EUSKAL JATETXE MUSEOA


2021eko uztailaren 16an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Ameriketako Idaho estatuko hiriburua den Boiseko "Oñati" deituriko euskal jatetxeko nagusiari eta Euskal Kultur Etxeko partaide bati elkarrizketa.

Ameriketara joan nintzen xentimorik gabe (4)
EUSKAL JATETXE MUSEOA
Idahoko estatuko hiriburua den Boisera joun nintzen estraineko egunean sekulako sorpresa zoragarrirekin egin nuen topo. Egun berean ezagututako telebista-manager batek hirian zegoen "euskal jetetxe" batetan bazkaltzeko konbitea luzatu zidan. Bertaratu bitarteko bidean amerikar jetetxe baten "euskalduntasuna" zertan zetzakeen aritu nintzen ausnartzen.
Kotxea aparkatu eta burua jiratu nuenerako han nuen OÑATI BASQUE RESTAURANT zioen txartel ikaragarria. Sartu eta Oskorriren musika eta Euskal Herriko hainbat poster paretetan. Zerbitzarien nik bezain ondo zekiten euskaraz eta bertako nagusia, jatetxearen izenari omen eginez, oiñatiarra. Boisen jaio eta bizi den euskal koadrilen biltoki ezin hobea.
Boisek badu Euskal Zentroa, bere Euskal Jatetxea eta hirukia osatzeko Euskal Museoa ireki zuten 1985ean. Baina ez edozelako museoa, oso bide erakargarria aurkitu bait du museoaren zuzendaritzak amerikar arruntari euskaldunek Boisek ehotu duten historiaren berri emateko: euskal erako afariak eskaintzea museoan bertan. Oñati jatetxeko nagusia den Jesus eta Euskal Kultur Etxeko partaide Garro anderearengana jo dugu Amerika guztian bakarra den esperientzia honen berri eman diezaguten.
GALDERA.- Boise bezalako hiri batetan Euskal Museo bat eratzea harrigarria bada ere, euskal jatetxe museo bat irekitzea mundu guztia txundituta uzteko moduko ideia da ezta?
ERANTZUNA.- Ideia ez da gaur goizekoa baina beste museoak eskaintzen ez zuten zer edo zer eman behar zitzaion bisitariari. Dena dela, euskal jatetxe museoa hau proiekto zabalago baten partea da. Benetako helburua Euskal Kultur Etxea sortzea da.
G.- Zertan datza egitasmo hori?
E.- Aspaldidanik dugu Boisen Euskal Zentroa dei genezakeena. Edaritegia, jangela, sukaldea, euskal dantzak entsaiatzeko gela handia eta lehen pisu batez hornitutako etxezar hau, gehienez, Boise inguruan bizi diren euskaldunen topaleku da gehienbat. Oinkari izeneko dantza taldearen entsaioak ezik, gainontzeko aktibitate guztiek ez dute zerikusi handirik kultura dei genezakeenarekin. Hori dela eta, Euskal Zentroa alde batetara utzi nahi izan gabe, euskal kulturaz lan egingo duen etxea eraiki nahi dugu. Baina luze joko duenez gero, oraingoz museoarekin hasi gara.
G.. Zer aurki genezake musoe horretan?
E.. Denetarik esan genezake. Izan kontutan lehen euskaldunak 1890ean iritsi zirela Boisera. Beraz, aspaldiko da euskaldunaren presentzia inguru honetan. Eta ez dugu museoa edozein edifiziotan zabaldu; azken mende honetan euskal artzainen ostatu izan zen etxe berean jarri dugu museoa. Zer leku aproposagorik, euskaldunen etxea izandakoa baino? Ahalik eta elementu gehien biltzen saiatu gara museoak euskaldunen bizimodu eta kulturaren berri eman dezan. Alde batetik, aintzinako euskal etxearen barrukaldea erreproduzitu nahi izan dugu, eta horrekin batera aipatutako artzainek beren lanerako erabiltzen zituzten tresnak eta artzainen beraien argazkiak ere bildu ditugu. Eta bestaldetik, gaurko euskal kulturaren hainbat adierazle jarri ditugu bisitarien begibistan; hala nola, euskara ikasteko metodoak, oparitarako pitxiak, euskal musika, eta orohar salmentaren bidez horren urria dugun dirua biltzen lagunduko diguten euskal produktoak.
G.- Eta nola lortu duzue ikusgai prantatu duzuen materiala?
E.- Batari eta besteari eskatuz. Izan kontutan euskaldunena kanpotarren talde etnikorik handiena dela eta Idahoko estatu osoan nonahi aurki daitezkeela euskaldunen etxeak. Beraz, bilketa lan handia izan dugu eta jendearen eskuzabaltasunari esker eskuratu ditugu gehienak. Badira, dena esan beharra dago, Euskal Herritik bertatik iritsi zaizkigun objetuak; gure lana eta beharren jakinen gainean zeuden batzuk bidalita. Garai bateko historian murgilduta geratu nahi ez izateak bultzatu gaitu, lehenago esan bezalaxe, gaurko kultura ere kontutan hartzera. Baina azken urteotako kultur agerraldiak, museotik gertu kale berean aurkitzen den etxean jarriko ditugu.
