Tomas Garbizu: "Ni naiz musika euskalduna egiten duen bakarra"
1901ean Lezon jaioa, gaztetatik elizako koruan hasi zen kantari, Donostiako Kontserbatorioan jarraitzeko gero, organoa, pianoa eta konposaketa egiten. Organoa da, hamaika sari jaso dituen gizon honen espezialitatea. Bere obrarik goraipatuena berriz "Buen Pastor-i triptikoa", zeina 1954ean estreinatu zen hain zuzen ere Buen Pastor-eko organo berriaren sonaz. Meza galanki eginak ditu bestalde, horietarik bi "Gure Meza" eta "Herriko Meza" direla. Pelikula pare bati ere jarri die musika (1943ko 'Pakearen hegalak' kasu), guzti honezaz gain habanerak inork baino txukunago egiten dituelarik. Konpositore euskalduntzat jotzen du bere burua, eta ur haundietan bezala txikietan mugitzen badakiela dio. Genio biziko pertsona beroa eta inspirazio haundikoa da Tomas Garbizu.
Zortzikoa ez da euskalduna, euskalduna bada musika euskalduna eginez gero. Nik eskribitu nezake zortziko flamenko bat, konpasa ez da nahikoa, mamia behar du izan euskalduna. Batzuk diote 5/8 airea duelako ba, bai, baina 5/8 konpasa besterik ez da! Kanpoko askok dute 5/8 konpasa, baina ez euskaldunek, zarzuela egiten duten gehienek ere.
Askotan galdetzen da, non datza euskal musikaren esentzia? Batzuren eritziz, "nahikoa da euskadun izatea musika euskalduna egiteko". Orduan, "nahikoa al da hemen jaiotzea euskaldun izateko?". Ez, musika euskaraz egiteko erreztasun bat behar da, euskarak ematen dizkion gorabeherak, biribilketak, eraso horiek, doinu eta entonazio hori barrutik sortzen den zerbait delarik. Zera esan zidan batek lehengoan: "Guridi ez da euskalduna, Parisen ikasi zuen eta...". Orduan Escudero ere ez, Usandizaga ere ez, ni ere ez naiz euskalduna. Begira, ni hogei urtez Madrilen ibilia naiz, eta horregatik ez naiz euskaldun? Behar du egin, euskal musika egin eta izan, izan... ez gaur hasi euskaldun izaten.
Baina Frantzian bizi behar da, e! Eta hemen ere bai. Nik Frantzia ezagutu nuen, han bizitu nintzen eta haientzat Euskal Herrian jaiotzea "pecata minuta" da, eta Ravelek oso garrantzi haundiko musika frantsesa egin zuen, eskola frantsesaren adierazgarrienetakoa delarik.
Ravel ez dugu asko aitatzen hemen, baina ez zuen hemengo obrarik eta! Raveli Euskal Herriak ez dio goratu behar. Ravel mundu guztian goratua dago.
Arkitektuak onak badira hemen, artistarik berriz ez da aterako orain. Jende kaskarra dago, eta kamuflatuta gainera. Abangoardismoa deituriko horretan. Zer da azken batean abangoardismoa? Gure denboran banaka-banaka ateratzen ziren artistak, zerbaitegaitik izango da. Orain musikari gainetik ipintzen dioten soineko horren azpian artista kaskar dezente dabil aizu, abanguardismoa egiten.
Nere kasuan berdin egiten dut musika arina eta goikoa, sakona. Nere eskola ez izan arren lau habanera irabaziak ditut; oraindik segitzen dut honetan, aspertuta nagoelako egia esan. San Fernin-en kantua ere neronek egin dut, letra neronek jarrita gainera; gero 7 meza ditut Batikanoa hasiz geroztik euskaraz eginak, kantatak, organorako piezak... Ni ur haunditan ibiltzen naiz eta ur txikitan ere bai, hori da zaila musikoarentzat.
Gure musika euskalduna egiten dudanean garai bateko zera hori jartzen dut partituran eta oraingoarekin txertatu. Zaila da musikan asko dakienarentzat hori egitea, ze lehengo zulotik atera behar bait du pieza eta beste aldera jo, lehengoak ahaztuz. Meza egin igoal eta gero pasodoblea. Musiko iaioa behar du izan, inspiraziokoa...
