J.A. Arana Martija: "Euskara batua ez da planteiatu besterik egin"
Juan Gorostiaga abadearen ordez euskaltzain oso izendatu berri dute Arana Martija. Orain arte aritu den bezalaxe, Euskaltzaindiako lan batzordeetariko bat den Azkue Bibliotekan jarraituko omen du lanean, Euskaltzaindiaren lana eta eraginkortasuna bultzatu asmoz.
Gernikarra jaiotzez, legegizon izana, Jose Antonio Arana Martija 1973. urtean hasi zen Euskaltzaindiako Azkue Liburutegiko arduradun-orde gisan lanean. Bitarte horretan musika eta historia izan ditu batik bat aztergai, bere lanik esanguratsuenetarikoa betiere ondare idatziaren bilketa eta sailkapena izan baldin bada ere (Azkue, Bonaparte, Zaitegi eta beste kasu).
Iragandako urriaren 28n Euskaltzaindiak Donostian burututako Biltzar Nagusian Juan Gorostiaga zenaren ordezkoa hautatu zuten, Xabier Kintana eta Arana Martija zirela hautagaiak. Bozketan parte hartu zuten 22 euskaltzain osoren artetik 9 suertatu ziren Kintanaren aldeko bozak eta 13 Arana Martijaren aldekoak.
Gerra denboran, eta nik bai ez dudala hori onartzen, exilioan egon zirenen ordez beste batzu hautatu ziren; esatebaterako Oloabide kanpoan zen eta haren ordez beste bat aukeratu zen. Eta gero hortik etorri zen istilua,. ze bueltatzean bere aulkia okupaturik aurkitu zuen, bera erdigalduta geratu zela. Beraz orduan ez zen ondo egin. Baina momentu honetan, Agerreren kasuan bezala, nik proposatuko nukeena da nahiz eta onartu ez, era berean jokatzea.
Prozesu honi epe bat jartzea zailagoa da. Analisi kultural bat eskatzen du horrek, eta tartean arazo asko dago. Lehenengo herria alfabetatu behar da eta honetarako denbora asko falta da. Gero, hizkuntza guztietan bezala, euskara maila kultua sortu behar da, euskara maila guztietara iritsi dadin. Horretarako Unibertsitatea esaterako euskaldundu behar da. Eta urrats guzti hauek denak parean eman behar dira.
Prozesu honetan ere sartzen dira koordenada politikoak. Badirudi urte batzuetan euskeraren arazoak aurrera egiten duela eta gero berriz gelditu edo atzera jotzen duela.
Gipuzkeraren predominioa dagoela ezagun da. Nire iduriz Azkuek gerra aurrean euskara batuaren oinarritzat berak gipuzkera batua deitzen ziona proposatu zuelako datorrela. Honela gipuzkera ardatz dela beste euskalkiekin euskara batua osatuz joateko.
Bizkaitarrok piskabat akonplejatuta geratu gara gipuzkoarren aurrean, beharbada klasikoek gehiago idatzi dutelako lapurtarrez edo gipuzkeraz. Ondorioz bizkaitarrak gipuzkerara makurtu beharrean aurkitu gara; eta ez dinot hori aldatu edo iraultza bat egin behar denik, baizik eta kontu gehiago izan beharko genukeela beste euskalkiekin, bai egiturari dagokionez bai lexikoari. Beraz, esan genezake, euskera batua ez dela planteiatu besterik egin.
Pentsatzen dut normalizazio horretan idazleek badutela zeresanik, Unibertsitateak baduela zer egiten hasteko garaia, normalizazio honen barnean ezer gutxi egin bait du. Arau batzu jarriko dira, baina Unibertsitatean euskararik ez dagoen artean ez dago zeregin gehiegirik eta honela leku guztietan.
Astiro goaz; agian ez hain astiro. Astiro doala iruditzen zaigu ezinbesteko premia batzu ditugulako, baina ez dago munduan hizkuntzarik hamar edo hamabost urtetan normalizatu denik. Azken finean normalizazioa da, Gatikako baserritar batek, Elizondoko batek eta katedratiko batek euskera 'antzeko' edo 'berdina' egitea. Eta hori ez da erreza.
Gobernuak aberriratu ondoren, ia urtebetez bizi behar izan dute aterpetxeetan eta ostatu pribatuetan, eta etengabe lekualdatu dituzte. Gaur egun erabiltzen duten aterpetxea urriaren 31n utzi beharko zutela esan zieten azkenekoz, nahiz eta badirudien beste luzapen bat ezarriko... [+]
Hainbat emakume-langile esplotatu eta horiei sexualki eraso egin dieten jabeen taberna pinturaz margotu zuten ezezagunek domeka gauean Getxoko Areeta auzoan. Pinturaz gainera, aldarri bat ere margotu zuten ondoko horman: "Erasoen aurrean klase batasuna".
Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]
Espainiako Lan ministro Yolanda Diazen proiektuaren aurka agertu da Banaketa Enpresa Handien Elkartea (Anged): "Joko-arauen aldaketa" ez du onartzen.
"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]
TikTok enpresaren barne-dokumentuen filtrazio batek adierazi duenez, enpresa jakitun zen 15 urteko hainbat neska zuzenekoetan biluzten zirela gizonezko helduek bidalitako txanpon birtualen truke. Sare sozialeko hainbat dokumentutarako sarbidea ahalbidetu zuen akats bati esker... [+]
Kritiken artean deportatu ditu Italiak hamasei errefuxiatu Albanian eraiki duen "harrera-zentro" batera. Proiektua 2023. urtean erabaki zen Meloniren Italiaren eta Albaniako Ramaren arteko akordio bat izan zela eta, eta "migrazio-kudeaketak bizkortzea" du... [+]
Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!
Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]
Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]
Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz... [+]
Tomas Mororen Utopia liburuko utopiarrek leitzea maite omen zuten. Hizkien bueltako hezkuntza onaren ondorioz, haurtzaroan hasi eta helduaroan ere aritzen ei ziren, inork manatu beharrik gabe, leitzen eta ikasten eta gehiago leitzen. Pentsa, aisialdia horretara emanak bizi zuten... [+]
Sandra Cisnerosek idatzitako The House on Mango Street mugaldeko liburuan pertsonaia baten txakurrak bi izen ditu: bat, espainolez; bat, ingelesez. Beharbada kontu harrigarria gerta liteke lehen begiratuan, baita liburu baterako ere, baina lasaiago pentsatuz gero ohartuko gara... [+]
Iraileko igandeetan ohitura da gure inguruetan Erniora igotzea, Zelatunen dantzan aritzea eta txorizo muturra, edo, jatea. Eguraldi txarrenaz ere ez da jenderik falta izaten. Aurten lagunak goizago abiatu eta ni berandututa, bakarrik nindoan estratan gora, beherantz zetozen... [+]
Berrogei urte eginen du urriaren 24an Georges Ibrahim Abdallah libanoarra atxilotu eta preso sartu zuela Frantziako Estatuak, eta horrenbestez Europako preso politiko zaharrena da. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea... [+]