Jürgen Habermas ‘Francfort’arra: modernitatearen filosofoa mintzo


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jürgen Habermasi elkarrizketa.

Jürgen Habermas 'Francfort'arra: modernitatearen filosofoa mintzo
Jürgen Habermas filosofo alemandarra, 'Francfort'eko eskolako seme premua, estatu espainolean postmodernismo izendatu den eta Europan modernitate deritzaion filosofia mugimenduaren gurasoetako bat dugu. Düsseldorf-en 1929. urtean jaioa, protestantea, ezkertiar agertzen da erreformistentzat eta erreformista ezkertiarrentzat. Zuek ikusi. Galderak Robert Maggiori-renak dira.
GALDERA.–Zer dela eta iruditzen zaizu 'Heidegger afera'k sona askoz ere handiagoa izan duela Frantzian beste inon baino?
ERANTZUNA.–Victor Farias-en liburuaren ondoren –hutsuneak ere baditu honek–Heidegger-en filosofia eta bere konbikzio politikoen artean ea erlaziorik ba ote dagoen galdera berriro egin da. Legezkoa da pertsona eta bere obra bereiztea. Ezin da ordea galdetu ea obraren mamia bera ere ez ote den ideologi elemenduz blaitu. Orain arte eskainitako erantzunek zerikusi handia izan dute testuinguruarekin. Ulertzekoa da. Gerra ostean Heidegger-ek jokatu duen paperaz guk izan dugun kontzeptzioa eta frantzesena oso ezberdinak dira. Berak hain irmoki kudeatutako errejimena publikoki ez errefuxatzea, Auschwitz-ekiko bere isiltasun egozkorra, Adenauer-en garaian markatutako belaunaldi oso baten mentalitatearen sintomak dira. Heidegger bestalde beti egon da present gugan. Horregatik jakin izan dugu guk frantzesek baino hobekiago bereizten 'Izakia eta Denbora'ko Heidegger, ontologia metafisikako Heidegger, eta, beranduago, metafisikaren kritika egiten duen Heidegger.
Lehenengoa sartuegia dago pentsamendu metafisikoan. 1929. urtetik aurrera aldiz gero eta ideologizatuagoa ageri da bere obra. Heidegger-en Arrazoiaren kritikako gairik sakonenak ikututa daude. Nolabait esan daiteke nazional-sozialismoaren itzalean aritu zela bere azkeneraino.
G.–Walter Benjamin-ek zioenez liburu batek ez du bere egilea aurkeztu behar, honen 'dinastia' baino. Ze dinastia dute zure liburuek? Kant, Hegel gaztea, Weber, Adorno, Morris alde batetik, Nietzsche, Heidegger, Foucault, Derrida, Gehien bestetik?
E.–Norbera da okerrena horrelako galdera bati erantzuteko. Ikasten ari nintzela, eta edozein kezka filosofikotik urrun artean, 1945. urtean exterminio zelaietaz zinean erakutsi ziguten guztiarekin eta Nürenberg-eko prozesuan uler nezakeenarekin aurrez aurre topatu nintzen. Zenbait urte beranduago, unibertsitatean, 1949. urtean hasi nintzen ikasten, piskanaka ohartu nintzen gure intelektual figurarik handienak, Heidegger, Gehlen, Schmitt, Benn eta Ernst Jünger, nazional-sozialismoarekin inplikaturik aritu izan zirela, bakoitza bere moduan. Honek esplika dezake garai hartan zergatik iruditzen zitzaizkigun moral aldetik garbiak Alemaniatik kanpo aldegin ahal izan zutenak. Osasun intelektuala ziren gure begietan: Plessner eta Lowith aurrena, Benjamin, Adorno, Horkheimer, Hannah Arendt eta Scholem azkenik. Haietarik asko ezagutu ditut eta Marcuse bezalako norbaiten lagun ere izan naiz. Freud, Wittgenstein, Popper eta positibista lojikoek ere aukera ona izan zuten orduan Alemanian, prejuiziorik gabeko adostasuna lortu zuten.
Konstelazio hauen pean bizirik norberaren tradizio izango direnak ikusten dira marrazturik. Ikasketa luzea izan zen, Adenauer-en Alemania kiresgarrian 50. hamarkadaren amaiera bitartean. Honela ulertzen dira Nietzsche-rekiko erreparo batzuk, esaterako, ez bait zen Heidegger izan ideologia naziak bereganatu zuen filosolo bakarra. Nietzsche begiratzerakoan, nire kolega frantsesek ez dute begi berberaz begiratu.
G.–Posible al litzateke hitz batzutan 'modernitatea' definitzea?
E.–Alemaniako idealismoan, eta Marxengan, norberaren kontzientzia, autodeterminazioa eta norberaren errealizazioa ziren Modernoak definitzen zituzten balore arauak. 'Auto' aurrizkiaren eta 'norberaren' ,genitiboaren esanahiak usteldu egin dira indibidualismo behartu batek eta subjektibitate garden batek eraginda. Bere zentzu intersubjektiboa itzuli behar diegu hitz hauei. Inor ezin da libre izan bakarrik. Inor ezin da duintasunez bizi, 'bere bizitza' ere, besteekin harremanetan ez bada. Ez da inor bere buruaren jabe bakarra den subjekturik. Modernoen balore arauak ezin dira ulertu irakurketa intersubjetibo batean baino. Gure egiten baditugu intuizio honen argitan, eta erradikaltzen baditugu, ez gara gehiago desmoralizatzen utziko ez eta ere kortozirkuitatzen berez autozurrunbilatzen den arrazoiaren kritikeren eraginez.
G.–Ikasle mugimendua, 'Berdeak', historiagile errebisionistekiko afera... Ez duzu inoiz muturra politikan sartzeko aukerarik galdu. Alemanian 'ezker kontzientzia'ren gordari bezala ezagutua izateraino. Sartre, Foncault edo noren ikuspegia darabilkizu intelektualaren konpromezua ulertzeko?
E.–Egia esan Bigarren Gerrate Handiaren ondoren onartu da Alemanian intelektualaren papera. Dreyfus aferarekin alderatuz gero pare bat belaunaldiren atzerakada suposatzen du. Gustora egon gaitezke dagoeneko, Sartre-k begibistan jarritako kontzeptua, 'intelektual unibertsala' (Foucault) gutxiasko zabalduta ere.
G.–Amaitzeko. Badirudi denbora guztia ematen duzula irakasten edo idazten. Zer atsegin duzu horrezaz gain? Zer ematen dizu farregura, esaterako?
E.–Duela urte batzuk gonbidatu txinar bat geneukan gure Institutoan. Nire teorian barneratu nahi zuen. Dudarik gabe irakurriak zituen nire liburuak, baina ezer baino lehen, goizetik gauera nola bizi nintzen jakin nahi zuen. Ez dakit farre edo irrifarre egin nuen. Kolega horrek denbora zertan ematen nuen galdetu zidan, ze ordutan jeikitzen nintzen, noiz bazkaltzen nuen, bulegoan ala jardinean lan egiten nuen, paseatzera joaten ote nintzen... Gauzak ikusteko ikuspegi txinarra da benetan. Europan ordea nahikoa da elkar hizketa bat eskaintzea. Erantzunen jatorriaren arauera pertsonaz jakin gura den guztia jasotzen da.
J.M. HERITZ
Jürgen Habermas.
54,55


GaiezGizarteaFilosofia
PertsonaiazHABERMAS1
EgileezHERITZ1Gizartea

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude