Jürgen Habermas ‘Francfort’arra: modernitatearen filosofoa mintzo


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jürgen Habermasi elkarrizketa.

Jürgen Habermas 'Francfort'arra: modernitatearen filosofoa mintzo
Jürgen Habermas filosofo alemandarra, 'Francfort'eko eskolako seme premua, estatu espainolean postmodernismo izendatu den eta Europan modernitate deritzaion filosofia mugimenduaren gurasoetako bat dugu. Düsseldorf-en 1929. urtean jaioa, protestantea, ezkertiar agertzen da erreformistentzat eta erreformista ezkertiarrentzat. Zuek ikusi. Galderak Robert Maggiori-renak dira.
GALDERA.–Zer dela eta iruditzen zaizu 'Heidegger afera'k sona askoz ere handiagoa izan duela Frantzian beste inon baino?
ERANTZUNA.–Victor Farias-en liburuaren ondoren –hutsuneak ere baditu honek–Heidegger-en filosofia eta bere konbikzio politikoen artean ea erlaziorik ba ote dagoen galdera berriro egin da. Legezkoa da pertsona eta bere obra bereiztea. Ezin da ordea galdetu ea obraren mamia bera ere ez ote den ideologi elemenduz blaitu. Orain arte eskainitako erantzunek zerikusi handia izan dute testuinguruarekin. Ulertzekoa da. Gerra ostean Heidegger-ek jokatu duen paperaz guk izan dugun kontzeptzioa eta frantzesena oso ezberdinak dira. Berak hain irmoki kudeatutako errejimena publikoki ez errefuxatzea, Auschwitz-ekiko bere isiltasun egozkorra, Adenauer-en garaian markatutako belaunaldi oso baten mentalitatearen sintomak dira. Heidegger bestalde beti egon da present gugan. Horregatik jakin izan dugu guk frantzesek baino hobekiago bereizten 'Izakia eta Denbora'ko Heidegger, ontologia metafisikako Heidegger, eta, beranduago, metafisikaren kritika egiten duen Heidegger.
Lehenengoa sartuegia dago pentsamendu metafisikoan. 1929. urtetik aurrera aldiz gero eta ideologizatuagoa ageri da bere obra. Heidegger-en Arrazoiaren kritikako gairik sakonenak ikututa daude. Nolabait esan daiteke nazional-sozialismoaren itzalean aritu zela bere azkeneraino.
G.–Walter Benjamin-ek zioenez liburu batek ez du bere egilea aurkeztu behar, honen 'dinastia' baino. Ze dinastia dute zure liburuek? Kant, Hegel gaztea, Weber, Adorno, Morris alde batetik, Nietzsche, Heidegger, Foucault, Derrida, Gehien bestetik?
E.–Norbera da okerrena horrelako galdera bati erantzuteko. Ikasten ari nintzela, eta edozein kezka filosofikotik urrun artean, 1945. urtean exterminio zelaietaz zinean erakutsi ziguten guztiarekin eta Nürenberg-eko prozesuan uler nezakeenarekin aurrez aurre topatu nintzen. Zenbait urte beranduago, unibertsitatean, 1949. urtean hasi nintzen ikasten, piskanaka ohartu nintzen gure intelektual figurarik handienak, Heidegger, Gehlen, Schmitt, Benn eta Ernst Jünger, nazional-sozialismoarekin inplikaturik aritu izan zirela, bakoitza bere moduan. Honek esplika dezake garai hartan zergatik iruditzen zitzaizkigun moral aldetik garbiak Alemaniatik kanpo aldegin ahal izan zutenak. Osasun intelektuala ziren gure begietan: Plessner eta Lowith aurrena, Benjamin, Adorno, Horkheimer, Hannah Arendt eta Scholem azkenik. Haietarik asko ezagutu ditut eta Marcuse bezalako norbaiten lagun ere izan naiz. Freud, Wittgenstein, Popper eta positibista lojikoek ere aukera ona izan zuten orduan Alemanian, prejuiziorik gabeko adostasuna lortu zuten.
