Puerto Rico vs. Estatu Batuak


2021eko uztailaren 23an
Puerto Rico-ko Liga Nacional-eko presidentea den Luis Nieves Falcóni elkarrizketa.

Karibetar koloniaren auziari buruz Herrien Tribunala bildu da Barcelonan
Puerto Rico vs. Estatu Batuak
Herrien Eskubideen eta Askatasunaren aldeko Puerto Ricoko Liga Nazionalak bultz eginda, urtarrilaren 27tik 31ra bitartean Barcelonan Herrien Tribunala bildu da, bertan puertorricotarrek beren kolonizazioaren auzia mahai gainean jarri dutelarik eta Estatu Batuen politika salatu.
Hori dela eta Liga horren presidentea den Luis Nieves Falcón-ekin telefono solasaldi bat izan dugu bilkura hasteko bezperan, afera nondik nora planteatzen duten ezagutu dezagun; eta galde-erantzunetara pasa gaitezen besterik gabe.
ARGIA.– Zein bide korritu duzue Barcelonako Tribunal honetaraino?
Luis Nieves.– Sortu Puerto Ricoko Liga 1985ean sortu genuen, eta urte hartan bertan egin genuen eskakizuna Puerto Ricoko auzia ikertzearren bildu zedin Tribunala; 88an erabaki zen berriz 89ko urtarrilez egin genezan.
A.– Zein leporapen egiten diezue Ameriketako Estatu Batuei?
L.N..– Bat, oinarrian: gure herriak autodeterminatzeko daukan eskubidea –nazioarteko hainbat erabakik ezagutzen dutena, kolonialismoa amaitu dadin– ukatu egiten dutela.
Estatu Batuek esaten dute Nazio Batuen erabakiak ez dagozkiola Puerto Ricoko kasuari, zerengatik Puerto Ricok bere buruarentzat "Estado Libre Asociado"ren formula onartu bait du. Guk berriz esaten dugu formula hori kolonialisrnoa lotsabariki mozorrotzeko modu bat dela; ez zaigu-ta subiranotasunik ezagutzen, Españapeko 1897ko "Carta autonómica"rekin baino botere gutxiago dugu.
Kolonialismoaren seinaleak
Hori dena grabeagotzen da ikusten badugu estatubatuarrek "Puerto Ricoko Estatu Batuen Tribunal" izeneko bat apailatu dutela, irlan gertatzen den edozein problemari buruz konpetentziak dauzkana: puertorricotarren bizitzaren alderdirik garrantzitsuenak erregulatzen eta ideologikoki kontrolatzen dituena.
A.–Kolonialismoaz hitzegiten duzue eta, zertan konkretatzen da hori?
L.N.–Hori argien beharbada ekonomiari begiratuta ulertuko duzue. Gure irlak ematen dituen aberastasunen %90a estatubatuarren menpean dago. Bertako jendea baztertuta dago, desabantailan alegia. Baina kulturan ere ematen da kolonialismoa; 1948garren urtera bitarte ingelesa zen hizkuntza ofiziala, ordudanik baimendu egiten da sistema publikoan, nahiz pribatuetan ingelesez irakasten den jeneralean. Telebistan, prentsan, epaiketetan ere espainola mugatuta dago.
Transnazionalek nahi dutena egiten dute irlan, eta hori da gure beste kexa bat, esatebatera, lurrazpiko urak hidrokarburoen industriak eta industria farmazeutikoak oso kutsatuta daude, ez da beraz ingurugiroa gure interesen arabera zaintzen.
Eta gero ditugu EEBBetara emigratu behar izan duten bi milioi puertorricotarrak. Han, naziogabetzen dira, eta gainera pobrezia baldintzarik eskasenetan bizi dira haiek.
Eta azkenik errepresioa aipatuko dizut, kolonia sistema honi kontra egiten diotenek pairatzen dutena: atxilotuak badira eta tratu umilagarria ematen zaie, eta halaxe edukitzen dituzte kartzeletan. Hamabost preso ditugu momentuan Estatu Batuetan, gizakiari zor zaizkion baldintza minimorik ere gabe. Orain bi aste, beste bi puertorricotar atxilotu zituzten, lehen esan dizudan Tribunal Handi horren aurrean deklaratu nahi izan ez zutelako–zeren eta Tribunal horretan ez bait dute defentsarako eskubiderik; eta, ez deklaratzeagatik bakarrik, pertsona bat preso sartu eta 18 urtez izan dezakete barruan.
Botere morala
A.– Base militarrez hitzegin behar ote duzue?
L.N.–A bai, ahazten bait zitzaidan. Base horiek, geu ezezik, inguruko herriak kontrolatzeko ere badira. Areago, 1965eko Santo Domingoko inbasioa bertatik egin zuten, orobat Granadakoa.
A.– Zer lortzea pentsatzen duzue Barcelonako prozesu horretatik?
L.N.– Estatu Batuen kondena bat noski, esan dizudan bezala iparramerikar erregimenak Puerto Ricon daraman politikagatik. Jakina, Tribunalak ez du inor bortxatzeko ahalmenik, Haya-ko Tribunalak ez daukan bezala; ordea badute tribunal hauek botere moral bat kontutan hartu beharrekoa.
A.–Bukatzeko, ezer aldatu edo aldatuko al da Bushen etorrerarekin?
L.N..–Ez dira gauzak aldatu. Baina Bushek esan du: "Beharbada erreferendum bat izango da beharrezkoa". Eta orain irlako partidu politikoek gutun bat idatzi diote Bushi erreferendum hori eskatuz. Baina ez da mamizko aldaketarik nabaritzen.
PABLO SASTRE
EEBB presentzia ekonomiko-militarra salatu da bereziki Barcelonan.
18, 19


GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaPUERTO RICO
PertsonaiazNIEVES1
EgileezSASTRE2Politika

Azkenak
2024-12-31 | Julene Flamarique
24 urteko espetxe-zigorra bete ostean libre da Guillermo Merino durangarra

Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.


2024-12-31 | Leire Ibar
Prezioek gora egingo dute urte berriarekin batera

Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.


2024-12-31 | ARGIA
Apirilaren 11n egingo da Aberri Egun bateratua, Euskal Herria Baterak deituta

Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.


2024-12-31 | ARGIA
Gontzal Fontaneda euskaltzale gasteiztarra hil da

Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]


Eraikiz kolektiboa: “Gizonok matxismoaren aurrean ardurak hartzeko unea iritsi da”

Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.


2024-12-31 | ARGIA
Zarautzen terapia kontsulta duen gizon bat atxilotu dute, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita

Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.


2024-12-31 | Leire Ibar
Kataluniako emakume kazetarien erdiak baino gehiagok jasaten du sexuagatiko diskriminazioa

Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.


2024-12-31 | Julene Flamarique
Akusazioak hemezortzi urteko espetxe-zigorra eskatu du Mario Lopez Gernikako entrenatzaile ohiarentzat

Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]


Israelgo espetxerik ankerrenean atxiloturik dago Gazako azken ospitaleko zuzendaria

Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.


2024-12-31 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Obrak eta obrak, marra horia lausotzeko

Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]


Petardo eta bengalak, albo-kalteak dituen tradizioa

Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]


2024-12-31 | Usurbilgo Noaua
Beste sute bat izan zen erraustegian

Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.


2024-12-31 | Josu Iraeta
Borroka luzearen ametsak, egiazko nahi ditut

Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]


2024-12-31 | Sustatu
Max streaming plataforman ere euskarazko edukiak agertzen hasi dira

Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude