EUSKAL JATETXE MUSEOA


2021eko uztailaren 16an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Ameriketako Idaho estatuko hiriburua den Boiseko "Oñati" deituriko euskal jatetxeko nagusiari eta Euskal Kultur Etxeko partaide bati elkarrizketa.

Ameriketara joan nintzen xentimorik gabe (4)
EUSKAL JATETXE MUSEOA
Idahoko estatuko hiriburua den Boisera joun nintzen estraineko egunean sekulako sorpresa zoragarrirekin egin nuen topo. Egun berean ezagututako telebista-manager batek hirian zegoen "euskal jetetxe" batetan bazkaltzeko konbitea luzatu zidan. Bertaratu bitarteko bidean amerikar jetetxe baten "euskalduntasuna" zertan zetzakeen aritu nintzen ausnartzen.
Kotxea aparkatu eta burua jiratu nuenerako han nuen OÑATI BASQUE RESTAURANT zioen txartel ikaragarria. Sartu eta Oskorriren musika eta Euskal Herriko hainbat poster paretetan. Zerbitzarien nik bezain ondo zekiten euskaraz eta bertako nagusia, jatetxearen izenari omen eginez, oiñatiarra. Boisen jaio eta bizi den euskal koadrilen biltoki ezin hobea.
Boisek badu Euskal Zentroa, bere Euskal Jatetxea eta hirukia osatzeko Euskal Museoa ireki zuten 1985ean. Baina ez edozelako museoa, oso bide erakargarria aurkitu bait du museoaren zuzendaritzak amerikar arruntari euskaldunek Boisek ehotu duten historiaren berri emateko: euskal erako afariak eskaintzea museoan bertan. Oñati jatetxeko nagusia den Jesus eta Euskal Kultur Etxeko partaide Garro anderearengana jo dugu Amerika guztian bakarra den esperientzia honen berri eman diezaguten.
GALDERA.- Boise bezalako hiri batetan Euskal Museo bat eratzea harrigarria bada ere, euskal jatetxe museo bat irekitzea mundu guztia txundituta uzteko moduko ideia da ezta?
ERANTZUNA.- Ideia ez da gaur goizekoa baina beste museoak eskaintzen ez zuten zer edo zer eman behar zitzaion bisitariari. Dena dela, euskal jatetxe museoa hau proiekto zabalago baten partea da. Benetako helburua Euskal Kultur Etxea sortzea da.
G.- Zertan datza egitasmo hori?
E.- Aspaldidanik dugu Boisen Euskal Zentroa dei genezakeena. Edaritegia, jangela, sukaldea, euskal dantzak entsaiatzeko gela handia eta lehen pisu batez hornitutako etxezar hau, gehienez, Boise inguruan bizi diren euskaldunen topaleku da gehienbat. Oinkari izeneko dantza taldearen entsaioak ezik, gainontzeko aktibitate guztiek ez dute zerikusi handirik kultura dei genezakeenarekin. Hori dela eta, Euskal Zentroa alde batetara utzi nahi izan gabe, euskal kulturaz lan egingo duen etxea eraiki nahi dugu. Baina luze joko duenez gero, oraingoz museoarekin hasi gara.
G.. Zer aurki genezake musoe horretan?
E.. Denetarik esan genezake. Izan kontutan lehen euskaldunak 1890ean iritsi zirela Boisera. Beraz, aspaldiko da euskaldunaren presentzia inguru honetan. Eta ez dugu museoa edozein edifiziotan zabaldu; azken mende honetan euskal artzainen ostatu izan zen etxe berean jarri dugu museoa. Zer leku aproposagorik, euskaldunen etxea izandakoa baino? Ahalik eta elementu gehien biltzen saiatu gara museoak euskaldunen bizimodu eta kulturaren berri eman dezan. Alde batetik, aintzinako euskal etxearen barrukaldea erreproduzitu nahi izan dugu, eta horrekin batera aipatutako artzainek beren lanerako erabiltzen zituzten tresnak eta artzainen beraien argazkiak ere bildu ditugu. Eta bestaldetik, gaurko euskal kulturaren hainbat adierazle jarri ditugu bisitarien begibistan; hala nola, euskara ikasteko metodoak, oparitarako pitxiak, euskal musika, eta orohar salmentaren bidez horren urria dugun dirua biltzen lagunduko diguten euskal produktoak.
G.- Eta nola lortu duzue ikusgai prantatu duzuen materiala?
E.- Batari eta besteari eskatuz. Izan kontutan euskaldunena kanpotarren talde etnikorik handiena dela eta Idahoko estatu osoan nonahi aurki daitezkeela euskaldunen etxeak. Beraz, bilketa lan handia izan dugu eta jendearen eskuzabaltasunari esker eskuratu ditugu gehienak. Badira, dena esan beharra dago, Euskal Herritik bertatik iritsi zaizkigun objetuak; gure lana eta beharren jakinen gainean zeuden batzuk bidalita. Garai bateko historian murgilduta geratu nahi ez izateak bultzatu gaitu, lehenago esan bezalaxe, gaurko kultura ere kontutan hartzera. Baina azken urteotako kultur agerraldiak, museotik gertu kale berean aurkitzen den etxean jarriko ditugu.