G.- Azken hau lehen aipatu dugun Euskal Kultur Etxea litzateke...?
E.- Hala da. Erakusketa gela, liburutegia, euskaltegia, hitzaldi aretoa eta hitz batez edozein Kultur Etxek duen ekipamendu eskainiko duen eraikuntza egin nahi dugu. Gero eta gehiago dira, Boisen jaiota, Euskal Herrian beren euskara maila hobetzen urte bete igaroten duten gazteak. Baina zein harreman geratzen zaie euskal kulturarekin behin Boisera itzulita? Eta Euskal Herrira joateko aukerarik ez dutenek, non ikasi edota hobe dezakete euskara? Atzerapenik jasan ezin duen proiektu hau ezinbestekoa da ia mende osoa daraman etniak bere nortasuna galduko ez badu.
G.- Nevadako estatuan dagoen Reno hiriko Unibertsitatean euskarazko irakasle bat izan dute Gasteizko Gobernua eta Renoko Unibertsitatearen arteko akordioari esker. Zuen proiektoa ere hortik abiatu da?
E.- Hortik abiatu nahi dugu. Boiseko unibertsitatera bere ikasketak egin edota hobetzera letorkeen euskal ikasleak eman ditzake euskarazko klaseak hemen. Ideia eta berauek aurrera eramateko kemenik ez zaigu falta; beraz epeak gauzatzen hasteko ordua heldu zaigu.
G.- Museoaren gaiari itzuliz, nola otu zitzaizuen jatetxe museoa edo museo jatetxearen ideia?
E.- Berez jatetxe museoa izango litzateke; alegia, batzutan jatetxearen papera betetzen duen museoa. Museoa zabalik izatea ez zen aski; zerbait berri eskaini nahi genuen eta bertan bazkariak eta afariak ematea pentsatu genuen. Negu inguruan asko dira Boise hirian egiten diren kongresuak eta osagarri gisa ideia egokitzat jo genuen. Hartara, jaten ari diren bitartean euskal kultura eta askorentzat etniaren berri izan dezaten. Inoiz, afariaren bukaeran, OINKARI dantza taldekoen emankizuna ere prestatu izan dugu afalkideentzat.
G.- Zer menu eskaintzen duzue otorduetan?
E.- Ezeren aurretik argitu behar dugu, aurrez enkargatutako otorduak ematen direla bakarrik. Hau da, museoa museo gisa dago irekita eta, enkargatutako kasuetan soilik, paratzen dugu jatetxe gisa. Menuari dagokionez, euskal erara ematen saiatzen gara; beti ere oso kontutan izanda non gauden eta norentzat ari garen lanean. Nolabait esateko, euskal menua amerikarren gustora egokitua.
G.- Zenbaterainoko arrakasta du asmatu duzuen formula berriak?
E.- Hasi berriak gara, baina ezin gara kexatu. Gero eta ospe handiagoa du ideia honek eta denborak esango du. Zailena, horrelakoetan gertatu ohi denez, jende ekartzea da, behin hori erdietsiz gero oso pozik eta gustora ateratzen dira. Ardanza lehendakaria berari ere eskaini zitzaion afari bat museo honetan Iparrameriketara egin zuen bidaiaren barruan.
G.- Non prestatzen ditue otorduak?
E.- Jesus Oñati jatetxeko arduradunaren esku fin eta trebean geratzen da menuari dagokiona. Aipatu jatetxearen sukaldeetan prantatu eta museora ekartzen dute. Orain artekoaren arabera euskal erara egindako menu hauek oso arrakastatsu dira, eta bistan da, Jesusen esku ikasiari esker, oso ohitura bait dago jatetxetik kanpoko otorduak prestatzen.
G.- Zer asmo duzue etorkizunerako?
E.- Euskal Kultur Etxea ahalik eta zerbitzu gehien eskainiz jartzea. Erronka handia, baina irabazi beharrekoa.
Zaila eta garestia izan behar du Euskal Herritik Boisera museoan erabilgarriak izan daitezkeen altzariak bidaltzera, baina, Adela Garro andereak egindako eskaerari bide emanaz, Boisen prest daude hemendik bidalitako edozer gauza hartzera. Ea zein animatzen den. Hau duzue Boiseko Euskal Museoko arduradunarekin harremanetan jartzeko helbidea: Basque Museum and Cultur Center, 607 Grove Street, Idaho, Boise, USA.
Bosgarren atalean, "Hordago taldea, amerikar gautxorien alaigarri" gaia aztertuko dugu, musika talde honen gora beherak aztertzeko asmoz.
FRANKIE TAI
Adela Garro museoaren atarion.
Amerikako euskaldunen lekuko bilakatu nahi da Euskal Museoa.
22-23




GaiezGizarteaEuskal dias
EgileezTAI1Gizartea

Azkenak
2025-03-19 | ARGIA
“Proiektu honi ez!” Arratzua-Ubarrundiako plataformaren adierazpena

Arratzua-Ubarrundiako "Proiektu honi ez!" plataformak adierazpen hau kaleratu du, udalerri horretako EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa aurkeztu berritan.


2025-03-19 | ARGIA
Dimititu egin duten Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek herritarrei zuzendutako agurra

Arratzua-Ubarrundia (Araba) herriko EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa eman dute Solariaren zentral fotovoltaikoagatik. Hau da hiru zinegotziek, Txetxu Zengotitabengoak, Laura Sanchok eta Javier Ruiz de Arkautek, herritarrei zuzendu dieten agur mezua.


2025-03-19 | Bertsozale.eus
Maiatzean jokatuko da Udabarria Bertsotan

Maiatzaren 8an hasiko da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako sailkapen fasea. Zortzi saio bikoitz jokatuko dira maiatzeko eguenetan. Sarrerak eskuragai daude bertsosarrerak.eus atarian.


Hwei-Ru Tsou. Brigadista txinatarrak xede
“Batera gogoratzen ditugu Gaza eta Gernika!”

Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]


Eguzki beltza

Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]


Zuhaitz landaketa: mozketa masiboak egin ahal izateko jukutria “berdea”

Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]


Benetako ninjek ez dute misteriorik

Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]


2025-03-19 | Jesús Rodríguez
Infiltratuak, legez kanpo

2022ko ekainaren 7an, Directa-k serie luze bateko lehen polizia infiltratuaren kasua argitaratu zuen. Martxoaren 5ean, Belen Hammad fikziozko izena erreta geratu zen, polizia-argotean dioten bezala. Jada hamar dira Directa, El Salto eta El Diario-k azken hiru urteetan argitara... [+]


Biharamuna

Igande gaua. Umearen gelako atea itxi du, ez guztiz. Ordenagailu aurrean esertzeko momentua atzeratu nahi du. Ordu asko aurretik. Zazpietan jaiki da, eta, bihar ere, astelehena, hala jaikiko da. Pentsatu gabe ekiten badio, lortu dezake gauak pisu existentzialik ez izatea. Akats... [+]


2025-03-19 | Maialen Arteaga
Pavloven txakurra eta kanpaia

Naomiren etxeko eskailerak igotzen ari dela datorkion usainak egiten dio memorian tiro. "Ez da sen ona, memoriaren eta emozioaren arteko lotura da. Baldintzapen klasikoa", pentsatzen du Peterrek bere golkorako Intermezzo-n, Sally Rooney irlandarraren azken eleberrian... [+]


Maite Errarte:
“Etorkizuneko etnografoek sakelekoen bilakaera aztertuko dute akaso”

Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]


Elkarri begira ez, elkarlanean

Oldarraldia ari du EAEko administrazioa euskalduntzeko erabakien aurka, berriz ere, enegarren aldiz. Oraingoan berrikuntza eta guzti, espainiar epaitegiak eta alderdi eta sindikatu antieuskaldunak elkarlanean ari baitira. Ez dira izan akats tekniko-juridikoak zuzentzeko asmoz... [+]


ANALISIA
EH ez da salgai, legedia ere ez

Lurraren alde borrokan dabilen orok begi onez hartu du Frantziako Legebiltzarrak laborantza lurren babesteko lege-proposamenaren alde bozkatu izana. Peio Dufau diputatu abertzaleak aurkezturiko testua da, eta politikoa eta sentimentala juntaturik, hemizikloan Arbonako okupazioa,... [+]


Eguneraketa berriak daude