Vaclav Havel txekiarra antzerkilari disidentea


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Vaclav Havel antzerki idazle txekiarrari elkarrizketa.

Vaclav Havel txekiarra antzerkilari disidentea
54 urteko Vaclav Havel txekiarraren obrak Berlin, London, Paris edota New York-en jokatzen dira egun. Antzerkiak idazten ditu... edota idazten zituen, egun okupatuegi bait dauka politikak.
–Denbora luzean ez duzu ezer argitaratu. Zure disidentzia lanak denbora dena jaten al dizu?
–Ez daukat idazteko denborarik. Jokatzen dudan paper politikoak lan militante handia eskatzen dit, bisita mordoa. Sortu ahal izateko Praga utzi eta nire datxan sartu behar naiz. Han ere ez naiz gauza ez eta artikulu labur bat idazteko ere. Udazkenean hasi nuen obra bertan bera utzi nuen. Urtarrilean gartzelaratu ninduten eta lau hilabete pasa ditut, beste egonaldi batzutan baino konfort handiagoz.
–Ez al zara zerorri zeuk askotan eskenaratutako militante sinboloaren preso bilakatu?
–Arrazoia duzu hori azpimarratzerakoan bilatu gabeko egoera kontraesankorrean jauzitako idazlea nauzu. Nire profesioa idazle izatea da. Ezin dut besterik izan. Baina kulturgintza guztia itota dagoenez Txekoslobakian, dena politiko bilakatzen da. Areago idazketa. Egia hitzez idaztea Estatuaren mezuaren aitzinean. Obra batek botere totalitario bati kontrajarritako jendearen eritzia agertzen duenean, egilea ardura berezi batez zamaturik kautsitzen da nahigabe bada ere.
–Txekeraz besterik ez duzu idazten, eta duela hogei urtetik hona, debekaturik zaude zure herrian. Ez al da beste zama bat?
–Ez da guztiz egia esatea nire testuak ez direla ezagutzen Txekoslobakian. Samizdat moduan agertzen dira edota mendebaletik txekeraz emititzen duten irratietan irakurtzen dute. Askok eta askok entzuten dute. Nire obraren hizkera ahozkoa da erdia, idatzizkoa beste erdia. Baina benetazko handikapa ez da txekeraz idaztea. Ni naizen dramaturgo horrentzat okerrena eskena txekiarretan ezin antzeztu ahal izatea da. Antzezlan bat ez da nobela: eskanaratzen ez den bitartean ez da, ez dago.
-Aipatu dituzun zailtasun guztiak kontutan hartuta ere ez duzu Txekoslobakiatik irten nahi, ez herbesteratu moduan, ez eta egun batzutarako ere. Zergatik?
–Txekoslobakiatik ateraz gero ez ninduteke sartzen utziko. Herbestea ez da nire aukera. Ez deritzot gaizki Milan Kundera eta Milos Forman atzerrian bizitzeari. Ni ordea 'txekiar pelma' –guk diogun moduan– horietako bat naiz. Juduak, armeniarrak eta poloniarrak ez bezala ez nintzateke moldatuko. Uste dut nire ama-hizkuntza nire amaren herrian baino ezin ahalko nuela erabili.
J.M. HERITZ
63


GaiezKulturaAntzerkiaIdazleak
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakHAVEL1
PertsonaiazHAVEL1
EgileezHERITZ1Kultura

Azkenak
Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Eguneraketa berriak daude