Koldo Zuazo: "Hizkuntzan ere oztopo nagusia Euskal Herria banatzen duten mugetan dago‘’


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Koldo Zuazo, filologia irakasleari elkarrizketa

"EUSKARAREN BATASUNA" TESIAZ EUSKALKIEN EGOERA MAMITU
Koldo Zuazo: "Hizkuntzan ere oztopo nagusia Euskal Herria banatzen duten mugetan dago''
Filologia ikasketak burutu eta egun irakasle gisa ari da Koldo Zuaso eibartarra, Gasteizko UPVn. Oraintsu kaleratu du liburu mardul eta mamitsua, "Euskararen Batasuna'', 1987an bere dotoragutza tesiarako moldatua, euskara eta euskalkiak gaia sakonki jorratzen duena.
ARGIA. - Zergatik horren bero orain batua eta euskalkien gaia?
K.ZUAZO.–Hara, duela 12-15 urte batua bai ala ez zen gure artean eztabaidatzen zena. Orain, ostera, beste batzuk dira gure buruhausteak: zein izango ote da euskalkien geroa? Galtzen utzi behar ote ditugu ala ba ote dute lekurik euskal gizartean? Eta azken honi baiezkoa ematekotan, beste hauei ere beharko genieke aurre egin: noiz erabili batua eta noiz euskalkiak? Euskalki guztiak ala bakar batzu bultzatu?... Hauexek dira epe laburrera askatu beharko ditugun korapiloak.
A.–Zeure liburuan garrantzi handia ematen diozu Euskal Herriaren zatiketari. Azal iezaiguzu hori.
K.Z.–Hizkuntzari kanpotik datorkion arazoa litzateke hau. Euskal Herria politikoki guztiz zatituta dago: Hegoaldea-lparraldea batetik, Nafarroa-Euskal Komunitate Autonomoa bigarrenik eta Lapurdi-Nafarroa Behera-Zuberoa hirugarrenik. Zatiketa honen eragina ezin nabarmenagoa da eta, ondorioz, lehenago gara bizkaitar, zuberotar, nafar... euskaldun baino. Aurretik jarri ohi dugu maiz gure euskalkia edo euskaratxoa euskara baino. Eta hau, jakina, oso kaltegarria da eta, luzera begira, euskara heriotz bidean jarri dezake gainera.
A.–Kanpotik datorkion arazoaz mintzatu zara. Eta barrukoei dagokionez?
K.Z.–Euskalki bakoitzaren apartekotasunak harrotzeko eta puzteko joera erakutsi dugu sarritan. Eta horrela, bistan denez, gero eta aldenduago eta urrunago jarriko gara gainontzeko euskaldunengandik. Euskalkiak erabiltzerakoan, hortaz, euskara bere osotasunean izan behar dugu begien aurrean. Eta, bigarrenik, euskalki jakin bakoitzean hedatuen dauden ezaugarriei eman beharko zaie lehentasuna.
A.–Eta zergatik euskalkien arteko lehia hori?
K.Z.–Batere zalantza gabe, Hegoaldea eta Iparraldea banatzen duen muga dugu hizkuntzan ere oztopo nagusia. Gu gaztelaniaren eta haiek frantsesaren morroi Bara sarri askotan, horretaz jabetzen ez baga ere. Ondorioz, gero eta urrunago gabiltza batzuk besteengandik. Elkarren arteko harremanak sendotzea eta erabakiak hartzerakoan Euskal Herri osoari begiratzea, izan beharko dira, beraz, gure ardura nagusiak.
A.–Zein euskalkik sortzen ditu istilurik bizirik?
K.Z.–Bizkaiera eta zubererarekin buruhauste-iturri oparoak izan ditugu eta ditugu. Biak dira bazter euskalkiak eta, hortaz, itxura berezi samarra dute gainerako euskaldunentzat. Biak dira, bestalde, literatur tradizio aberatsaren jabe eta bizkaierari dagokionez bada oraindik hirugarren arrazoi bat, arrazoi indartsua bat: euskaldun kopuru haziak berba egiten duela euskalki honetan eta gaur egungo euskal kulturgintzan partaidetza zabala dutela bertoko hiztunek.
A.–Eta Nafarroa aldean, ze berri da?
K.Z.–Azken bolada honetan badirudi Nafarroa Garaian ere, euren euskalkienganako atxikimendua pizten ari dela. Baina badira hemen aintzakotzat hartu beharreko gertaera zenbait: oso nabaria da Nafarroa Garaiaren izaera hizkuntzaz den bezainbatean. Zaraitzun edo Luzaiden hasi, Ultzama eta Baztan zeharkatu eta Honarrabia, Leitza edo Olaztiraino bada ezberdintasun ugari eta sakonik natarrera batez mintzatu ahal izateko. Nafarroako garaiko hizkerak, bigarrenik, ia arautu gabe daude eta literatur tradizioa ere urria da. Dena den, goizegi da erabaki bat hartzeko. Ezabaida, elkarrizketa eta azterketa da orain bultzatu behar dena.
XABIER LETONA
51


GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakBesteak
GaiezHizkuntzaEuskaraBesteak
PertsonaiazUAZO1
EgileezLETONA1Hizkuntza

Azkenak
2025-03-19 | ARGIA
“Proiektu honi ez!” Arratzua-Ubarrundiako plataformaren adierazpena

Arratzua-Ubarrundiako "Proiektu honi ez!" plataformak adierazpen hau kaleratu du, udalerri horretako EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa aurkeztu berritan.


2025-03-19 | ARGIA
Dimititu egin duten Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek herritarrei zuzendutako agurra

Arratzua-Ubarrundia (Araba) herriko EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa eman dute Solariaren zentral fotovoltaikoagatik. Hau da hiru zinegotziek, Txetxu Zengotitabengoak, Laura Sanchok eta Javier Ruiz de Arkautek, herritarrei zuzendu dieten agur mezua.


2025-03-19 | Bertsozale.eus
Maiatzean jokatuko da Udabarria Bertsotan

Maiatzaren 8an hasiko da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako sailkapen fasea. Zortzi saio bikoitz jokatuko dira maiatzeko eguenetan. Sarrerak eskuragai daude bertsosarrerak.eus atarian.


Hwei-Ru Tsou. Brigadista txinatarrak xede
“Batera gogoratzen ditugu Gaza eta Gernika!”

Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]


Eguzki beltza

Joan den urte hondarrean atera da L'affaire Ange Soleil, le dépeceur d'Aubervilliers (Ange Soleil afera, Aubervilliers-ko puskatzailea) eleberria, Christelle Lozère-k idatzia. Lozère da artearen historiako irakasle bakarra Antilletako... [+]


Zuhaitz landaketa: mozketa masiboak egin ahal izateko jukutria “berdea”

Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]


Benetako ninjek ez dute misteriorik

Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]


2025-03-19 | Jesús Rodríguez
Infiltratuak, legez kanpo

2022ko ekainaren 7an, Directa-k serie luze bateko lehen polizia infiltratuaren kasua argitaratu zuen. Martxoaren 5ean, Belen Hammad fikziozko izena erreta geratu zen, polizia-argotean dioten bezala. Jada hamar dira Directa, El Salto eta El Diario-k azken hiru urteetan argitara... [+]


Biharamuna

Igande gaua. Umearen gelako atea itxi du, ez guztiz. Ordenagailu aurrean esertzeko momentua atzeratu nahi du. Ordu asko aurretik. Zazpietan jaiki da, eta, bihar ere, astelehena, hala jaikiko da. Pentsatu gabe ekiten badio, lortu dezake gauak pisu existentzialik ez izatea. Akats... [+]


2025-03-19 | Maialen Arteaga
Pavloven txakurra eta kanpaia

Naomiren etxeko eskailerak igotzen ari dela datorkion usainak egiten dio memorian tiro. "Ez da sen ona, memoriaren eta emozioaren arteko lotura da. Baldintzapen klasikoa", pentsatzen du Peterrek bere golkorako Intermezzo-n, Sally Rooney irlandarraren azken eleberrian... [+]


Maite Errarte:
“Etorkizuneko etnografoek sakelekoen bilakaera aztertuko dute akaso”

Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]


Elkarri begira ez, elkarlanean

Oldarraldia ari du EAEko administrazioa euskalduntzeko erabakien aurka, berriz ere, enegarren aldiz. Oraingoan berrikuntza eta guzti, espainiar epaitegiak eta alderdi eta sindikatu antieuskaldunak elkarlanean ari baitira. Ez dira izan akats tekniko-juridikoak zuzentzeko asmoz... [+]


ANALISIA
EH ez da salgai, legedia ere ez

Lurraren alde borrokan dabilen orok begi onez hartu du Frantziako Legebiltzarrak laborantza lurren babesteko lege-proposamenaren alde bozkatu izana. Peio Dufau diputatu abertzaleak aurkezturiko testua da, eta politikoa eta sentimentala juntaturik, hemizikloan Arbonako okupazioa,... [+]


Eguneraketa berriak daude