K. Amestoi: "Ez dago kondalari tradiziorik; kondalariaren lana bertsolariek egin dute"


2021eko uztailaren 23an
K. Amestoi bertsolariari elkarrizketa

«ZEHARBIDEKO BERRI» IKUSGARRIA ESTREINATUKO BAIONAN ETA MARTXOAN BI KASETA GRABATUKO IZ DISKOETXEAREKIN
K. Amestoi: "Ez dago kondalari tradiziorik; kondalariaren lana bertsolariek egin dute"
Ostiral honetan estreinatuko du Koldo Amestoik bere ikusgarri berria. Berarekin solastatseko deitu genion telefonoz Hazparnera, baina erantzungailu automatikoak ihardesten zigun: musika doinu bareak laguntzen zion kondalariaren ahots eztiari. Abisua utzi genion.
Patxak antolatutako Rock Egunean topatu gara Koldo Amestoirekin. Berak ere parte hartzen bait zuen bere ipuinak kondatuz festa egun hartan. Jakinik "Zeharbide berri" ikusgarria prestatu duela, bere lanaz zenbait argibide jasotzeko mintzatu gara berarekin.
ABGIA.–Gaur egun Koldo Amestoi pertsona ezaguna da, baina publikoak ezagutzen al du kondalaritza?
K.AMESTOI.–Bide batzuk badira, bai, urratzeko hortan, jendeak ez bait daki xuxen zer den kondalaritza, antzerkia den ala ez... Zazpi urte ari naizela ipuinak sortuz, ez dela baitezpada haurrentzat erranez. Gure tokia egin behar dugu.
Zertan dago kondalaritza Euskal Herrian.
K.A.–Biga gaude profesionalki lanean. Gertatzen da kondalari tradiziorik ez dagoela hemen. Ene ustez bertsolaria izan da kondalaria, zurrumurru eta beste hainbat istorio hartu ditu eta bertsotan esan, horiek kantu bilakatu direla. Egia da kantu zaharretan atxematen direla, ipuin tradizionalak, ez Euskal Herrikoak bakarrik, bai eta Europa guztian atxeman ahal direnak. Eta kasik segur naiz bertsolari batzuk kantuetan sartu dituztela zenbait istorio.
Izan dira kondalariak bestela ere, baina etxeetan, etxeko lanak egin beharrarekin hemen ez dira ibili beste herrietan bezala. Lan hori bertsolariek egin dute. Barandiaranen eta Azkueren ipuin bildumak aztertu ditut, eta materiale oso aberatsa atxeman, betiko ipuinak direnak. Horregatik kanpoko ipuin asko irakurtzeko joera ere badut, baliatzen ditudalarik gero ene saioetan.
A.–Arrakastarik badu kondalaritzak?
K.A.–Estatu frantsesean arrakasta handikoa da kondalaritza. Pariseko leku batzutan guretzat exotikoak diren kondalariak ibiltzen dira. Afrikarrak, adibidez. Bidaia izugarri ederrak egiten dira haiekin.
Espresio moeta hori zabaltzen ari dela uste dut. Enetzat ordea, kanpoan ibilten naizelarik, zailagoa da gure hizkuntza ez bait dute ulertzen. Orduan salatzen naiz kondu bat egiten, euskaraz beti lehenik, hizkuntzaren musika entzun dezaten, eta gero frantsesez, kondatutakoa uler dezaten.
A.–Badakigu aurtengo proiektu anitz badituzula.
K. A .–Bai , aurten zazpigarren urtea hasten dut profesional gisa. Ene iraultzaren urtea izango da. Enetzat zazpi zenbaki hori interesantea da, xifra magikoa.
Gertatzen da aurten Frantziako iraultzaren 200. urteurrena dela eta erabaki dut ikusgarri berri bat asmatzea giza eskubideetaz. Istorio horretan sobera sartu gabe itsura batzuk lantzen ditut horren inguruan, munduaren barrena itzulia eginaz. Giza eskubideen oinarrizko papera edo ideiatarik abiatzen naiz, lehen eskribu hori emazte batek hartzen duela. Emazte hori izan liteke askatasuna, errepublika edo nahi dena, eta emazte hori abiatzen da munduaren itzulia egiteko. Euskal Herritik hasiz, Frantzian zehar Ameriketan gaindi. Eskribu hori galdu egingo du emazteak, esku batetik bestera pasatuko dela, saldu, galdu, itsasoan erori... Paper hori erortzen den toki guztietan izaten da ipuin bat eta giza eskubideak hunkitzen dituen gauza bat. Hori da istorioa, eta «Zeharbideko berri» bere izena. Neretzat hori hunkitzea zen nere lehen iraultza.
