Yassa: "Norberak bere nortasuna eta hizkuntza mantendu behar du"


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
"Yassa" reagge taldeko abeslaria den Diallo Nouhou-ir elkarrizketa.

REAGGE MUSIKA EGITEN ARI DEN BAIONAKO TALDEAK ABENDURAKO ATERAKO DISKOA J. ARRABIT-EN ESKUTIK
Yassa: "Norberak bere nortasuna eta hizkuntza mantendu behar du"
Afrikako herrialde desberdinetatik ailegatutako gazteak paristar eta baionatarrekin elkartu dira "Yassa", reagge taldea osatzeko. Iparraldean ez omen daukate jotzeko aukera handirik, baina antza denez aurten kaleratuko dute beren lehen diskoa.
Adurrak bildu ditu eta izen bereko ibaiak ferekatzen ditu babesa eman dien hiriaren lurrak. Reagge-aren inguruko musikarako zaletasunak jarri ditu batera lanean, jatorria, erizpide eta gustu desberdinak dituen musikoak. "Yassa" izeneko taldea osatu dute eta urte pare batetan Eushal Herriko plazetako erritmoak markatuko dituzte. Ea zer kontatzen digun taldeko kantaria den Diallo Nouhou-k.
ARGIA.–Leku askotako jendea omen zarete. Zeren eraginez jarri elkarrekin lanean?
D. NOUHOU.–Oso arrazoi desberdinengatik Baionan bizitzea halabeharraren kontua bada ere, hona bizitzera etorri aurretik musiko izateak ere erraztu du "Yassa" taldearen osaketa.
A.–Nondik etorri zarete eta zergatik Baionara?
D.N.–Taldeko batzu bertako baionatarrak dira, ni neu ordea Costa de Marfilekoa; bateria, Guadalupe frantziar koloniakoa; eta Kasimiro, senegaldarra. Ikusten duzun bezala frankofono gara, nahiz munduko lau izkinetatik etorriak garen. Baionara biltzearen zioa, oso desberdina da bakoitzaren kasuan. Ni neroni Zuzenbidea ari naiz ikasten eta esplikatzeak luze joko lukeen arrazoiengatik Baionako giro euskaldunetan oso ezaguna den Noblia familiarekin bizi naiz. Kasimiroren kasua bihotz kontua da: Parisen bizi zelarik, hemengo neska bat ezagutu eta hona jaitsi zen.
A.–Hau da osatzen duzuen lehen taldea edo ibiliak zarete lehendik ere beste zenbait taldetan.
–Denetarik dago. Philippe baxuak, baionarra bera, kitarra jotzen zuen lehen talde heavy batetan. Jimmy bateriak, Pabeko talde batetan jo zuen eta beste guztiek goizera sortzen den zerbait. Hortaz, nola edo hala beti mugitu gara giro horietan.
A.–Errazki bildu al zineten taldea osatzerakoan?
D.N.–Adur hutsa izan zen. Zenbait garaitan, ikasketak osatu eta diru pixka bat ateratzearren, lan egiten nuen enpresakide baten bidez jarri nintzen harremanetan gero taldea eratzen lagunduko zidanarekin.
A.–Nondik atera duzue "Yassa" izena.
D.N.–Kasimiro senegaldarrak ekarri du bere hizkuntzatik, eta bi hitzetan adierazita, haragia elkarrekin eta denak ontzi zabal beretik jatearen zeremoniari deituko genioke. Eta azken batean horixe da guk geure kontzertuetara datorren jendeari eskaini nahi dioguna. Une atsegin bat elkarrekin eta musika eta dantzaren bidez denek parte hartzeko moduko zeremonia bihurtu geure kontzertua . Paralelismo horrek animatu gintuen "yassa" izena hautatzera.
A.–Reagge musika da nagusi zuen kontzertuetan...
D.N.–Hala irudi balezake ere ez da hori guztia. Alde batetik jotzen dugun reaggea geure propioa delako, hau da, ez da Kariben egiten denaren kopia hutsa; baizik eta geure jatorrizko kulturak kontutan hartuta –Senegalekoa, costa de Marfilekoa, Guadalupekoa eta Baionakoa bertakoa– egindakoa. Eta bestaldetik, reaggetzat jo genezakeen horreza; gain, entzulegoarengan dantza eta jauzirako joera sortuko duen edozein musika moeta ere jotzen dugu. Estilo propio baten atzetik gabiltza, eta denboraren esanetara utzi beharko dugu erdietsi dugun ala ez.
A.–Erabiltzen dituzuen letrak, gehienak behinik behin, ez frantzesez, ez ingelesez, ez euskaraz daude. Zein hizkuntza da hori?
D.N.–Mendebaldeko Afrikan bada nazio askotan hitz egiten den hizkuntz nagusi bat: diala izenekoa. Taldea sortu eta bideratzen ari ginela gainontzeko taldekideei oso hizkuntza musikala iruditu zitzaien. Proba batzu egin eta egiten dugun musikara ezinhobeto egokitzen denez gero, letrak idatzita dauden hizkuntza berean kantatzea erabaki genuen. Bada hala ere, ingelesez eta frantsesez den kantarik. Euskaraz ere badugu baten parte bat, "Maite" izenekoa, eta denborarekin gehiago sartuko ditugu. Taldean gaudenetatik, Franck, tekladoetakoak, badaki eta nik neronek, bizi naizen etxeko hizkuntza nagusia denez gero, ari naiz zer edo zer ikasten.
A.–Zer modatako letrak idazten dituzu?
D.N.–Esanahia izango dutenak egiten saiatzen naiz. Eguneroko bizitzaren gorabeherak eta askotan, Afrikan aurki ditzakezun hainbat arazo: gosea, gerlak, arrazakeria (zurien beltzekikoa dutena eta ezezagunagoa den beste bat; alegia, beltz askok beltzekiko dutena). Inguru hauetan erabat ulerkaitzak izan arren, aurkezpen txiki bat egiten dut entzulegoak nondik norakoa jakin dezan. Hogeitabost bat ditugu denetara.
A.–Nola zabiltzate aktuazio aldetik?
D.N.–Hemen Iparraldean oso gaizki. Eta bi arrazoirengatik nagusiki: alde honetan ez dugu managerrik, honek suposatzen duen guztiarekin; eta bigarren zioa, jendartean ezagutzera emango zigun aktuazio handi baten falta litzateke. Iparraldeko giro musikala oso pattalduta dago eta jendea kontzertuetara animatuko duen saltsa falta da. Hegoaldean egoera oso bestelakoa da, entzule askoko jaialdiak, antolaketak, promozioa, azpiegitura teknikoa... Beste mundu bat da. Merkatuan oraindik diska bat ez izateak asko mugatzen du, komunikabideak direla bide, talde batek har lezakeen oihartzuna. Parisen bizi gero guztiz desberdina izango litzateke, baina...
A.–Bi merikatu potentzial dituzue orduan: Hegoaldea eta Parise.
D.N.–Hala da. Dena dela, eta anekdota gisa, Afrikan ere ibili garela argitu nahiko nuke. Iragan udan Burundi, Zaire eta beste herriren batetan ere izan ginen jiratxoa eginez. Oso arrakastatsua izan zen eta baliteke aurten ere, Reunion izeneko irlan ere besteren bat egitea. Ikusten duzun bezala, etxean ezin jo eta kanpora irten beharra. Parise, gaur egun, musika beltzaren hiriburua denez gero, itsukeria litzateke aukera hau zokoratzea.
A.–Eta Hegoaldea?
D.N.–Konpetentzia handia dago, eta diskorik gabe jai, egia esan.
A.–Noizko hortaz diskoa.
D.N.–Estudioetan sartu baino lehenago egoki eritzi diogu azken urteotan euskal musikan horrenbeste lan egin duen Jimmy Arrabiten eskutan uztea hainbat zuzenketa egiteko eta estilo definizioa. Hobe dugu astiro eta ongi, presaka eta gaizki baino. Oso litekeena da, dena ondo joanez gero, abendurako kalean izatea.
A.–Eta diskotik arrakastara...
D.N.–Erraza ez izanagatik horixe dugu xedea. Ez genuke dena dela, gure aldeko lagunak agurtu gabe bukatu nahi, eta hor doakie gure agurra 'diula' hizkuntzan: "a kanan gninan a fa kanka parce que ni yiri; kamin tcholo tcholo a te ke bemba ye": "norberak bere nortasuna eta bere hizkuntza mantendu behar du", edo antzeko zer edo zer esan nahi duen proberbio itzulgaitza.
FRANKIE TAI
48, 49


GaiezKulturaMusikaMusika modeTaldeakYASSA
PertsonaiazNOUHOU1
EgileezTAI1Kultura

Azkenak
Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Eguneraketa berriak daude