Vaclav Havel txekiarra antzerkilari disidentea


2021eko uztailaren 23an
Vaclav Havel antzerki idazle txekiarrari elkarrizketa.

Vaclav Havel txekiarra antzerkilari disidentea
54 urteko Vaclav Havel txekiarraren obrak Berlin, London, Paris edota New York-en jokatzen dira egun. Antzerkiak idazten ditu... edota idazten zituen, egun okupatuegi bait dauka politikak.
–Denbora luzean ez duzu ezer argitaratu. Zure disidentzia lanak denbora dena jaten al dizu?
–Ez daukat idazteko denborarik. Jokatzen dudan paper politikoak lan militante handia eskatzen dit, bisita mordoa. Sortu ahal izateko Praga utzi eta nire datxan sartu behar naiz. Han ere ez naiz gauza ez eta artikulu labur bat idazteko ere. Udazkenean hasi nuen obra bertan bera utzi nuen. Urtarrilean gartzelaratu ninduten eta lau hilabete pasa ditut, beste egonaldi batzutan baino konfort handiagoz.
–Ez al zara zerorri zeuk askotan eskenaratutako militante sinboloaren preso bilakatu?
–Arrazoia duzu hori azpimarratzerakoan bilatu gabeko egoera kontraesankorrean jauzitako idazlea nauzu. Nire profesioa idazle izatea da. Ezin dut besterik izan. Baina kulturgintza guztia itota dagoenez Txekoslobakian, dena politiko bilakatzen da. Areago idazketa. Egia hitzez idaztea Estatuaren mezuaren aitzinean. Obra batek botere totalitario bati kontrajarritako jendearen eritzia agertzen duenean, egilea ardura berezi batez zamaturik kautsitzen da nahigabe bada ere.
–Txekeraz besterik ez duzu idazten, eta duela hogei urtetik hona, debekaturik zaude zure herrian. Ez al da beste zama bat?
–Ez da guztiz egia esatea nire testuak ez direla ezagutzen Txekoslobakian. Samizdat moduan agertzen dira edota mendebaletik txekeraz emititzen duten irratietan irakurtzen dute. Askok eta askok entzuten dute. Nire obraren hizkera ahozkoa da erdia, idatzizkoa beste erdia. Baina benetazko handikapa ez da txekeraz idaztea. Ni naizen dramaturgo horrentzat okerrena eskena txekiarretan ezin antzeztu ahal izatea da. Antzezlan bat ez da nobela: eskanaratzen ez den bitartean ez da, ez dago.
-Aipatu dituzun zailtasun guztiak kontutan hartuta ere ez duzu Txekoslobakiatik irten nahi, ez herbesteratu moduan, ez eta egun batzutarako ere. Zergatik?
–Txekoslobakiatik ateraz gero ez ninduteke sartzen utziko. Herbestea ez da nire aukera. Ez deritzot gaizki Milan Kundera eta Milos Forman atzerrian bizitzeari. Ni ordea 'txekiar pelma' –guk diogun moduan– horietako bat naiz. Juduak, armeniarrak eta poloniarrak ez bezala ez nintzateke moldatuko. Uste dut nire ama-hizkuntza nire amaren herrian baino ezin ahalko nuela erabili.
J.M. HERITZ
63


GaiezKulturaAntzerkiaIdazleak
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakHAVEL1
PertsonaiazHAVEL1
EgileezHERITZ1Kultura

Azkenak
Stop azpikontratazioa

Esku-hartze sozialeko sektore publikoaren alde.


Pablo Gonzalezen aurkako mendekua ikusten du haren abokatuak, Poloniako Gobernuaren jarreran

Pablo Gonzalezek Errusian jarraitzen du, Poloniako Gobernuak pasaporteak konfiskatu zizkion kazetariari eta "Poloniako autoritateen esperoan" daude, Euskal Herrira bueltatzeko. Hala azaldu dio Gonzalo Boyé abokatuak Berriari.


Garikoitz Aspiazu euskal presoa Martutenera lekualdatu dute Lannemezandik

Etxeratek jakinarazi duenez, ostegun honetan gauzatu dute lekualdatzea. Orain, bost euskal preso gelditzen dira Frantziako espetxeetan.


Bideko Autobidearen ordainketa 2027tik 2030era atzeratuko du Nafarroako Gobernuak

Ordura arte Nafarroako Gobernuak 477 milioi euro ordaindu beharko dizkio Abertis konpainiari, 2023an honek erosi baitzuen Autobidearen ustiaketaren emakida 110 milioi eurorengatik. Itzalpeko ordainketek urtero modu gogorrean baldintzatzen dituzte Nafarroako Gobernuaren... [+]


Jon Irazabal Agirre hil da, 30 urtez Durangoko Azokaren zuzendaria izandakoa

63 urteko iurretarra Gerediaga Elkarteko kudeatzailea izan zen 1982tik 2018ra. “Bere kezkei eta borrokari esker”, Durangaldeko historia ikertu eta zabaltzeko “erreferentzia nagusietako bat” izan dela nabarmendu dute elkartetik.


112 hitzetan emergentziak saihesteko prebentzio-aholkuak
Umeak uretan, belarriak tente


2024-08-23 | ARGIA
Burlatako sexu erasoa dela eta 18 urteko gazte bat atxilotu dute

Joan den astean izan ziren Burlatako jaiak eta aste honetan jakin da adingabeko neska gazte batek izandako sexu erasoa. Espainiako Poliziak, halaber, jakinarazi du erasoarekin lotutako 18 urteko gazte bat atxilotu zuela joan den igandean.


Eguneraketa berriak daude