Yassa: "Norberak bere nortasuna eta hizkuntza mantendu behar du"


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
"Yassa" reagge taldeko abeslaria den Diallo Nouhou-ir elkarrizketa.

REAGGE MUSIKA EGITEN ARI DEN BAIONAKO TALDEAK ABENDURAKO ATERAKO DISKOA J. ARRABIT-EN ESKUTIK
Yassa: "Norberak bere nortasuna eta hizkuntza mantendu behar du"
Afrikako herrialde desberdinetatik ailegatutako gazteak paristar eta baionatarrekin elkartu dira "Yassa", reagge taldea osatzeko. Iparraldean ez omen daukate jotzeko aukera handirik, baina antza denez aurten kaleratuko dute beren lehen diskoa.
Adurrak bildu ditu eta izen bereko ibaiak ferekatzen ditu babesa eman dien hiriaren lurrak. Reagge-aren inguruko musikarako zaletasunak jarri ditu batera lanean, jatorria, erizpide eta gustu desberdinak dituen musikoak. "Yassa" izeneko taldea osatu dute eta urte pare batetan Eushal Herriko plazetako erritmoak markatuko dituzte. Ea zer kontatzen digun taldeko kantaria den Diallo Nouhou-k.
ARGIA.–Leku askotako jendea omen zarete. Zeren eraginez jarri elkarrekin lanean?
D. NOUHOU.–Oso arrazoi desberdinengatik Baionan bizitzea halabeharraren kontua bada ere, hona bizitzera etorri aurretik musiko izateak ere erraztu du "Yassa" taldearen osaketa.
A.–Nondik etorri zarete eta zergatik Baionara?
D.N.–Taldeko batzu bertako baionatarrak dira, ni neu ordea Costa de Marfilekoa; bateria, Guadalupe frantziar koloniakoa; eta Kasimiro, senegaldarra. Ikusten duzun bezala frankofono gara, nahiz munduko lau izkinetatik etorriak garen. Baionara biltzearen zioa, oso desberdina da bakoitzaren kasuan. Ni neroni Zuzenbidea ari naiz ikasten eta esplikatzeak luze joko lukeen arrazoiengatik Baionako giro euskaldunetan oso ezaguna den Noblia familiarekin bizi naiz. Kasimiroren kasua bihotz kontua da: Parisen bizi zelarik, hemengo neska bat ezagutu eta hona jaitsi zen.
A.–Hau da osatzen duzuen lehen taldea edo ibiliak zarete lehendik ere beste zenbait taldetan.
–Denetarik dago. Philippe baxuak, baionarra bera, kitarra jotzen zuen lehen talde heavy batetan. Jimmy bateriak, Pabeko talde batetan jo zuen eta beste guztiek goizera sortzen den zerbait. Hortaz, nola edo hala beti mugitu gara giro horietan.
A.–Errazki bildu al zineten taldea osatzerakoan?
D.N.–Adur hutsa izan zen. Zenbait garaitan, ikasketak osatu eta diru pixka bat ateratzearren, lan egiten nuen enpresakide baten bidez jarri nintzen harremanetan gero taldea eratzen lagunduko zidanarekin.
A.–Nondik atera duzue "Yassa" izena.
D.N.–Kasimiro senegaldarrak ekarri du bere hizkuntzatik, eta bi hitzetan adierazita, haragia elkarrekin eta denak ontzi zabal beretik jatearen zeremoniari deituko genioke. Eta azken batean horixe da guk geure kontzertuetara datorren jendeari eskaini nahi dioguna. Une atsegin bat elkarrekin eta musika eta dantzaren bidez denek parte hartzeko moduko zeremonia bihurtu geure kontzertua . Paralelismo horrek animatu gintuen "yassa" izena hautatzera.
A.–Reagge musika da nagusi zuen kontzertuetan...
D.N.–Hala irudi balezake ere ez da hori guztia. Alde batetik jotzen dugun reaggea geure propioa delako, hau da, ez da Kariben egiten denaren kopia hutsa; baizik eta geure jatorrizko kulturak kontutan hartuta –Senegalekoa, costa de Marfilekoa, Guadalupekoa eta Baionakoa bertakoa– egindakoa. Eta bestaldetik, reaggetzat jo genezakeen horreza; gain, entzulegoarengan dantza eta jauzirako joera sortuko duen edozein musika moeta ere jotzen dugu. Estilo propio baten atzetik gabiltza, eta denboraren esanetara utzi beharko dugu erdietsi dugun ala ez.
A.–Erabiltzen dituzuen letrak, gehienak behinik behin, ez frantzesez, ez ingelesez, ez euskaraz daude. Zein hizkuntza da hori?
D.N.–Mendebaldeko Afrikan bada nazio askotan hitz egiten den hizkuntz nagusi bat: diala izenekoa. Taldea sortu eta bideratzen ari ginela gainontzeko taldekideei oso hizkuntza musikala iruditu zitzaien. Proba batzu egin eta egiten dugun musikara ezinhobeto egokitzen denez gero, letrak idatzita dauden hizkuntza berean kantatzea erabaki genuen. Bada hala ere, ingelesez eta frantsesez den kantarik. Euskaraz ere badugu baten parte bat, "Maite" izenekoa, eta denborarekin gehiago sartuko ditugu. Taldean gaudenetatik, Franck, tekladoetakoak, badaki eta nik neronek, bizi naizen etxeko hizkuntza nagusia denez gero, ari naiz zer edo zer ikasten.
A.–Zer modatako letrak idazten dituzu?
D.N.–Esanahia izango dutenak egiten saiatzen naiz. Eguneroko bizitzaren gorabeherak eta askotan, Afrikan aurki ditzakezun hainbat arazo: gosea, gerlak, arrazakeria (zurien beltzekikoa dutena eta ezezagunagoa den beste bat; alegia, beltz askok beltzekiko dutena). Inguru hauetan erabat ulerkaitzak izan arren, aurkezpen txiki bat egiten dut entzulegoak nondik norakoa jakin dezan. Hogeitabost bat ditugu denetara.
A.–Nola zabiltzate aktuazio aldetik?
D.N.–Hemen Iparraldean oso gaizki. Eta bi arrazoirengatik nagusiki: alde honetan ez dugu managerrik, honek suposatzen duen guztiarekin; eta bigarren zioa, jendartean ezagutzera emango zigun aktuazio handi baten falta litzateke. Iparraldeko giro musikala oso pattalduta dago eta jendea kontzertuetara animatuko duen saltsa falta da. Hegoaldean egoera oso bestelakoa da, entzule askoko jaialdiak, antolaketak, promozioa, azpiegitura teknikoa... Beste mundu bat da. Merkatuan oraindik diska bat ez izateak asko mugatzen du, komunikabideak direla bide, talde batek har lezakeen oihartzuna. Parisen bizi gero guztiz desberdina izango litzateke, baina...
A.–Bi merikatu potentzial dituzue orduan: Hegoaldea eta Parise.
D.N.–Hala da. Dena dela, eta anekdota gisa, Afrikan ere ibili garela argitu nahiko nuke. Iragan udan Burundi, Zaire eta beste herriren batetan ere izan ginen jiratxoa eginez. Oso arrakastatsua izan zen eta baliteke aurten ere, Reunion izeneko irlan ere besteren bat egitea. Ikusten duzun bezala, etxean ezin jo eta kanpora irten beharra. Parise, gaur egun, musika beltzaren hiriburua denez gero, itsukeria litzateke aukera hau zokoratzea.
A.–Eta Hegoaldea?
D.N.–Konpetentzia handia dago, eta diskorik gabe jai, egia esan.
A.–Noizko hortaz diskoa.
D.N.–Estudioetan sartu baino lehenago egoki eritzi diogu azken urteotan euskal musikan horrenbeste lan egin duen Jimmy Arrabiten eskutan uztea hainbat zuzenketa egiteko eta estilo definizioa. Hobe dugu astiro eta ongi, presaka eta gaizki baino. Oso litekeena da, dena ondo joanez gero, abendurako kalean izatea.
A.–Eta diskotik arrakastara...
D.N.–Erraza ez izanagatik horixe dugu xedea. Ez genuke dena dela, gure aldeko lagunak agurtu gabe bukatu nahi, eta hor doakie gure agurra 'diula' hizkuntzan: "a kanan gninan a fa kanka parce que ni yiri; kamin tcholo tcholo a te ke bemba ye": "norberak bere nortasuna eta bere hizkuntza mantendu behar du", edo antzeko zer edo zer esan nahi duen proberbio itzulgaitza.
FRANKIE TAI
48, 49


GaiezKulturaMusikaMusika modeTaldeakYASSA
PertsonaiazNOUHOU1
EgileezTAI1Kultura

Azkenak
2025-03-21 | Euskal Irratiak
Iparraldeko euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea galduko du

Euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea faltan botako du. Uda gabe, Bertsularien lagunak, bertan gelditzen den azken elkarteak, lekuz aldatuko du eta etxea hetsiko dute. Euskararen, euskal kulturaren eta arteen ohantzea izan da Larraldea, urte luzetan Andoni Iturrioz mezenasak... [+]


2025-03-21 | Elhuyar
Autismoak: normaltasuna zabaltzeko aukera bat

Berrogei urte dira Euskal Herrian autismoaren inguruko lehen azterketak eta zerbitzuak hasi zirela. Urte hauetan asko aldatu da autismoaz dakiguna. Uste baino heterogeneoagoa da. Uste baino ohikoagoa. Normalagoa.


Euskal Herriko Filosofia Zaleen Sarea eratzeko prozesua abian da

Txinparta izeneko prozesua Martxoaren 21ean hasiko da eta urte bete iraungo du. "Udaberriaren hasierarekin batera proiektu herritar berri bat" aurkeztu nahi dutela adierazi dute. 


Duero ibaitik gora otsoa berriz ehizatzea onartu du Espainiako Kongresuak

PP, Vox, Junts eta EAJren botoekin Espainiako Kongresuak onartu du otsoa espezie babestuen zerrendatik ateratzea eta, horren ondorioz, berriz ehizatu ahal izango dute Duero ibaitik iparrera.


Burlatako gaztetxearen aldeko protesta amaitutzat eman dute Gazte Asanbladako kideek

Protestak 24 ordu bete dituenean, suhiltzaileak bertaratu dira udaletxera eta kateak moztu dizkiete bi gazteei. Bi kateatuek gaua bertan igarotzea "udaletxearen hautua" izan dela adierazi du Gazte Asanbladak, eta udalaren ordezkariek "ekintza deslegitimatzeko eta bi... [+]


Etxegabetzeetara ohitu zaitezke, baina egon, badaude

Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]


2025-03-20 | ARGIA
“Kateekin ateak hautsi” goiburupean ospatuko da Nafarroaren Eguna apirilaren 27an

Iruñeko Zaldiko Maldiko Elkartean eta Baigorriko Bixentainean aurkeztu da aurtengo Nafarroaren Eguna, egun berean. Ohi bezala, apirileko azken igandearekin bat egingo da festa Baigorrin, eta horrez gain, apirilean hainbat ekitaldi egingo dira eskualdean.


2025-03-20 | Patxi Azparren
Europa eta Euskal Herriaren desmilitarizazioa

Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]


Hezkuntza sistema propioa aldarrikatu dute Hego Euskal Herriko hiriburuetan, Ikamak deitutako ikasle greban

Hezkuntza eredu propioa "ezinbestean" independentziatik etorri behar dela adierazi dute, eta sistema propio hori "publikoa eta komunitarioa" izatea nahi dutela. Ikamak deituta, goizean zehar piketeak egin dituzte Euskal Herriko hainbat hezkuntza zentroetan.


Euskal Pilotan euskal selekzioa aitortzearen alde kokatu da Espainiako Kirol Kontseilu Nagusiko lehendakaria

Euskal Pilotako Nazioarteko Federazioaren eta Espainiako Federazioaren arteko gatazkak bere horretan jarraitzen duen bitartean, Jose Manuel Rodriguez Uribesek euskal selekzioaren aldeko adierazpenak egin ditu. Desadostasunak direla eta, Nazioarteko Pilota Federazioaren eta... [+]


2025-03-20 | Iñaki Inorrez
Euskaraldia ez! Euskal Oldarraldia bai!

Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.

Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]


Euskararen zapalkuntza sistematikoa

Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]


2025-03-20 | Sustatu
‘Eta erasotzailea ni banaiz?’ ziberjazarpena ikuspegi berri batetik

Puntueusek eta Cyberzaintzak elkarlanean ikusentzunezko baliabide pedagogiko bat sortu dute gazteentzat eta haiekin lan egiten duten profesionalentzat: irakasle, guraso eta hezitzaileentzat. Ikusentzunezko honen bidez, ziberjazarpena ezohiko ikuspegi batetik... [+]


BSHko lantokiko sarbidea itxi dute langileek euren etorkizuna negoziatu nahi dutela aldarrikatzeko

Kamioiak ez sartu ez atera. Horrela eman dute goiza BSHko Eskirozko lantokian. Parez-pare langileak aurkitu dituzte protestan. Hilkutxa batekin, elkarretaratze formatuan lehenbizi eta Foruzaingoak esku hartu behar zuela jakin dutenean eserialdia egin dute erresistentzia pasiboa... [+]


Ekologismoaren kontrako oldarraldia AEBetan: Greenpeace 660 milioi euro ordaintzera zigortua

Dakota Access oliobidearen kontrako protestengatik zigortu du Ipar Dakotako epaimahai batek erakunde ekologista, Energy Transfer Partners enpresak salaketa jarri ostean. Standing Rockeko sioux tribuak protesten erantzukizuna bere gain hartu du.


Eguneraketa berriak daude