Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

asteartea 2024ko uztailaren 23an

"Lurralde antolaketa oso motel oraino"

2021eko uztailaren 23an

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Javier Enariz, Nafarroako Lurralde Antolaketa zerbitzuko zuzendariari elkarrizketa

Javier Enariz Nafarroako Lurralde Antolaketa zerbitzuko zuzendari
"Lurralde antolaketa oso motel oraino"
Jabier Eneriz Nafarroako Lurralde Antolaketa Zerbitzuko zuzendari dugu. Tesia burutu berria duelarik, badu zer konta. Lurralde autonomikoen antolaketari Konstituzio espainiarrak ezarri mugak, plangintza orokorren eskasa, Nafarroak CAVrekin gai honetaz dituzkeen loturak, industri guneak, Itoizko gaia eta abar ibili genituen.
Argia.–Zer da labur erranik lurralde antolaketa?
Jabier eneriz.–Lurraldearen antolaketa definitzean berehala sortzen zaigu zalantza; lurraldea antolaturik ez dagoela ikustea nekeza ez bada ere, antolaketaren definizio positiboa ematea ez da auntzaren gau erdiko eztula: ongi aski ezagutu antolaturik ez dagoenean, arlo bakoitzeko ekintzak administrazio edo herriak aurrera daramatzaten gainerateko arlo edo sektore eta administrazioen ekintzak kontutan izan gabe, ikuspegi orokorra eta aldez aurretikako plangintzaik gabe alegia. Antolatu gabeko lurraldeak gertazaen dira beraz arlo bat biziki kalteturik gertatzea (ingurunea, industriarik ez izatea, gehiegizko populazioa edota jendez ustea eta abar).
A.–Zein dira egungo ereduak?
J.E.–Lurralde antolaketan ez dago eredu bakarra. Eredu europarrean frantsesa garrantzitsua da, eskualdekako bilakaera ekonomikoak oinarritua, oso erabilia Europan. Eredu alemaniarra aldiz gehiago arduratzen da ingurunea bezalako kontzeptuez. Lurraldeen antolaketarako "karta" europarrak bi eredu horiek biltzen ditu. Aberastasunen erariberarik arrazionalaren bila abiatzen da proiektu supramunizipaletan oinarrituz, eskualdea eta eskualdea baino kontzeptu haundiagoei ere harreta ipiniaz. Badago beraz proiektu guztiei orokorrean eta modu globalean begiratzeko borondate bat baina aurretikako teoriazko iritzien araberakoa da emaitza, garapen ekonomikoaren eta ingurunearen zaintze arteko sokan dantzatzen baita.
A.–Zein da estatu Espainoleko egoera?
J.E.–Espainian hau oso era kaskarrean gorpuzten da. Konstituzioa honetaz mintzatzen denean inork ez baitaki gero zehazki nola gorpuztuko den. Dio komunitate autonomoek lurraldean konpetentziak izanen dituztela, baina gero beste konpetentzia batzu estatuaren esku uzten ditu, interes suprakomunitarioa delakoan oinarriturik: urak, mehaztegiak, itsasaldea, ingurunea, ekonomiazko plangintza eta abar. Konpetentzi arteko talka gertatzen da beraz. Azken finean ene tesian aditzera eman nahi dut juridikoki konstituzioak ematen diela estatu nahiz komunitate autonomoei konpetentzia lurralde antolaketaren plangintza egiteko, baina lurralde antolaketak behar ditu oraino errekurtso batzuk hori aitzinera eramateko, eta baita botere juridikoa. Plangintza ekonomikoan konpetentzia duena plangintzaren barne jartzen ez bada disfuntzioak daude. Errekurtsoak dituena plangintza hori betetzera behartu ezin baldin bada, globaltasun asmoak hutsal gertatuko dira.
A.–Nafarroan ere zakurrak ortutsik beraz?
J.E.–Nafarroa, gainerateko autonomiak bezala oso eskas gelditzen da konstituzioaren mugak direla-ta. Katalunya da aintzintxe dabilen bakarra. Hemen ere bada plangintzen lege bat baina ez da gestio sistima bat ezartzen aitzina eramateko. Katalunyak adibidez, zentzu batean industria komeni zaionean, aukera oso errentagarriak eskeintzen ditu egiturarako leku horretan, sobera industria dagoen lekuetan zergak handitzeko eta garestitzeko aukera duelarik.
A.– Konpetentziak non dauden omen da arazoa. Ez ote Itoizkoa antzera gertatzen?
J.E.–Plangintza hidrologikorik eta konpetentziarik ez dagoela dio Itoizko urtegiaren aurka dagoen jende multzo batek, baina horrek ere ez du arazoa konpontzen. Diote ez dagoela ur plangintzarik Nafarroan, eta izan ere, bada, nahiz eta ez den lurraldearen plangintza orokorrean sartzen. Plangintza hidrologikoa beraz bada Itoizko urtegirako nahiz eta oso xumea, zeren ur aberastasunak erregulatzeko bestelako gaiak erregulatzea ere beharrezko bait da.
Itoizko urtegiak ez du halako plangintza izugarria behar, funtsezko erizpide batzuk baizik. Gero letorke interes lokal eta partikularrak interes orokorren aurka azaltzea. Beraz, esan liteke Nafarroan badagoela ur plangintza bat baina gainorateko atalekin koordinatu gabe agian.
A.–Zer asmo dago Nalarroako goberanak exekutatzeko beterea bildu ahal izateko?
J.E. - 1986.ean ateratzen da inguruaren antolaketaren legea eta bada kezka bat gaiaz eta aski eskasa den saio hori bilakatzeko. Batetik urbanoak ez diren lekuen antolaketa genuke: Bardeak, Urbasa, Aralar, Irati, Pirineoak. Gero herrietako etxe eraikuntzarako arauak bakoitza ez ibiltzeko nahi lekutik. Garrantzizkoena Iruñeakoa da, 140 entitate lokaletik goiti baitago. Tutera ingurukoa eta Ebroren pasabidekoa prestatzen ari da, hura ekonomia aldetik garrantzi haundikoa baita. Talde bat prestatzen hasiko da aurten jendez hain eskasten ari den Pirinio ingururako, nahiz egia den Orba edo Lana oraino makurrago dabiltzala.
Iaz hasirik, Nafarroako lur antolaketarako erizpideak antolatzen ari dira. Nafarroaren garapenaz antolatuko da.
Ez da egia esan arras iraultzaile eta berrizale egoerak ez bait du hala eskatzen, azken finean, Agoitz, Zangotza eta Lizarra alderdiak gaizki egonik ere gainerateko Nafarroa aski ongi orekaturik ageri baita. Azpiegituren banaketa ahalik eta egokiena bilatzen da araudi honetan, administrazio lokal, probintzial eta estatala ahalik eta gehien bat etorriz erizpideetan. Dena den ezarri baino, aholkatu egiten dute. Jendaurrean erakutsiko dira eskualdeka eta gero Parlamendura sartuko dituzte, heldu den urte hasieran edo.
A.– Ekologia, gizabidetasuna, zuen lanean bete-betean sartzen dira.
J.E.–Lurralde antolaketak, ongi antolaturik baldin badago, ekonomizismo inmediatoan murgiltzen diren interes partikularren hustiratze lukratibo eta basatia, botere publiko bidez geldierazi nahi du. Horrek dakar begietan hartua izatea, bai baitira interes partikularrak berez ekonomia hazkundea baldintza dezakeen mugarik nahi ez dutenak.
A.–CAVrekiko harremanak ere begien bistako zaizkio nornairi.
J.L.: Horretaz ez dizut hitz egingo Nafarroako Zerbitzu Zuzendari gisa, baina han lurralde politika sailean bi urte t'erdi lanean jardun naizenez esango dizut zerbait.
Garbi dago Nalarroari begira osagarri dela, Bidasoa inguruko komunikazio ardatzak edo Gasteiz eta Donostiara bideak, Aldudekoa eta abar. Bistan da, beren lurralde ordenazioak eta Nafarroarenak erabat izan behar dute osagarri nola Ebro ibaiaren bestaldeko inguruak. Gisa berean aintzat hartu behar da Iruñea Europaren alorrean, Barcelona-Bilbo eta Parise-madril ardatzean ageri zaigula. Gixa (x) gurutzatzen den une berean dago Iruñea. Gainera Bilbokoa ezik Iruñea Gasteiz eta Donostiako bizimodua iduria da. Euskal komunitate Autonomoak badu Nafarroak ez duen arazo bat, hiruen artean ez bait dira Nafarroaren lurraldearen erdia baizik. Eremu arazoek eraginik, hango industriei inoizka kanpora irten beharra gertatuko zaie, Nafarroa eta Errioxara, eta komunikabide hobea duten lekurakoa eginen dute dudarik gabe. Alde horretatik Nafarroaren kokagunea pribilegiatua da. Sakana aldean eremu libre gehiago dago Gipuzkoako bestaldean baino. Kontutan izan behar da Ebroren pasabidera joaten hasiak direla Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabako enpresak. Arazo politikoez landa eskutik joan beharko duten probintziak eragileak berberak direlako.
I.CAMINO

