J.A. Arana Martija: "Euskara batua ez da planteiatu besterik egin"
Juan Gorostiaga abadearen ordez euskaltzain oso izendatu berri dute Arana Martija. Orain arte aritu den bezalaxe, Euskaltzaindiako lan batzordeetariko bat den Azkue Bibliotekan jarraituko omen du lanean, Euskaltzaindiaren lana eta eraginkortasuna bultzatu asmoz.
Gernikarra jaiotzez, legegizon izana, Jose Antonio Arana Martija 1973. urtean hasi zen Euskaltzaindiako Azkue Liburutegiko arduradun-orde gisan lanean. Bitarte horretan musika eta historia izan ditu batik bat aztergai, bere lanik esanguratsuenetarikoa betiere ondare idatziaren bilketa eta sailkapena izan baldin bada ere (Azkue, Bonaparte, Zaitegi eta beste kasu).
Iragandako urriaren 28n Euskaltzaindiak Donostian burututako Biltzar Nagusian Juan Gorostiaga zenaren ordezkoa hautatu zuten, Xabier Kintana eta Arana Martija zirela hautagaiak. Bozketan parte hartu zuten 22 euskaltzain osoren artetik 9 suertatu ziren Kintanaren aldeko bozak eta 13 Arana Martijaren aldekoak.
Gerra denboran, eta nik bai ez dudala hori onartzen, exilioan egon zirenen ordez beste batzu hautatu ziren; esatebaterako Oloabide kanpoan zen eta haren ordez beste bat aukeratu zen. Eta gero hortik etorri zen istilua,. ze bueltatzean bere aulkia okupaturik aurkitu zuen, bera erdigalduta geratu zela. Beraz orduan ez zen ondo egin. Baina momentu honetan, Agerreren kasuan bezala, nik proposatuko nukeena da nahiz eta onartu ez, era berean jokatzea.
Prozesu honi epe bat jartzea zailagoa da. Analisi kultural bat eskatzen du horrek, eta tartean arazo asko dago. Lehenengo herria alfabetatu behar da eta honetarako denbora asko falta da. Gero, hizkuntza guztietan bezala, euskara maila kultua sortu behar da, euskara maila guztietara iritsi dadin. Horretarako Unibertsitatea esaterako euskaldundu behar da. Eta urrats guzti hauek denak parean eman behar dira.
Prozesu honetan ere sartzen dira koordenada politikoak. Badirudi urte batzuetan euskeraren arazoak aurrera egiten duela eta gero berriz gelditu edo atzera jotzen duela.
Gipuzkeraren predominioa dagoela ezagun da. Nire iduriz Azkuek gerra aurrean euskara batuaren oinarritzat berak gipuzkera batua deitzen ziona proposatu zuelako datorrela. Honela gipuzkera ardatz dela beste euskalkiekin euskara batua osatuz joateko.
Bizkaitarrok piskabat akonplejatuta geratu gara gipuzkoarren aurrean, beharbada klasikoek gehiago idatzi dutelako lapurtarrez edo gipuzkeraz. Ondorioz bizkaitarrak gipuzkerara makurtu beharrean aurkitu gara; eta ez dinot hori aldatu edo iraultza bat egin behar denik, baizik eta kontu gehiago izan beharko genukeela beste euskalkiekin, bai egiturari dagokionez bai lexikoari. Beraz, esan genezake, euskera batua ez dela planteiatu besterik egin.
Pentsatzen dut normalizazio horretan idazleek badutela zeresanik, Unibertsitateak baduela zer egiten hasteko garaia, normalizazio honen barnean ezer gutxi egin bait du. Arau batzu jarriko dira, baina Unibertsitatean euskararik ez dagoen artean ez dago zeregin gehiegirik eta honela leku guztietan.
Astiro goaz; agian ez hain astiro. Astiro doala iruditzen zaigu ezinbesteko premia batzu ditugulako, baina ez dago munduan hizkuntzarik hamar edo hamabost urtetan normalizatu denik. Azken finean normalizazioa da, Gatikako baserritar batek, Elizondoko batek eta katedratiko batek euskera 'antzeko' edo 'berdina' egitea. Eta hori ez da erreza.
Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.
Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.
Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.
Getariako etxebizitza batean egin dio eraso, Segurtasun Sailaren arabera. Emakumea astero joaten zen terapia naturaleko kontsultara, eta Ertzaintza ikertzen ari da ea antzeko ekintzen biktima gehiago dauden.
Media.cat-ek egindako azken ikerketak agerian utzi du emakume kazetariek Katalunian jasaten duten sexu-diskriminazioa. Inkestatutako emakumeen %54,4k sexu-jazarpena jasan dutela eta %55,1ek sexu-generoaren araberako jazarpena izan dutela adierazi dute.
Sexu erasoak 1998an hasi ziren, biktimak 13 urte zituenean. 2003an kluba utzi bazuen ere, emakumeak iaz salatu zituen sexu erasoak, Mario Lopezek taldeko entrenatzaile gisa jarraitzen zuela. Orain 18 urteko espetxe-zigorra eskatzen du akusazioak, fiskaltzak baino lau urte... [+]
Hussam Abu Safiya medikua askatzeko eskatu du Osasunaren Mundu Erakundeak, eta bere aldeko kanpaina ere abiatu dute sareetan. Abu Safiya medikua ez da edonor; nazioartean erreferente bihurtu da, berak zuzentzen zuen ospitalearen aurka egindako erasoak kontatzen zituelako.
Garai aproposa izaten da urteburua iraganeko lorpenak goraipatzeko eta, are gehiago, etorkizuneko asmo-usteak aldarrikatzeko. Eta halatsu da Txinan ere, alafede. Bide batez, ez da harrigarria abenduko azken orduetan, aurreikusitako planari aurrea hartuz, Xinjiangeko Urumqi-Yuli... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
Suhiltzaileek beste sute bat itzali behar izan zuten abenduaren 27an Zubietako erraustegian.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Bizilagunekin plataformak gogor kritikatu du Donostia 2030eko munduko futbol txapelketaren egoitzetako bat izatea, Marokok, Portugalek eta Espainiak antolatuko duten edizioan. “Hiria munduko mapan kokatzea” eta “lehen mailako kirol ikuskizuna herritarrei... [+]
Nazioarteko ordainpeko streaming plataformetan, Amazon Prime Video eta Netflix izan ziren lehenak euskarazko edukiak eskaintzen, eta orain Max gehitu zaie (2024 arte HBO edo HBO Max izan dena). Pantailak Euskaraz-ek azpidatziak moldatu ditu, eta EITBk bikoizketak eskaini, eta... [+]