Esnobismo asko dago, zabaldu egin da jendearen bizimodua. Guk ez genuen ezer ez, nik ez nekien torero izango nintzen ere. Nere amak ez zekien musikoa nintzenik. Egun berriz esnobismo besterik ez dago, musika akademiekin berdin, esnobismo asko, denak diruaren atzetik. Lehengo musikoak ez ziren hortik joan, elizan eta, ohitu zirelako eta gurasoengandik jasotakoagatik ekin zioten, orain eta gaur berriz halaxe entzuten ditut gazteak: "konpositore izan nahi dut". Zakurraren putza! Horrek ez du ezertxo ere izango, ze diruaren atzetik bait doaz, eta asko honela.
Dutxa Etxea zena 2013an itxi zuten Javier Marotoren alkatetza garaian, “integrazio arazo bat” zela argudiatuta. Uztailaren 22an auzoko zenbait eragile eta bizilagun Alde Zaharreko lokalean sartu ziren Herri Labanderia izeneko garbitegia martxan jartzeko. Udaltzaingoa... [+]
Israelek Hezbollahri egotzi dio larunbatean Golango gainetan gutxienez hamabi pertsona hil dituen bonbardaketa, baina milizia xiitak ez du bere gain hartu. Israelek Libanoko gune ugari bonbardatu ditu jasotako azken erasoaren ondoren.
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 16 urte baino gehiagoko biztanleriak denbora zertan erabiltzen duen aztertzen duen txostena zabaldu du Eustatek, eta 2018. eta 2023. urteetan jasotako datuak alderatu ditu. Etxeko lanetan generoen arteko aldea 27 minutu murriztu da 2018ko datuekin... [+]
Tuterako festen lehenengo egunean, uztailaren 25ean, egin zituzten kantuak herritar batzuek, zezen plazatik irtetean. “Frankismoa goratu eta normalizatu egiten dute”, adierazi du Edurne Egino Navarra Contigo-Nafarroa Zurekin koalizioko kideak. Alejandro Toquero UPNko... [+]
Maduroren hautagaitzak botoen %51,2 eskuratu du, eta %44,2 oposizioko hautagai nagusi Edmundo Gonzálezek, Venezuelako Hauteskunde Kontseilu Nazionalak emandako datuen arabera. Oposizioak iruzurra salatu du, eta chavismoak emaitzak errespetatzera deitu du. Madurok jarraian... [+]
Arabako Aldundiak TicketBai sistema ezartzea exijitzen die txosnei, eta uko egiten dio Gasteizko Txosnen Batzordeak. Hala ere, jaietan txosnak jarriko dituztela ziurtatu du batzordeak. “Erasoa” Euskal Herriko jai herrikoi eta herri eragile guztien aurkakoa dela... [+]
Lerro hauek idazterako, gazta egiteari utzi diogu eta antzutze prozesu betean gaude. Horrek esan nahi du jetzaldiak gero eta sakabanatuagoak direla denboran, ardiei esnea desagertu arte. Batzuen kasuan, egun gutxitan bukatuko da prozesua, eta gutxi batzuei gehiago kostako zaie.
Bagira prozesuaren emaitza, Herri bidea bide-orria izan zen. Bide-orri honetan, abertzaleen helburua herriari boterea itzultzea dela aipatzen da, eta boterea itzultzeko, herriari burujabetza maila maximoa emanen dioten instituzioak herriari eskaintzea adierazten da. Zehazten da... [+]
Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseilutik herritarrak animatu dituzte azoketan erostera eta ekoizleak gertutik ezagutzera. Uztailaren 29an Zigoitian izango dira, eta abuztuaren 23an, Zarautzen. Urriaren 27an amaituko dute udako denboraldia, Villabonan.
Hamas, Fatah, Palestina Askatzeko Herri Frontea, Palestinako Jihad Islamikoa eta beste hamar taldek hitzarmena sinatu dute, genozidioa amaitu ostean “Palestinako lurralde guztien” gaineko agintea izateko. “Okupazioaren aurka borrokatzeko” eskubidea dutela... [+]
Euskaltzaleen Topaguneko kideek euskara sustatzeko jarreren inguruko datu kezkagarriak hauteman dituzte. Hori dela eta, Gero eta aldeko gehiago gizartean ikerketaren bidez, herritarrak euskarara hurbiltzeko estrategia berriak landu dituzte. Horretaz mintzatu dira, apirilean,... [+]