Koldo Zuazo: "Hizkuntzan ere oztopo nagusia Euskal Herria banatzen duten mugetan dago‘’


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Koldo Zuazo, filologia irakasleari elkarrizketa

"EUSKARAREN BATASUNA" TESIAZ EUSKALKIEN EGOERA MAMITU
Koldo Zuazo: "Hizkuntzan ere oztopo nagusia Euskal Herria banatzen duten mugetan dago''
Filologia ikasketak burutu eta egun irakasle gisa ari da Koldo Zuaso eibartarra, Gasteizko UPVn. Oraintsu kaleratu du liburu mardul eta mamitsua, "Euskararen Batasuna'', 1987an bere dotoragutza tesiarako moldatua, euskara eta euskalkiak gaia sakonki jorratzen duena.
ARGIA. - Zergatik horren bero orain batua eta euskalkien gaia?
K.ZUAZO.–Hara, duela 12-15 urte batua bai ala ez zen gure artean eztabaidatzen zena. Orain, ostera, beste batzuk dira gure buruhausteak: zein izango ote da euskalkien geroa? Galtzen utzi behar ote ditugu ala ba ote dute lekurik euskal gizartean? Eta azken honi baiezkoa ematekotan, beste hauei ere beharko genieke aurre egin: noiz erabili batua eta noiz euskalkiak? Euskalki guztiak ala bakar batzu bultzatu?... Hauexek dira epe laburrera askatu beharko ditugun korapiloak.
A.–Zeure liburuan garrantzi handia ematen diozu Euskal Herriaren zatiketari. Azal iezaiguzu hori.
K.Z.–Hizkuntzari kanpotik datorkion arazoa litzateke hau. Euskal Herria politikoki guztiz zatituta dago: Hegoaldea-lparraldea batetik, Nafarroa-Euskal Komunitate Autonomoa bigarrenik eta Lapurdi-Nafarroa Behera-Zuberoa hirugarrenik. Zatiketa honen eragina ezin nabarmenagoa da eta, ondorioz, lehenago gara bizkaitar, zuberotar, nafar... euskaldun baino. Aurretik jarri ohi dugu maiz gure euskalkia edo euskaratxoa euskara baino. Eta hau, jakina, oso kaltegarria da eta, luzera begira, euskara heriotz bidean jarri dezake gainera.
A.–Kanpotik datorkion arazoaz mintzatu zara. Eta barrukoei dagokionez?
K.Z.–Euskalki bakoitzaren apartekotasunak harrotzeko eta puzteko joera erakutsi dugu sarritan. Eta horrela, bistan denez, gero eta aldenduago eta urrunago jarriko gara gainontzeko euskaldunengandik. Euskalkiak erabiltzerakoan, hortaz, euskara bere osotasunean izan behar dugu begien aurrean. Eta, bigarrenik, euskalki jakin bakoitzean hedatuen dauden ezaugarriei eman beharko zaie lehentasuna.
A.–Eta zergatik euskalkien arteko lehia hori?
K.Z.–Batere zalantza gabe, Hegoaldea eta Iparraldea banatzen duen muga dugu hizkuntzan ere oztopo nagusia. Gu gaztelaniaren eta haiek frantsesaren morroi Bara sarri askotan, horretaz jabetzen ez baga ere. Ondorioz, gero eta urrunago gabiltza batzuk besteengandik. Elkarren arteko harremanak sendotzea eta erabakiak hartzerakoan Euskal Herri osoari begiratzea, izan beharko dira, beraz, gure ardura nagusiak.
A.–Zein euskalkik sortzen ditu istilurik bizirik?
K.Z.–Bizkaiera eta zubererarekin buruhauste-iturri oparoak izan ditugu eta ditugu. Biak dira bazter euskalkiak eta, hortaz, itxura berezi samarra dute gainerako euskaldunentzat. Biak dira, bestalde, literatur tradizio aberatsaren jabe eta bizkaierari dagokionez bada oraindik hirugarren arrazoi bat, arrazoi indartsua bat: euskaldun kopuru haziak berba egiten duela euskalki honetan eta gaur egungo euskal kulturgintzan partaidetza zabala dutela bertoko hiztunek.
A.–Eta Nafarroa aldean, ze berri da?
K.Z.–Azken bolada honetan badirudi Nafarroa Garaian ere, euren euskalkienganako atxikimendua pizten ari dela. Baina badira hemen aintzakotzat hartu beharreko gertaera zenbait: oso nabaria da Nafarroa Garaiaren izaera hizkuntzaz den bezainbatean. Zaraitzun edo Luzaiden hasi, Ultzama eta Baztan zeharkatu eta Honarrabia, Leitza edo Olaztiraino bada ezberdintasun ugari eta sakonik natarrera batez mintzatu ahal izateko. Nafarroako garaiko hizkerak, bigarrenik, ia arautu gabe daude eta literatur tradizioa ere urria da. Dena den, goizegi da erabaki bat hartzeko. Ezabaida, elkarrizketa eta azterketa da orain bultzatu behar dena.
XABIER LETONA
51


GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakBesteak
GaiezHizkuntzaEuskaraBesteak
PertsonaiazUAZO1
EgileezLETONA1Hizkuntza

Azkenak
2025-03-19 | Elhuyar
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko liken eta goroldioetan

Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]


2025-03-19 | Sustatu
EAJ, EH Bildu eta PSE-EE hezkuntzan software libreko plataforma bultzatzearen alde

EAJk, EH Bilduk eta PSE-EEk ekimen bat adostu dute Eusko Legebiltzarrean Hezkuntza Sailari eskatzeko Iradi software libreko hezkuntza plataforma hedatzen jarraitzeko. Zenbait ikastetxetan ezarri da Iradi orain arte. Baliabide partekatuak, komunikazio zerbitzuak (e-posta eta... [+]


Oier Sanjurjo, Nafarroako Ikastolen Federazioko presidente

Oier Sanjurjo Maté hautatu dute Nafarroako Ikastolen Elkarteko lehendakari. Atzo egindako asanbladan erabaki zuten izendapena. "Mugarri garrantzitsua da euskarazko hezkuntzaren etorkizunerako foru erkidegoan", adierazi du Ikastolen Federazioak ohar batean.


Andoaingo auto pilaketei irtenbidea emateko lotune berri bat aurkeztu du Gipuzkoako Foru Aldundiak

A-15 errepideko trafikoa N-I errepidearekin bat egiten duen tokian eraikiko litzateke lotune berria. Andoainen N-I errepidearen "afekzioak murriztu" eta ingurunean "modu hobean" integratuko dela adierazi du aldundiak. Udalak 2011ko eta aurtengo proiektuen... [+]


Guraso elkarteek antolaturiko eskolaz kanpoko jarduerak ordaindu ezin dituzten ikasleak

Eskolaz kanpoko jardueren eskaintza zabala egiten duten ikastetxeen aldean, beste askok ez du horretarako aukerarik; eta eskola bereko ikasleen artean ere, denek ezin dute ekintzetan parte hartu, baliabide ekonomikoek baldintzatuta. Esku hartzeko dei egin diete instituzioei:... [+]


Bilboko mugimendu antiarrazistak manifestaziora deitu du martxoaren 21erako

Bilboko Arrazakeriaren Aurkako Asanblada Arrazakeria ez da eztabaidatzen, borrokatzen da. Ordena kolonialari sua! lelopean antolatu du mobilizazioa, Arraza Diskriminazioa Ezabatzeko Nazioarteko Egunean. Gizarte eta erakundeei "iragan esklabista eta koloniala"... [+]


153.600 euroko isunei jarritako helegiteak ukatu dizkiotela salatu du Askek

2023an Zaballako espetxean euskal presoen alde egindako martxarengatik ezarri zizkieten isunak. Helegiteen ezeztapenaren aurrean epaitegietara joko dutela adierazi du antolakundeak, eta Poliziaren inpunitatea salatu du.


AEBetako produktuei boikota egiten ari dira herrialde eskandinaviarrak

Tesla autoen salmentak, esaterako, %30 jaitsi dira urtea hasi denetik. Danimarkan beste hainbeste jaitsi da AEBetara oporretan joango direnen erreserba kopurua. Eta Suedian, inkesta baten arabera, hamarretik zortzi prest leudeke produktu estatubatuarrei boikota egiteko.


2025-03-18 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Trumpen ‘Kultur Iraultzak’ beste gotorleku bat suntsitu du

USAIDen inguruko txolopotearen ondoren, espero beharrekoa zen. Baina, hala ere, urte askotan haien jarraitzaileak izan garenok, samin-puntu batekin hartu dugu albistea. Martxoaren 15ean, Trump administrazioak, kolpetik, erabat itxi baitu United States Agency for Global Media... [+]


Bi langile hil dira astelehenean, Buñuelen eta Arratzun: 2025ean hamalau dira jada

Buñueleko (Nafarroa) kasuan, 34 urteko gizona makina batean harrapatuta geratu da. Arratzun (Bizkaia), aldiz, garabiak goi-tentsioko linea bat ukitu ostean hil da 61 urteko gizona.


Pasaiako segadan hildako lau pertsonak estatu indarkeriaren biktima gisa aitortu ditu Eusko Jaurlaritzak

Espainiako Poliziak duela 41 urte hil zituen tiroka Dionisio Aizpuru, Pedro Mari Isart, Jose Mari Izura eta Rafael Delas gazteak, Komando Autonomo Antikapitalistetako kideak. 


AINTZANE CUADRA MARIGORTA
“Endometriosia gizonek pairatuko bazenukete oso bestelako egoera batean egongo ginateke”

Endometriosiaren Nazioarteko Eguna izan zen, martxoak 14a. AINTZANE CUADRA MARIGORTAri (Amurrio, 1995) gaixotasun hori diagnostikatu zioten urtarrilean, lehen sintomak duela lau urte nabaritzen hasi zen arren. Gaitz horri ikusgarritasuna ematearen beharraz mintzatu da. 


Israelek su etena apurtu du eta 400 hildakotik gora eragin ditu Gazan

Israelek eraso masiboak abiarazi ditu berriro ere Gaza osoan: Khan Younis eta Rafan Gaza hegoaldean, Gaza Hirian iparraldean eta eta Deir el-Balah-n erdialdean. "Familiak seme-alaben gorpuzkiak eskuetan zituztela iristen ziren ospitalera", adierazi du lekuko batek.


Burlatako udaletxean kateatuta igaro dute gaua bi gaztek, gaztetxearen desalojoaren aurka

EH Bildu agintean dagoen udalak gaztetxearen etorkizuna ziurtatzeko aterabide bat adosteari "uko" egin diola salatu du Burlatako Gazte Asanbladak. Beste hainbat gaztek udaletxe kanpoan kanpatu dute, eta goizean zehar bertara hurbiltzeko dei egin dute.


Eguneraketa berriak daude