G.- Azken hau lehen aipatu dugun Euskal Kultur Etxea litzateke...?
E.- Hala da. Erakusketa gela, liburutegia, euskaltegia, hitzaldi aretoa eta hitz batez edozein Kultur Etxek duen ekipamendu eskainiko duen eraikuntza egin nahi dugu. Gero eta gehiago dira, Boisen jaiota, Euskal Herrian beren euskara maila hobetzen urte bete igaroten duten gazteak. Baina zein harreman geratzen zaie euskal kulturarekin behin Boisera itzulita? Eta Euskal Herrira joateko aukerarik ez dutenek, non ikasi edota hobe dezakete euskara? Atzerapenik jasan ezin duen proiektu hau ezinbestekoa da ia mende osoa daraman etniak bere nortasuna galduko ez badu.
G.- Nevadako estatuan dagoen Reno hiriko Unibertsitatean euskarazko irakasle bat izan dute Gasteizko Gobernua eta Renoko Unibertsitatearen arteko akordioari esker. Zuen proiektoa ere hortik abiatu da?
E.- Hortik abiatu nahi dugu. Boiseko unibertsitatera bere ikasketak egin edota hobetzera letorkeen euskal ikasleak eman ditzake euskarazko klaseak hemen. Ideia eta berauek aurrera eramateko kemenik ez zaigu falta; beraz epeak gauzatzen hasteko ordua heldu zaigu.
G.- Museoaren gaiari itzuliz, nola otu zitzaizuen jatetxe museoa edo museo jatetxearen ideia?
E.- Berez jatetxe museoa izango litzateke; alegia, batzutan jatetxearen papera betetzen duen museoa. Museoa zabalik izatea ez zen aski; zerbait berri eskaini nahi genuen eta bertan bazkariak eta afariak ematea pentsatu genuen. Negu inguruan asko dira Boise hirian egiten diren kongresuak eta osagarri gisa ideia egokitzat jo genuen. Hartara, jaten ari diren bitartean euskal kultura eta askorentzat etniaren berri izan dezaten. Inoiz, afariaren bukaeran, OINKARI dantza taldekoen emankizuna ere prestatu izan dugu afalkideentzat.
G.- Zer menu eskaintzen duzue otorduetan?
E.- Ezeren aurretik argitu behar dugu, aurrez enkargatutako otorduak ematen direla bakarrik. Hau da, museoa museo gisa dago irekita eta, enkargatutako kasuetan soilik, paratzen dugu jatetxe gisa. Menuari dagokionez, euskal erara ematen saiatzen gara; beti ere oso kontutan izanda non gauden eta norentzat ari garen lanean. Nolabait esateko, euskal menua amerikarren gustora egokitua.
G.- Zenbaterainoko arrakasta du asmatu duzuen formula berriak?
E.- Hasi berriak gara, baina ezin gara kexatu. Gero eta ospe handiagoa du ideia honek eta denborak esango du. Zailena, horrelakoetan gertatu ohi denez, jende ekartzea da, behin hori erdietsiz gero oso pozik eta gustora ateratzen dira. Ardanza lehendakaria berari ere eskaini zitzaion afari bat museo honetan Iparrameriketara egin zuen bidaiaren barruan.
G.- Non prestatzen ditue otorduak?
E.- Jesus Oñati jatetxeko arduradunaren esku fin eta trebean geratzen da menuari dagokiona. Aipatu jatetxearen sukaldeetan prantatu eta museora ekartzen dute. Orain artekoaren arabera euskal erara egindako menu hauek oso arrakastatsu dira, eta bistan da, Jesusen esku ikasiari esker, oso ohitura bait dago jatetxetik kanpoko otorduak prestatzen.
G.- Zer asmo duzue etorkizunerako?
E.- Euskal Kultur Etxea ahalik eta zerbitzu gehien eskainiz jartzea. Erronka handia, baina irabazi beharrekoa.
Zaila eta garestia izan behar du Euskal Herritik Boisera museoan erabilgarriak izan daitezkeen altzariak bidaltzera, baina, Adela Garro andereak egindako eskaerari bide emanaz, Boisen prest daude hemendik bidalitako edozer gauza hartzera. Ea zein animatzen den. Hau duzue Boiseko Euskal Museoko arduradunarekin harremanetan jartzeko helbidea: Basque Museum and Cultur Center, 607 Grove Street, Idaho, Boise, USA.
Bosgarren atalean, "Hordago taldea, amerikar gautxorien alaigarri" gaia aztertuko dugu, musika talde honen gora beherak aztertzeko asmoz.
FRANKIE TAI
Adela Garro museoaren atarion.
Amerikako euskaldunen lekuko bilakatu nahi da Euskal Museoa.
22-23




GaiezGizarteaEuskal dias
EgileezTAI1Gizartea

Azkenak
2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


Eguneraketa berriak daude