzen zela herri horrek zuen menpekotasuna, eta boterea zalantzan jartzen zela.
Adibidez, 'Maiatz'taldearen inguruan oraintsu esaten genuen agiri probokatzaile baten bitartez, euskal presoen egoera ez bada konpontzen ez dela kultur egoera konponduko. Bestek uste dute aldiz, aurreratze batzu badirela, euskara onartua omen delako, nahiz eta euskal instituziorik onartua izan ez.
Dena dela, esan behar da abertzaletasuna oso bizkortu dela; aski da hauteskundeetako emaitzak behatzea: %20a izan da. Iparraldeko historian oso gertakari handia da, batez ere delako giza eskubideen aitorpen orokor horren 200 urtemugaren aurrean. Eta kontsideratzen dute euskal nortasunaren defentsa hau zerbaiten aurka dela.
Hegoaldean ikusten dut gizartea asko aldatzen ari dela; eta demokraziaren arma ezagutzen ez zena, orain, euskal nortasunaren aurka dagoela ere jabetu dela jendea. Demokraziaren izenean, demokraziaren diskurtso faltsuarekin, gehiengo horren arrazoiarekin higadura efektu bat egiten ari da. Eta demokraziak ito egiten du piskat. Politikak beharko ditu aukera berri batzu egin, instituzioak ere aldatu beharko lirateke, Konstituzioak ez dio erantzuten jendearen bizi berriari...
Gero, informatiboetan eta, Hegoaldea Iparraldeko euskaltasunean integratzea ere ekarri du, naturalki aipatzen ditugula Hegoaldeko aferak, gure etxekoak balira bezala.
Eta ekarpen kulturala daukagu bereziki: antzerki, liburugintza, musika... euskal produkzio orokorretaz hitz egiteko gune bihurtu dira irratiak.
Irratiek, azken finean, garantia bat eskaintzen dute, hau da, elkarte edo batasun batzuren inguruan sortuak direla eta, subentzioak ukan arren, ez direla Estatuak kontrolaturik. Oraindik ere irratiok herriaren sostenguarekin bizi dira. Honek esan nahi du herriaren instrumentu direla. Pena dugu Hegoaldean ez dela antzekorik; gauza instituzionalizatuago batzu dira, eta ez dugu harreman berezirik; irrati libreen fenomeno hori, adibidez, ez da gure fenomenoaren parekoa.
Hasiera batetan 'Gure Irratia'ren proiektua zen Iparralde guztirako izatea, baina teknika eta diru batzuren arazoengatik hiru urtez Lapurdiko txoko batean baizik ez ginen egon, eta bestek irrati gose zutelarik, egin zuten bat Irulegin eta beste bat Maulen. Bakoitzak bere pertsonalitatea gordetzen du, eta hori da aberasgarria. Bakoitzaren pertsonalitatea galtzea gauza uniformizatu batentzat ez litzateke ona gure eremu txikian ere.
Hala ere Federazio proiektu hori posible da beti eta egiten ahal genuke; geroari begira agian eginen da. Baina horrek mikroinformazio lan handia eskatuko du gero, eta kazetari asko beharko lirateke.
Zerbaiten ausnartzeko behar da irratitik beste zerbait: liburuak, aldizkariak... Ez dira buruan abiadura berdinean sartzen, eta gehiago egoten dira horrela buruan.
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]
Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]
Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.
Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]
Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.