A. Egaña: "Gauzak kontatu behar dira; ez naiz introspekzioaren aldekoa"


2021eko uztailaren 16an
Andoni Egañari elkarrizketa.

"SOKRATIKOEK ERE BADUTE AMA" IPUIN LIBURUA EREIN-EN
A. Egaña: "Gauzak kontatu behar dira; ez naiz introspekzioaren aldekoa"
Nahiz bertsolari aurpegia ezagunago izan, bai kazetaritzan eta bai literaturgintzan aritzen da zarauztarra. Literaturan jarraitzeko asmorik badu "baina horretarako eseri eta lasaitu egin beharko nintzateke".
Orain gainean dituen lanak amaitu eta Bertsolari Txapelketa prestatzen hasi beharko omen du.
"Tragu fuertea izaten da tabladuan bapatean aritzea. Alde horretatik gustoko dut ipuinak idaztea; folio bat idatzi eta lasai, aldatzeko aukerarekin. Gu ohituta gaude gure lana amaitu orduko balorazioa jasotzea".
Literaturan bere lehen liburua duen hau, lau ipuinez osatua dago: "Sokratesen mendekua", "Sokorroko ama", "Itzalak" eta "Lautadako bortxatzailea". Bertsolari izateak bere narraziogintzan nolabaiteko eragina izan duen galdetzean, istorioen bukaera fuerte eta sorpresiboan ikus daitekela eragina diosku, "bertso bat ondo eraman eta bukaera pattala duenak..."
Ipuinen aukeraketa eta liburuaren argitaratzearen historiaren inguruan,
"aukeraketa hala beharrezkoa izan da; nituen ipuin gehienak hortxe sartu bait ditut. Orain urte terdi edo hasi nintzen eta azkena orain sei hilabete edo. Ipuin solteak dira eta gainera jolasean hasitako zerbait da; lan bulegoan lankideen artean oso anbiente majua geneakan eta batek atera zuen kontua, zergaitik ez gara denok presentatzen Aldekoa sarira eta norbaitek irabazten badu besteei afaria ordaindu beharko die eta honela aurkeztu eta irabazi egin nuen. Pare bat idatziak nituen eta Erein-tik esan zidaten beste pare bat egiteko, liburu bat osatu ahal izateko".
Titulua, lehen eta bigarren ipuinen arteko joku bat da, "Sokratesen mendekua" eta "Sokorroko ama" izanik, bien arteko joku hortan "Sokratikoek ere badute ama" sortzen da. Ipuin batetik besterako loturarik nabari da, gehienbat azaltzen diren pertsonai motagatik, bai eta idazkera estiloagatik.
"Gaixo batzuen istorioak dira. Lehenengoak fijazio pertsonalak dauzka profesioarekiko; bigarrenak boterearekiko, nahiz nahiko inozoki izan, hirugarrenean ere fijazioa profesionala da eta laugarreneko pertsonaia gaixo sexual bat da. Pertsonaiak ez dira ez oso ekilibratuak".
Pertsonaiak osatze momentuko lanketa eta dokumentazio lana nolabait aurretik egina omen zuen,
"nere afizioen barnean bait daude azaltzen ditudan ofizio hoiek, bai fisionomistarena eta bai itzalekin egiten den antzerkiarena. Orduan nolabait nire afizioak trasplantatu dizkiet nere pertsonaiei".
Mamia eta akzioa oinarri
Idazle ona izanik idazkerak sortzen omen du jakinmina, baina
"orohar nere obsesiotariko bat beti izan da narrazio batean gauzak kontatu egin behar direla, istorio bat asmatu egin behar dela eta gauzak pasa egin behar direla; ez nahiz introspekzioaren aldekoa eta jakinmina sortu behar dela eta behar bada horregatik dago ipuin baboitzean krimen bat behintzat. Ez heriotzarekiko inolako fijaziorik dudalako, baizik iruditzen zaidalako ipuina motza izan edo ez interesa zerbaitek piztu behar duela".
Bere narraziogintzan garrantzitsu izan omen zen Tom Sharpe deskubritzea eta honekin batean,
"alegia literatura ez dela serioski eta sakontasunez egin behar den zerbait. Edozer gauza dela literaturabizablea eta umoreak ere baduela kabida. Jendeak ulertuko ez dituen hitzak jartzearekin ez dela literatura hobea egiten".
Istorio polit bat kontatzea funtsezkoa dela diosku.
"Gaur egun, ni behintzat oso presaka bizi naiz eta presaka bizi danak nekez gozatzen du ezer. Presaka irakurtzen dugu eta presaka irakurtzeko egokiena historio polit bat izatea da. Estiloetan eta gero fijatzen gara".
LOREA AGIRRE
52


GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaEGAÑA1
PertsonaiazEGAÑA1
EgileezAGIRRE9Kultura

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude