Jon Kortazar: "Ez naiz ausartzen Arestiri buruz zerbait esaten"


2021eko uztailaren 23an
Jon Kortazarri elkarrizketa.

"OROIMENAREN LABERINTOAN GURE GARAIKO OLERKIAZ SAIAKERA ARGITARATU BERRI DU BAROJA-REN ESKUTIK
Jon Kortazar: "Ez naiz ausartzen Arestiri buruz zerbait esaten"
Euskal filologian lizentziatua eta gaur egun arlo berdineko irakasle dugu mundakarra. Bere tesia eta 'lan garrantzitsuena ' Lauaxetaren inguruan egina du. Bere burua kritikotzat baino irakurletzat dauka: kritiko jubilatua dela diosku, beste aitorpen batzu direla tartean.
Lehendik ere ezagutzen genizkion artikuluen bilduma osatu eta argitaratu berri du Jon Kortazarrek Donostiako Baroja argitaldariarekin. Bilduma honetabo gaiak ukitu asmoz lotu genuen solasaldia berarekin.
ARGIA.–"Oroimenaren laberintoa" liburuan hiru artikulo luze eskeintzen dizkiezu Jon Mirande, Juan Mari Leknona eta Atxagaren "Etiopia"ri. Nolaz ez duzu, adibidez, Gabriel Aresti sartu?
J.KORTAZAR.–Lehenengo esplikatu beharko nizuke, zergatik jarri ditudan hiru hauek. Nahiko erraz esplikatzen da. Liburuak ez du hipotesi bakarra defendatu nahi; ez du defendatu nahi Atxaga dela alfa eta omega. Euskal poesirako bideak ugariak direla. Hauetan badira tentsio indarrak, bada dialektikarik. Dialektika horietariko bat, nahiz ni ez egon oso ados honekin, nahiko sinplea iruditzen bait zait, esan daiteke Mirande eta Arestiren artean, bi atrakzio polo daudela, banandu eta elkartu egiten diren bi iman bezela direla; 60. hamarkadan jendea mogimentuan jartzeko pertsonai eta lan bi ziren.
Iruditzen zait momentu honetan beste horrenbeste gertatzen ari dela, Mirande, Lekuona Atxaga eta bestetik literatura konprometitu horrekin, nik politikoa deitu izan diodana. Badaude atrakzio desberdinak.
Arestirekin gertatu da, artikulua idatzi nuen unean Karmelo Landak bere tesia aurkeztu zuela. Gainera susmoa daukat nire Arestirekiko eritzia ez dela erabat nirea, besteek esandakoarekin egindako eritzia dela. Ez nintzen ausartzen Arestiri buruz zerbait esaten. Ez daukat hipotesi bat heldua bere inguruan.
A.–Atxagaren produkzio literarioak zein berrikuntza ekarri du? Eten bat suposatu al du benetan?
J.K.–Aurrera pausu bat ekarri du. Gai izan da tradizio batzuekin apurtzeko eta era berean, apurtutako tradizio horiekin jolasteko. Sintesi hitzaz ez dakit hitzegin dezakedan, edo kontzientzia literarioaz Beste era batetara esanda, ofizio beraz hitzegin daiteke.
Sarrionandiaren teoriari jarraikiz, Atxagaren "Etiopia" ez da ulertzen, Arestiren harria ulertu barik. Atxaga gai da harria are bihurtzeko eta era berean gai Arestiri buruz ikaragarri ondo hitzegiteko; horregatik esaten dizut ez dela eten bat, ofizioaren kontzientziaren fenomeno bat da. Honez gain, gai izan da kontzientzia horri espresio bide artistiko bat emateko eta gainera ulergarri egiteko, bai hizkuntza aldetik eta gai aldetik.
A.–Atxaga bera, 'Pott' taldeko kide izana dugu beste hainbesteren artean. Iada nik dozena bat urte pasa da sasoi haietatik. Esan ahal daiteke belaunaldi bat osatzen zutela? Zertan da gaur egun 'Pott'en izpiritua?
J.K.–Nik uste dut eragin izan duela bai poesian eta baita narratiban ere. Hor belaunaldi bat badago; beno, gehiago sinisten dut talde literarioetan. Badago talde literario bat, eta pauso desberdinak eman ditu. Lehena poesia sozialetik urrundu direla da. Bestetik ilusio nagusien kritika bat egin da; ilusioekin jolastu eta borrokatu, eta gero dezepzioa dator. Eta badago hirugarren bat Atxagak egiten duena beste inork baino hobetoago; susmatzen dut badagoela sistemari egiten zaion kritika, bai sistima bati eta bai besteari ere. Hiru puntu hauetan esango nuke dagoela gakoa.
A.–Zure azken liburuaren 4. atalean literatura gazteari botatzen diozu begirada bat. Zein erizpide erabili dituzu autoreak aukeratzerakoan?
J.K.–Ez dut uste halako selekzio bat egon denik. Azken batetan artikulua ez da idazlei buruz egina. Onartzen dut artikulurik irristakorrena dela. Garai bati buruzko artikulu bat. Garai batetan agertu izan diren sinboloen irakurketa bat da. Epe bat jartzekotan, ez da bakarrik 77tik aurrera egiten dena beharbada gehiago da 83rainokoa.
Ez da 'a priori' bat egon, saiatu nintzen ahalik eta zabalena izaten eta produkziorik iraunkorrenak hartzen. Hau da ene memorian, badakit ene memoria ez dela dena, oroimenean geratu izan diren gazterik poesia egindako jendea eta bere lehen poesia liburua argitaratu duten jendea dago. Tituluak dioen bezala ez da begirada bakarra, begirada bat baizik.
A.–Euskal literaturan izan dira eta badira, hainbat eta hainbat aldizkari; hala nola Kandela, Ttu-ttua, Literatur Gazeta, Korrok, Susa, Maiatz...
J.K.–Edozein aldizkari literarioak badu funtzio bat, hots ensaioak egiteko balio duela. Baduela egunerokotasun literarioa harrapatzeko ahalmen bat. Nire azken liburuko artikulu asko lehenik aldizkarietan izan dira argitaratuak. Ez dakit balorazio bat den baina honelaxe ikusiko nuke.
A.–Azpiegitura editoriala nahiko erren, pobre dabil. Poesia marginalitatera dago mugatua. Hainbatetan poeta berak bere literatur produkzioaz gain argitaratze prozesu osoa egin behar izan du, bere lanek argia ikusiko bazuten...
J.K.–Nik uste dut XIX. mendeko malditismoaren ostean geratu zaigula poesia bai poeta marginalak, bai madarikatuak eta ez madarikatuak; denak geratu dira komertziotik kanpo. Orduan nik ez dakit azpiegitura batetaz hitz egin behar den ze printzipioz azpiegitura hor berdina da nobela edo poesiarentzat. Gertatzen dena da nobela sartzen dela zirkulu batzuetan eta poesia ez. Esan ohi da poeten irakurleak poetak direla. Irtenbidea litzateke kolekzio espezifikoak sortzea poesiarako. Ertzetan dagoen literaturaren funtzinamendua da poesiarena. Bestalde komertzioan sartuz gero ikusi beharko genuke zer gertatzen den.
A.–Badago joera bat abanguardia museo bihurtzeko, instituzionalizatzeko alegia.
J.K.–Gu ez gara bizi abanguadia aroan, baizik post-abanguardian, eta honen ezaugarrietariko bat instituzionalizazio hori da. Gertatzen dena da –hau nahi den eran ulertu–, badirudiela instituzionalizatze honez gain, abanguardia hori aldizkari guztietan agertzen dela, badago masetara hurbiltzeko joera bat. Masak 'katekizatzeko' joera bat. Intelektualak berriro bueltatu dira aldizkarietara. Egia da orain urte batzu autonomia martxan jarri zenean izan zela ahaleginik autonomiaren botere politikoaren aldetik euskal literatura erabiltzeko, euskal litaratura bat bazela adierazteko, nolabait ere izaera justifikatzeko. Momentu honetan bada horrelako joerarik ere, norberaren esistentzia adierazteko literatura baten esistentzia behar dela baieztatu.
LOREA AGIRRE
Literatura gazteaz dakarren artikulua irristakorrena dela onartzen du Kortazarrek.
Jon Kortazarrek ez du bereizten narratibak eta poesiak azpiegitura editorial desberdina dutenik.
50, 51


GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakKORTAZAR1
PertsonaiazKORTAZAR1
EgileezAGIRRE9Kultura

Azkenak
ANALISIA
Aznarrek lagundu diola Aitor Estebani?

Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.


Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia Donostian, Astigarragan eta Usurbilen

Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]


“Mezu faxistak” zabaltzen dituen EHUko Arabako Campuseko irakaslea salatu du Ikamak

Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.


Raimundo el Canasterori babesa adierazi diote 230 musikarik, eta musikaren bidez boterea kritikatzea zilegi dela aldarrikatu dute

Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.


'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi

Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.

-------------------------------------------------------
 
Bertsoa bertsolaritza,... [+]

Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo

Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]


Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak

Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.


2025-02-07 | Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak

Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.


Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute

PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.


2025-02-07 | Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek

Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.


2025-02-07 | Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon

Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.


2025-02-07 | Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”

Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.


Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna

Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.


Eguneraketa berriak daude