Jakes Ahamendaburu: "Ingurumenak lotuak gara, eta gure poesia horretanmugatua izaten ahal da"


2021eko uztailaren 16an
Jakes Ahamendabururi elkarrizketa.

TRADIZIOA ETA ERREALITATE HURBILA "ISILKA MISILKA" LIBURUAN
Jakes Ahamendaburu: "Ingurumenak lotuak gara, eta gure poesia horretan mugatua izaten ahal da"
Idazlearen egoerak kutsatutako liburua dugu Ahamendabururena: "Isilka Misilka", oroitzapenekin batean, errealitatean latza ageriz. Eiheralarretik heldu da olerki sail berria, Maiatz argitaletxearen eskutik plazara emana, literaturan estreinatuz idazlea.
Maiatz literatur taldeak iragan berri den urtean kaleratu lau liburetarik bat den "Isilka Misilka" poema liburuaren egilearekin gertatu ginen. Jakes Ahamendaburu, eiheralartar gaztea maiztasun handiko idazle dugu, berak bere burua horrela senditzen ez badu ere. Orain artean deus argitaratu gabe, nahiz lumari su lotua izan, ez zaio besteri bezala argitaletxeketan ibili beharra tokatu, hura etorri bait zaio olerki eske.
Nola nahi ere den, badute poemek berezitasun bat, duela hiruzpalau urte idatziak izatea, eta honelako esperientziak ez dira oso gogozko ezin kaleraturik hiru bat urtez pasatu dituzten hainbatendako, kaleratu orduko poesia uste eta gogoak aldatuxe gerta bait daitekezke.
"Orain urteak iraganik gertatu zait hori, baina ez zait sobera hunkitu, ez dakit, beharbada ez dudala sobera gogoan erabili, baina uste dut agian gibelapen gehiago behar dudan, zeren nik segitzen dut idazten, poemak betiere".
"Liburua idatzi eta, behin bakarrik irakurri dut, eta antzeman dut halako mistizismo bat".
Nitasunean
Errealitate oro ikuspegi bat baino haboroagotik iragan daitekeen jakitunak gaudelarik, aspalditxo honetan Bidasoaz ezkerraldeko poesia modu desberdinetan nondik edo handik antzeman daitekeen ingurutik urruntzea ez da ageri Ahamendabururen olerkietan.
"Itxaro Borda beharbada aparte, Lanhatua, Zamora, Etxemendi eta ni haur ingurumenak izigarri lotuak gara, eta beharbada gure poesia ere horretan mugatua izaten ahal da".
"Poesian ere bada halako muga bat, hemen eta han idazten denaren artean. Nik segitzen ditut asko Susa-n eta idazten dutenak, eta atzematen dut halako desberdintasun bat, ez agian bi mundu, baina bai bi molde, bi espresamolde".
Bidasoaz eskuin idazten duten anitzen baitan ikusten ahal den bezala, eiheraltarrak objetu, errealitate, gertakizun edo zer nahi ere den, 'nitasun' sakonez maskaratzen, non baliapide oroitzapena den, eta ondorioz sekuentzien iragate erritmoduna, izen eta adjetiboak errestan ageri direlarik, eta aditzak eskasik.
"Duela hiruzpalau urte Parisen eta Tolosan egon nintzen eta halako egoera bitxi bat iragan nuen, beldur nuen hemengo erroak eta galtzea, eta horrek usatzen dituen igerterat, herriminez idazten nuen, ez zi tzaidan aski irakurtzea. Poema tristeak hemen liburuan, baina bada hor esperantza bat, ez dakit irakurleak sendituko duen. Ez dakit tristeak baina errelitatea hemen Iparralde honetan nik senditzen dudan arabera hala da piska bat. Indar handia ematen dugu maila guztietan, baina errealitatea hola da, nahiz optimista naizen biziaz, nik hartzen dut hiru urtetako egoera horren testigu edo lekuko bezala, herrimin oroz".
Tradizio etenaldiaren lanjerra
Jendamende edo belaunaldi arteko kosmobisio ezberdinak gizarte hertsi egun krisian dagoenean sor dezakeen etenaldia begien bistakoa zaio Ahamendabururi, ezaguna zaigun politikazkoan landa gauza beretsua gertatzen bait da kulturan ere haren ustez:
"nik izan ditudan oharren arauera zaharrek ikusten gaituzte beste mundu batean bezala. Eman dezagun hizkuntza bat menderatzen dugula, baina ikasi dugu, halako muga bat egiten dute: 'a, horiek eskolatuak dira, eskolaz egiten dute'. Uste dut, eta nahas mahas dute estudioen eta lortzen dugun kultura horren artean; nik senditzen dut halako muga bat, monte bat. Gero aise konpontzen gara, herrian zerbait muntatzen dugularik jendeak bere presentziarekin ekartzen du anitz gauza, baina mozte hori senditzen dut. Erran behar da gero idazle gutti garela, minoritatea beraz. Baina berek beren bertsolariak eta darabiltzate, Herriz Herri kazetan ere senditzen da mozte hori, orain batua gero eta gehiago sartzen da, gurea atxikiz, baina irratiak eta eragina dute. Usatzen dira, baina beharbada urrunetik ikusten dute ene ustez".
"Ez dakit haiek egiten duten kultura ala guk, eskoladunok".
IÑAKI CAMINO
48


GaiezKulturaLiteraturaIdazleakAHAMENDABU1
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazAHAMENDABU1
EgileezCAMINO1Kultura

Azkenak
Hamaseko buru politikoa hil dute Iranen, eta Israelek eskualde mailako gerra elikatzen jarraitzen du

Hamas, Iran eta beste hainbat eragilek Israeli egotzi diote erasoa, baina oraingoz ez du egiletza onartu. Horrez gain, Hezbollahko agintari garrantzitsu bat hil du Israelek asteazkenean Beiruten, eta ostegunean Israelgo Armadak ziurtatu du Hamaseko buru militarra hil zuela Gazan... [+]


Pistola faltsu batekin Donostian atxilotu duten pertsona migratzaile talde bat mehatxatzen ari zen, Irutxuloko Hitzaren arabera

“Haiengana zuzentzen da eta haiei soilik apuntatzen die”, informatu du Irutxuloko Hitzak. Astearte gaueko 21:30etan atxilotu zuten gizona, Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak jakinarazi duenez.


Frantziak babestu du Marokok Mendebaldeko Sahararen soberania izatea

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Marokoko Mohamed VI erregeari gutun bat bidali dio babesa adierazteko. Pedro Sanchezek ere duela bi urte eman zion babesa Marokoren autonomia planari. Macronek deia egin du alde guztiak biltzeko konponbide politiko bat emateko gatazkari.


Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako zentroari Gasteizko Urrezko Domina ematearen aurka mobilizatuko dira oroimenaren aldeko elkarteak

Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]


2024-08-01 | Sustatu
Zer egin Elon Musken Grok adimen artifiziala ez elikatzeko (aukeran)

Elon Musken proiektuen artean bada adimen artifizialeko bat ere, Grok, eta horretarako Musken jabetzako X edo Twittereeko erabiltzaileen jarduna ari dira baliatzen, LLM edo hizkuntza eredua handitzeko eta entrenatzeko. Izatez, Twitterreko zure ezarpenetan sistema hori... [+]


2024-08-01 | Gedar
Ehunka kolono sionista oldarka sartu dira presondegi batera, hainbat torturatzaile babesteko

Bederatzi militar sionista atxilotu dituzte, Sde Teimango kartzelan preso palestinar bati egindako torturengatik; besteak beste, metalezko barrak sartu zizkioten ipurtestetik. Kolono "zibilen" eta soldaduen protestak piztu dira torturatzaileekin elkartasunez, eta... [+]


Eraso matxistak eta LGTBI+fobikoak salatzeko telefonoak aurkeztu dituzte Gasteizko jaietarako

Eraso LGTBI+fobiko eta matxistak espazio publikoan ematen direla gehien adierazi dute mugimendu hauek urtero ateratzen dituzten txostenen arabera. Gasteizko Mugimendu Feministak eta Lumagorri elkarteak guztien plazera erdigunean jarriko duen jai eredu bat nahi dute, eta neurri... [+]


Netanyahuren bisita AEB-etara
Palestinako auzia erabakigarria izan daiteke demokratentzat AEBetako hauteskunde presidentzialetan

AEBetako hauteskunde presidentzialetarako hautagaiek Israeli babesa berretsi diote Netanyahuk herrialdera egindako bisita baliatuta, Alderdi Demokratarena barne. Demokraten hautesle ugarik, ordea, genozidioaren inguruko jarrera jarri dute bozka emateko baldintza gisa.


Indusen ibaibideak

Muturreko lehorteak eta euriteak dira beroketa globalak Pakistanen duen inpaktuaren alde agerikoena. Ez dira hain ezagunak, ordea, hondamendiek piztu eta bizkortzen dituzten gaitz sozialak, eta zenbat eta nola oztopatzen duten azken horiek Asiako herrialdearen garapen oso eta... [+]


2024-07-30 | Xabier Iaben
Aragoiko Asabón errekan barna bizikletaz
Pardina eta makien arrastoan

Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]


2024-07-30 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


“Musikak erroreari zor dio ondo emandako notari bezainbat”

Aspaldidanik Saran bizi den arren, goiza Bidasoaren ibarrean pasa behar zuenez gero, Hondarribiko parte zaharrean zitatu gaitu Ruper Ordorikak (Oñati, 1958). Goiz eguzkitsuan, puntual eta irribarretsu agertu da maldan gora, konsistorioaren parera, turista gazte kuadrilla... [+]


Eguneraketa berriak daude