Konstelazio hauen pean bizirik norberaren tradizio izango direnak ikusten dira marrazturik. Ikasketa luzea izan zen, Adenauer-en Alemania kiresgarrian 50. hamarkadaren amaiera bitartean. Honela ulertzen dira Nietzsche-rekiko erreparo batzuk, esaterako, ez bait zen Heidegger izan ideologia naziak bereganatu zuen filosolo bakarra. Nietzsche begiratzerakoan, nire kolega frantsesek ez dute begi berberaz begiratu.
G.–Posible al litzateke hitz batzutan 'modernitatea' definitzea?
E.–Alemaniako idealismoan, eta Marxengan, norberaren kontzientzia, autodeterminazioa eta norberaren errealizazioa ziren Modernoak definitzen zituzten balore arauak. 'Auto' aurrizkiaren eta 'norberaren' ,genitiboaren esanahiak usteldu egin dira indibidualismo behartu batek eta subjektibitate garden batek eraginda. Bere zentzu intersubjektiboa itzuli behar diegu hitz hauei. Inor ezin da libre izan bakarrik. Inor ezin da duintasunez bizi, 'bere bizitza' ere, besteekin harremanetan ez bada. Ez da inor bere buruaren jabe bakarra den subjekturik. Modernoen balore arauak ezin dira ulertu irakurketa intersubjetibo batean baino. Gure egiten baditugu intuizio honen argitan, eta erradikaltzen baditugu, ez gara gehiago desmoralizatzen utziko ez eta ere kortozirkuitatzen berez autozurrunbilatzen den arrazoiaren kritikeren eraginez.
G.–Ikasle mugimendua, 'Berdeak', historiagile errebisionistekiko afera... Ez duzu inoiz muturra politikan sartzeko aukerarik galdu. Alemanian 'ezker kontzientzia'ren gordari bezala ezagutua izateraino. Sartre, Foncault edo noren ikuspegia darabilkizu intelektualaren konpromezua ulertzeko?
E.–Egia esan Bigarren Gerrate Handiaren ondoren onartu da Alemanian intelektualaren papera. Dreyfus aferarekin alderatuz gero pare bat belaunaldiren atzerakada suposatzen du. Gustora egon gaitezke dagoeneko, Sartre-k begibistan jarritako kontzeptua, 'intelektual unibertsala' (Foucault) gutxiasko zabalduta ere.
G.–Amaitzeko. Badirudi denbora guztia ematen duzula irakasten edo idazten. Zer atsegin duzu horrezaz gain? Zer ematen dizu farregura, esaterako?
E.–Duela urte batzuk gonbidatu txinar bat geneukan gure Institutoan. Nire teorian barneratu nahi zuen. Dudarik gabe irakurriak zituen nire liburuak, baina ezer baino lehen, goizetik gauera nola bizi nintzen jakin nahi zuen. Ez dakit farre edo irrifarre egin nuen. Kolega horrek denbora zertan ematen nuen galdetu zidan, ze ordutan jeikitzen nintzen, noiz bazkaltzen nuen, bulegoan ala jardinean lan egiten nuen, paseatzera joaten ote nintzen... Gauzak ikusteko ikuspegi txinarra da benetan. Europan ordea nahikoa da elkar hizketa bat eskaintzea. Erantzunen jatorriaren arauera pertsonaz jakin gura den guztia jasotzen da.
J.M. HERITZ
Jürgen Habermas.
54,55


GaiezGizarteaFilosofia
PertsonaiazHABERMAS1
EgileezHERITZ1Gizartea

Azkenak
Herri Labanderia ireki dute Gasteizko Alde Zaharrean, udalak abandonatutako espazioan

Dutxa Etxea zena 2013an itxi zuten Javier Marotoren alkatetza garaian, “integrazio arazo bat” zela argudiatuta. Uztailaren 22an auzoko zenbait eragile eta bizilagun Alde Zaharreko lokalean sartu ziren Herri Labanderia izeneko garbitegia martxan jartzeko. Udaltzaingoa... [+]


Israelek Libano gogor kolpa dezake hurrengo egunetan, eskualde mailako gerra arriskua areagotuta

Israelek Hezbollahri egotzi dio larunbatean Golango gainetan gutxienez hamabi pertsona hil dituen bonbardaketa, baina milizia xiitak ez du bere gain hartu. Israelek Libanoko gune ugari bonbardatu ditu jasotako azken erasoaren ondoren.


Emakumeek batez beste gizonek baino 44 minutu gehiago ematen dituzte egunean etxeko lanetan

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 16 urte baino gehiagoko biztanleriak denbora zertan erabiltzen duen aztertzen duen txostena zabaldu du Eustatek, eta 2018. eta 2023. urteetan jasotako datuak alderatu ditu. Etxeko lanetan generoen arteko aldea 27 minutu murriztu da 2018ko datuekin... [+]


‘Cara al Sol’ ereserkia eta Euskal Herriaren aurkako oihuak kantatu dituzte Tuterako festetan

Tuterako festen lehenengo egunean, uztailaren 25ean, egin zituzten kantuak herritar batzuek, zezen plazatik irtetean. “Frankismoa goratu eta normalizatu egiten dute”, adierazi du Edurne Egino Navarra Contigo-Nafarroa Zurekin koalizioko kideak. Alejandro Toquero UPNko... [+]


Nicolás Madurok irabazi ditu Venezuelako hauteskundeak

Maduroren hautagaitzak botoen %51,2 eskuratu du, eta %44,2 oposizioko hautagai nagusi Edmundo Gonzálezek, Venezuelako Hauteskunde Kontseilu Nazionalak emandako datuen arabera. Oposizioak iruzurra salatu du, eta chavismoak emaitzak errespetatzera deitu du. Madurok jarraian... [+]


Txosnak jarriko dituzte Gasteizko jaietan, aldundiaren “borondate ezaren gainetik”

Arabako Aldundiak TicketBai sistema ezartzea exijitzen die txosnei, eta uko egiten dio Gasteizko Txosnen Batzordeak. Hala ere, jaietan txosnak jarriko dituztela ziurtatu du batzordeak. “Erasoa” Euskal Herriko jai herrikoi eta herri eragile guztien aurkakoa dela... [+]


Arrigorri

Lerro hauek idazterako, gazta egiteari utzi diogu eta antzutze prozesu betean gaude. Horrek esan nahi du jetzaldiak gero eta sakabanatuagoak direla denboran, ardiei esnea desagertu arte. Batzuen kasuan, egun gutxitan bukatuko da prozesua, eta gutxi batzuei gehiago kostako zaie.


Euskal herriarentzat nolako Estatu bat nahi dugu?

Bagira prozesuaren emaitza, Herri bidea bide-orria izan zen. Bide-orri honetan, abertzaleen helburua herriari boterea itzultzea dela aipatzen da, eta boterea itzultzeko, herriari burujabetza maila maximoa emanen dioten instituzioak herriari eskaintzea adierazten da. Zehazten da... [+]


2024-07-24 | ARGIA
Udako Azoka Ekologikoak abian dira, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hamalau herritan

Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseilutik herritarrak animatu dituzte azoketan erostera eta ekoizleak gertutik ezagutzera. Uztailaren 29an Zigoitian izango dira, eta abuztuaren 23an, Zarautzen. Urriaren 27an amaituko dute udako denboraldia, Villabonan.


Palestinako alderdi nagusiek batasun gobernurako akordioa lortu dute Txinan

Hamas, Fatah, Palestina Askatzeko Herri Frontea, Palestinako Jihad Islamikoa eta beste hamar taldek hitzarmena sinatu dute, genozidioa amaitu ostean “Palestinako lurralde guztien” gaineko agintea izateko. “Okupazioaren aurka borrokatzeko” eskubidea dutela... [+]


Jarrera baikorrak areagotzearen beharra

Euskaltzaleen Topaguneko kideek euskara sustatzeko jarreren inguruko datu kezkagarriak hauteman dituzte. Hori dela eta, Gero eta aldeko gehiago gizartean ikerketaren bidez, herritarrak euskarara hurbiltzeko estrategia berriak landu dituzte. Horretaz mintzatu dira, apirilean,... [+]


Eguneraketa berriak daude