Nafarroaho lurralde antolaketari buruzko tesia burutu berri du Jabier Eneriz-ek.
Eremu: industriala eskas dukete CAVen enpresek aurrerantzean.
28-29

GaiezEkonomiaerbitzuakAzpiegituraPlangintza
GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakNafar Gober
PertsonaiazENARIZ1
EgileezCAMINO1Ekonomia

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Antonia Manot hil da, frankismoak fusilatutako ‘Txiki’-ren ama

Lander Arbelaitz Mitxelena

Turismoaren kontrako tradizio baten jatorri historikoaz

Gorka Bereziartua

Euskal Herriko tigreak

Egoitz Alkorta Miranda

"Semearena gertatu baino lehen ere, jendeak ikaragarri lagundu zidan hemen"

Miel Anjel Elustondo

Utopiak literaturatik eta euskaraz elikatu nahi? Uda honetan bi aukera dituzu

Zigor Olabarria Oleaga

Ia 100 pertsona migrante bizi izan dira Berango eta Getxo arteko baso batean

Gedar

Azkenak

2024-07-23 | Mikel Aramendi

ANALISIA

Krisien orbana zabaltzen ari da Bengalako golkoan

Myanmarreko gerra zibilak, gure hedabideen fokutik guztiz kanpo bada ere, atsedenik gabe jarraitzen duen bitartean, beste krisi politiko larri bat sutu da Bengalako golkoan. Sortzez, Bangladeshko gazteriaren kale-agerraldiek ez dute zerikusirik 2021eko estatu-kolpe militarrak... [+]

2024-07-23 | ARGIA

Alfer Edition #2x28: Moxal basatia

MULTIMEDIA - Oroimen Histerikoa

2024-07-23 | ELA sindikatua

Donostiako Cementos Rezolako asanblada orokorrak uko egin dio zuzendaritzak egindako azken proposamenari

2024-07-23 | Ahotsa.info

Lizarrako txosnak erdigunean nahi dituztela aldarrikatu dute UPNren bazterketaren aurrean

Lizarrako Udalak datozen jaietarako aurreikusia dagoen jai herrikoien egitaraua arriskuan jarri du. Txosnak erdigunetik kendu eta urrun eta baztertua dagoen zonalde batera eraman nahi ditu.

2024-07-23 | Aiaraldea | Oihane Ozaeta Fernandez

Arabako diputatua zen Modesto Manuel Azkonaren hezurrak bere sorterrira itzuli dira, 88 urteren ostean

1936an fusilatu zuten frankistek, une horietan Arabako diputatua zela, eta herriko beste 42 fusilatuen hilobian bertan sartu zituzten Manuelen gorpuzkinak.

2024-07-23 | Gedar

Ia 100 pertsona migrante bizi izan dira Berango eta Getxo arteko baso batean

Iazko urritik eraiki dituzte hainbat kokaleku jatorri magrebtarreko ia 100 lagunek. Poliziak duela hainbat aste jaso zuen haiek basotik botatzeko agindua.

2024-07-22 | Jon Hidalgo Gereñu

AEBek “portu humanitarioa” kenduko dute Gazatik, bertatik laguntzarik ia sartu gabe

25 egun baino gutxiagoz egon da martxan hasieratik polemikoa izan zen portua. “Distrakzio neurria” izan dela salatu dute eragile ugarik.

2024-07-22 | Julen Ugartemendia Carcedo

Milioika migratzaile esplotazioaren eta eskubide gehiegikerien biktima, Europako nekazaritza-sektorean

Langile migratzaileek indarkeria, lanaldi luzeak eta ordainketa eskasak modu ohikoan jasaten dituzte, Europako bederatzi estatutan egindako ikerketa baten arabera. Gutxienekoa baino soldata baxuagoak jaso ohi dituzte ia estatu guztietan, eta emakumeek are soldata baxuagoak.

2024-07-22 | Manex Usarralde Garmendia

Greba egingo dute asteartean Iruñeko FCC-ko langileek, Iosu lankidearen heriotza salatzeko

Lan istripuz 33 pertsona hil dira Euskal Herrian aurten. Azkenekoa, Iruñeko sanferminetan garbiketan lanean ari zen Iosu izeneko langilea. Kamioiaren gainetik erori zen eta hartutako golpe larriaren ondorioz hil da. LABek FCC (Iruñerriko Mankomunitateko... [+]

2024-07-22 | Axier Lopez

Itsasargia

2024-07-22 | Axier Lopez

Turismoaren norabidea alda

2024-07-22 | Julen Ugartemendia Carcedo

Bidenek uko egin dio hauteskundeetarako hautagaitzari, eta Kamala Harrisen alde egin du

“Indar guztiak presidente karguan zentratzea” erabaki duela adierazi du, eta Kamala Harris presideneteordeari “babes eta abal osoa” eskaini dizkio. Harrisek baieztatu du bere hautagaitza aurkeztuko duela Alderdi Demokratak presidentegai izendatu dezan... [+]

2024-07-22 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Antonia Manot hil da, frankismoak fusilatutako ‘Txiki’-ren ama

Antonia Manot hil da 95 urte bete berritan, bere seme Diego Paredesek sare sozialetan jakinarazi duenez.

2024-07-22 | Olaia L. Garaialde

Hondakinak tratatzeko Artaxoako planta itxita mantentzeko agindu du Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak

Nafarroako Ecofert Sansoain enpresa itxita dago 20.000 tona hondakin toxiko legez kanpo jasotzeagatik Zubietako (Gipuzkoa) erraustegitik eta Tuterako (Nafarroa) Oleofat enpresatik.

2024-07-22 | Gorka Bereziartua Mitxelena

Turismoaren kontrako tradizio baten jatorri historikoaz

Eguneraketa berriak daude