A.–Musikarik izanen da...
K.A.–Teknikalari batekin eginen dut lana, argiez arduratuko dena. Musika ere sartzen dut eta nihaurrek asmatutako tresna ttiki batzuk ipuinetan sartzen ditut. Nortasun berezi bat ukanen dute ere giroa sortzeko.
A.–Zenbat emanaldi egitea espero duzu?
K.A.–Betidanik erran dut euskáraz bizi behar dudala. Baina gertatzen da euskaraz bakarrik ez naizela bizitzen ahal, ez naizela aski ibilizen eta ene gauzak ez ditudala aski saltzen.
Horregatik promozio agentzia bat sortzea erabaki dugu. Berez euskaraz ibiltzen naiz hemen, baina beste posibilitateak ere baditut frantsesez egiteko, beste kondalari batzuekin topaketa batzuetan aritzeko, eskoletan eta abar.
Orain arte eskatzen zidatelarik frantsesez ere egiteko joaiten nintzen. Aurten ahal bezainbat ikusgarriaeuskaraz eginen dut. Aurkeztuko dudan lehen saioan, Baionan otsailaren 24an, osoki euskaraz izango da eta bestela frantsesez ere. Bi pista dira neretzat, aldaketa bat.
A.–Maiatz-ekin liburua argitaratu zenuen.
K.A.–Maiatz argitaletxearekin Durangogko azokarako ipuin bilduma bat izkiriatu nuen. Urrats inportantea izan da ere, plazer egin bait dit.
Aurten landu nahi dudan beste pista bat da ordea, erratea ipuina ez dela bakarrik haurrentzat egina. Helduak hunkitu nahi ditut.
A.–Kondalari batek harreman asko du publikoarekin.
K.A.–Horretan da batik bat antzerkiarekiko desberdintasuna. Nik hitz egin behar dut jendearekin. Harremanik gabeko horrelako ikusgarri batzu egin ditudalarik, benetako frakasoa izan da, hotz hotza geratzen zen.
Publikoaren erantzun ezakbeldurra ematen zidan. Utzi dut hori, eta gehiago ari haiz asmaketekin, jolasekin, jendea lasaitzeko eta jendearekin komunikatzeko.
A.–Eta orain zerbait prestatzen ari zara grabatua izan dadin, ezta?
K.A.–Bai. Bi kaseta izanen dira. Aspaldidanik egin nahi nuen gauza bat da. Eta nola aldi honetan IZ diskaetxekoek galdegin dautaten irakaskuntza munduan kondalaritza sartzeko posibilitateak landu behar dituztela, ekinen diogu.
Lan hori ez da haurrentzat egina izanen bakarrik, orokorragoa baizik. Idekia-izanen da. Kaseta bat Euskal Herriko ipuinekin eginen dugu, eta bestea kanpokoekin. Uste dut martxoaren 16 eta 17an grabatuko duguia zuzene.an, biziago bait da publikoa bertan dagoelarik. Saio polita izanen dela uste dugu.
Ahots goxoa dario Koldo Amestoiri Kalabari xamarraren hariari kontu kontari erraz jarraikitzeko modukoa. Solasean, irribarrea espresio anitzez itxuraldotzen zaio eta eskuek bere doinuarekin batera egiten diote ihes. Baionan ikasiko dugu ostiral eta larunbatean "Zeharbideko berri" ikusgarri berriarekin eta baliteke laster batean Hegoaldean ere bere kontakizunez gozatu ahal izatea, Hernaniko Ttanttaka taldeak gonbidatuko ote duen jakin bait dugu.
IXABEL ETXEBERRIA
46-47


GaiezKulturaKulturgintz
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaBesteak
PertsonaiazAMESTOI1
EgileezETXEBERRI11Kultura

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude