Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

astelehena 2024ko azaroaren 25ean

"ETAk protagonismo politikoa hartuz Herriari lapurreta egingo lioke‘’

2021eko uztailaren 23an

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Luis Mari Bandresi elkarrizketa.

Luis Mari Bandres, EAJko Euzkadi Buru Batzarrekoa
"ETAk protagonismo politikoa hartuz Herriari lapurreta egingo lioke''
Aspaldidanik kultura arloan ederki mugitzen dakien pertsona dela frogatu digu Luis Mari Bandresek. Bere idazkiak 'Zeruko Argia'n eta Elhuyar en argitaratzen zituenetik eta UEUn esku hartzen zuenetik askotxo pasa da. Egun EAJ alderdiaren EBBko partaide eta Eusko Jaurlaritzan parlamentari dugu.
ARGIA.–Orain gutxi amaitu den "Bateginik" kanpaina gertutik jarraitu duzu. Zein nolako balantzea egiten duzue?
Luis Mari Bandres.–Balantzea oro har positiboa izan da. "Bateginik"en barnean zegoen helburutako bat gure gizartea kontzientziatzea edo kontzientziazio horri bultzada bat ematea zen. Beste helburu materialago batzu bazeuden eta horiek ezin izan dira osotasunean bete; dirutaz ari naiz batez ere. Espero ziren onura guztiak atera ez badira ere, ezin dezakegu hitzegin porrot egin duenik.
Hala ere, nik uste dut denok berplanteiatu behar dugula, "Bateginik"eko arduradunek ere bai, honelako ekintza sinbolikoen aurrean gure gizartea aldatzen ari ez ote den. Dirutan Komunitatean bakarrik, tamalez oraindik, 200 milioi pezeta baino askoz diru gehiago gastatzen da euskara kontuetan.
A.– AEKrekin sinaturiko akordioa materializatuko al da?
L.M.B.– Materializatzeko posibilitatea ez dago alderdi baten eskuetan, administralgo desberdinetan baizik, bai Eusko Jaurlaritzaren eskuetan bai Diputazioetan. Horretarako batzorde misto bat martxan ipini dugu eta sinatutako hainbat eta hainbat puntu beteko direlakoan nago.
Euskal Herriak euskararen inguruko gauzak desdramatizatzen apustu latza dauka.
A.–Zer egin PSOEkoa edo abertzale ez den jende hori euskalduntzeko?
L.M.B.–Lehen esan bezala, euskararen geroa eta sena desmitifikatzen badugu hori errazago lortuko da. Zenbait lekutan, Nafarroan eta Iparraldean bereziki, lehen beren haurrak ikastoletara zeramatzaten senar-emazteek orain ez dituzte eramaten. Horrek ikastola ghetto batetan bihurtzeko arriskua dauka, abertzale eta ultra-abertzale diren seme alaben ghettoa.
A.–Orain arte EAJ eta EAren arteko konbergentziaz ezertxo ere ez bazen hitzegiten, prentsa mailan bederen, orain berriz, pil-pileko gaia bihurtu da.
L.M.B.–Nik uste dut prentsan beti egon dela gai hau. Lehen kolektibo bakarra zegoen baina momentu honetan bi gara. Kolektibo bi hauetako jende bat oso hurbil dago elkarren artean, beste bat aldiz oso urrun. Nork hitzegiten duen arabera, oso mezu desberdina igorriko da. Baina egun batetik bestera jendeak ez du aldatzen txuritik beltzera eta zenbait gauzen aurrean baten jarrera eta bestearena bera da, enbor bereko bi adar bait dira. Nire ustez oso zaila izango da elkarketa hori ematea.
Bizkaian eta Gipuzkoan jarrera pertsonalak oso gogorrak izan dira eta nahiz EAko buruzagiak desberdintasunak markatzen saiatu, baseetan ez da horrela gertatzen. Guk urrats bat ematen dugun neurrian EAko buruzagiek beste aldera ematen dute, horregatik zaila ikusten dut elkarketa. Dena dela, Euzko Alderdi Jeltzaleari historian zehar zer gertatu zaion ikusten badugu, Primo de Rivera-ren diktadurapean haustura bat ere izan zen, 10-11 urte iraun zuena. Azkenik elkartu zen. Ez naiz profeta baina... Hala ere, EAko burukideak diferentziak handitzen eta areagotzen saiatzen badira, azkenik bi kolektibo erabat desberdinen aurrean aurkituko gara. Honela mesederik egingo al genioke Euskal Herriari? Nik ezetz uste dut.
A.–Eman den aldentze prozeso honetan, PSOErekiko jarrerak zerikusirik izan al du?
L.M.B.–Ez. Alderantziz ikusten dugu. Itsu handiena ikusi nahi ez duena da. EAko buruzagi batzuk justifikatu egin behar dute beren irteera eta posizio bila horretan nonbait kokatu behar dute beren burua. Horretarako gu abertzale txepelak edo epelak garela diote eta PSOErekin lotzen gaituzte; baina hori gezur borobila da. Zergatik gauden PSOErekin? Euzko Alderdi Jeltzaleak EAri Jaurlaritza batera egitea eskeini zion eta haiek muzin egin ziguten, era berean, Euskadiko Ezkerrakoek heredentzia bat kobratzera gurekin ez liratekeela etorriko esan ziguten. Egungo sozioekin joan gara besterik ez zegoelako, beste irteerarik ez zegoelako. Gero EAkoak saiatu ziren tripartitoa famoso hura osatzen, eta PSOEren atzetik aritu zirela badakigu, baina hauek minduta eta asperturik ezezkoa eman zieten.
A.–Berriz ere EA–EE–EAJ tripartitoa bultzatu nahi dutela dirudi.
L.M.B.–Bai. Gaurko notizia da hori. Baina berehala atera da Euskadiko Ezkerrakoa den Martin Auzmendi hasieratik PSOE baztertzea ez dela positiboa esaten. Eta hori logikoa iruditzen zait. Zergatik, aldez aurretik, talde bat uxatu?
A.–Ez al da kasualitatea EAJ Madrilen PSOErekin mintzatzera doan une berean honelako deklarapen eta komentarioak haizatzea?
L.M.B.–Ez. Politikan oso kasualitate gutxi dago.
A.–PSOE presionatzeko al dira orduan?
L.M.B.–EAren aldetik ez. Niretzat EAkoek arazo batzu dauzkate. Herri, nazio edo talde batek arazoak dauzkanean etsai edo arerio amankomun baten kontra aritzea da hoberena. Argentinak Malvinas-ekin egin zuen bezala, diktaduraren kontra zegoen jendea, diktadurarekin batera, kanpoko etsai baten kontra borrokatzera bultzatu zuen. Nik kontestu honetan sartzen dut guzti hau.
A.– Dena dela, badirudi gaur egun talde batekin edo beste batekin gobernuan izatea oso posible dela, eragozpenik ez dagoela.
L.M.B.– Hau makropolitikoa da. Mendebaldean, eta bai Ekialdean ere bai, talde batek agintea hartzen duenean oso baldintzatua dago estrukturagatik. Momentu honetan Jaurlaritzan PSOE eta Euzko Alderdi Jeltzalea daude, baina han dagoen gorputz handiena, funtzionario, tekniko etab.-ak bere jarrera eta ideologia dauka eta honek duen inertzia oso handia da. Beraz, hauek epe motzera ezer gutxi egin dezakete. Adibidez, Iparrameriketan demokratak edo errepubiklanoak gobernuan egon, berdintsu. Espainian UCD edo PSOE egon, diferentzia oso txikiak daude. Honekin esan nahi dut gizarte batek abiadura bat hartzen duenean oso zaila dela epe motzera politikoki aldatzea.
Luze begiratu behar dugu eta piskanaka-piskanaka norantz horretara abiatu. Gaur hauek daudelako eta bihar beste horiek daudelako aldaketa handiak egitea, hori bakarrik diktadura bat jarriz lor daiteke, bai alde batetakoa nahiz bestelakoa. Pentsa dezagun abertzalea ez den talde batek hartzen duela agintaritza osoa, nola demontre desmontatuko luke ikastolen mugimendu guztia.
A.– Gobernukide duzue PSOE. Orain aste gutxi bere V. Koogresua burutu du eta bi jarrera kontrajarri eta biak indartsu azaldu dira bukaeran. Nola dakusazu PSOE?
L.M.B.–Gauza logiko bat gertatzen ari da PSOEn. Belaunaldi berriak sartzen diren neurrian, abertzaletasunarekiko jarrera sutsu horiek desagertuz doaz, baina 'euskal' etiketa daraman guztiari biszeraltasunez erantzuten dion beste jarrera ere badago.
A.–Bi tendentzia horien arteko borrokak EAJ-PSOEren arteko paktuan eraginik izan al dezake?
L.M.B.–Jarrera sutsua dutenak zuzendaritzatik kanpo geratu dira eta guretzat hauekin baino, oraingo zuzendaritzarekin zenbait gauza tratatzerakoan errazagoa zaigu ulertzea.
A.– Galderari buelta emanez, EAJn ba al dago sentsibilitate desberdinik PSOErekiko?
L.M.B.–Bai, dudarik gabe. Gure artean 'horiekin' nola goazen galdetzen dutenak badaude baina guk horren bigarren azterketa egiten dugu. Gustatu ala ez gustatu, hauteskundeetako erresultaduak hortxe daude. Nik baino botere handiago dutenek ere, hau ezkontza bat, 'komenentziazko ezkontza' dela esan dute, eta ez gara engainatzen, ez gu eta ez PSOEkoak. Elkarrekiko gustagarriak ez gara baina beste biderik ez zegoen.
A.–Gaian salto bat emanez, darabilzuen informazioaren arabera nola doa negoziaketa eta nola dakusazue?
L.M.B.– Informazioa lortzeko ez daude bide normalak eta ez da oso fidagarria izaten. Gure eritziz, Revilla jaunaren bahiketa dela eta, horri ebatsi bezain laister, bai bata eta bai bestea prest egongo lirateke harremanetarako. Oso premiazkoa da baina armen bidea baino hitzarena defendatzen dugu. Hala ere, eseri daitezela eta akordio batetara iritsi.
Revillarena tartean dagoen bitartean Madrilek ezin du urrats ofizialik eman, baina nik uste dut mahai azpitik, zein neurritan jakin ez arren, arituko direla eta gainera normala iruditzen zait. Horregatik Revillaren askapena eskatzen dugu, merezi duelako eta politikoki komenigarria delako.
A.– Beraz, protagonismo osoa ETA eta Gobernuak hartuko lukete?
L.M.B.–Beren arazoetan noski. Gerra bat, nik ez dut uste dagoenik baina ETAkoek baietz diote, bukatu behar bada tartean daudenek esan beharko dute, hirugarren batek ezin dezake ezer esan. Nik deklarapen ederrak egin ditzaket baina azkenik pistola daramanak uzterik ez badu nahi, alfer alferrik da.
Azken erabakiak, nahi ta nahi ez, ETAk hartu beharko ditu eta ETAk har ditzan Estatuak bereak hartu beharko ditu.
Horrek ez du esanahi, inolaz ere, guk ETAri beste puntu politikoak erabakitzeko inongo eskubiderik aitortzen diogunik. Berari dagokiona bere esparruaren barnean dauzkan problematikatik irteteko paktutara ailegatzea da, hori bai, oso ondo. Urnen bitartez neurtzen den Herri horri, eta ez besteari, bere buruaren jabe izateko protagonismoa kentzea ez.
A.–Orduan ETA eta Estatuaren arteko negoziaketa ez litzateke politikoa izango?
L.M.B.–Ni ez naiz inor hori esateko. Herriak esan behar du politikoki zer nahi duen, nola nahi duen eta abar. Beste bide bat asmatzen ez den bitartean hori bozketen bitartez egiten da. Beste bide bat asmatuko balitz, ongi etorri, baina oraingoz ez da asmatu behintzat.
Orduan edozein erakundek Herri guztiaren protagonismoa hartzen duenean, Franco-k eta naziek beren garaian egiten zutena da, eta kitto. Haiek Herri guztiaren errepresentazioa hartzen zuten, partido bakarra izan behar zuen, Hitler-en garaian beste hainbeste, Herri guztiaren nahi guztiak interpretatzen zituzten. Hori faszismo, diktadura edo nahi duzuena da. Eta ez jaunak. Franco hil egin zen, gero Herri hau demokraziarako bide batetik abiatu zen eta gustatu ala ez gustatu, hara joaten naiz, botoa eman eta kitto. Horregatik diot ETAk dagokion protagonismoa hartu behar duela dagokion esparruan, bere barneko arazoak argitzeko eta lehen bait lehen.
ETAk protagonismo politikoa hartzea, gure eritziz, Herriari egingo liokeen lapurreta izango litzateke.
A.–Negoziaketa moeta horretatik biolentzia bukatuko al litzateke zure ustez?
L.M.B.– Oso zaila da. Ehuneko ehun? Nire eritziz ez. Historiak honela erakusten digu. 1808. etik hona hartzen badugu, frantsesada bukatu eta pertsona batzu mendian tiroka gelditzen dira, hasieran idealismo politiko batengatik baina gero besterik ez zekitenez, hemengo mendietan jarraitu zuten. I. Karlistada amaitzen da eta partida batzu gelditzen dira tiroka; II. Karlistada bukatzen da eta beste horrenbeste. Espainiako azken gerra amaitzen da eta maki batzu eta nolabaiteko, eta behar bada ez hain nolabaiteko, orain daukagun egoera haren ondorioa da. Horregatik, nahiz akordio batetara iritsi, beti gertatu ohi den bezala, pertsona batzu oso kontestu desberdinean tiroen alde geldituko lirateke.
IÑAKI ZUBIONDO
"Gerra bat, nik ez dut uste dagoenik baina ETAkoek baietz diote, bukatu behar bada tartean daudenek esan beharko dute, hirugarren batek ezin dezake ezer esan".
"EAko buruzagi batzuk justifkatu egin behar dute beren irteera eta posizio bila horretan nonbait kokatu behar dute beren burua".
Luis Mari bandresen esanetan Revillaren askapena eskatzen dute, merezi duelako eta politikoki komenigarria delako.
13-15

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
PertsonaiazBANDRES2
EgileezUBIONDO1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Mugikor tentelen” demanda hazi da, deskonexioa helburu

Mikel Garcia

“Aldatzeak eta mugitzeak pizten dit grina”

Lander Arbelaitz Mitxelena

Efemeridea: Espainiako Poliziak 34 euskal gazte atxilotu zituen, Segiren aurkako sarekadarik handienean

ARGIA

“Irtenbidea Polizia kopurua handitzea balitz, arazoa jadanik konponduta legoke”

Zigor Olabarria Oleaga

“Nire ametsa izango litzateke Xenpelarrekin kantatzea”

Miel Anjel Elustondo

21. #Euskarabildua24 hausnarketa: Miren Berasategi eta Maider Likonarekin

iametza

Azkenak

2024-11-25 | Marije Etxebarria Ezpeleta | Ana Perez | Steilas sindikatua

Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]

2024-11-25 | Zigor Olabarria Oleaga

“Irtenbidea Polizia kopurua handitzea balitz, arazoa jadanik konponduta legoke”

Albiste izan da Gasteizko Errota auzoa azken asteetan, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak burutzen baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]

2024-11-25 | ARGIA

A-25: mugimendu feministak gizonei dei egin die konplizitatea eta justifikazioa desagerrarazteko konpromisoa hartzera

Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]

2024-11-25 | Mikel Garcia Idiakez

“Mugikor tentelen” demanda hazi da, deskonexioa helburu

2024-11-25 | Amaia Diaz de Monasterioguren Osinaga

Udazkena agurtzen negua besarkatzeko

Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]

2024-11-25 | Iñaki Sanz-Azkue

Sugandila bat “ezer ez dagoen lekuan”

Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]

2024-11-25 | Jakoba Errekondo

Birigarroak zirinetan heriotza

Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.

2024-11-25 | Garazi Zabaleta

Gaztaina feria basaburuan

Gaztainadiak eta gaztainaren kultura protagonista

Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]

2024-11-24 | Lurdes Fernandez Irisarri

Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]

2024-11-24 | Basilika

Koro #10: Fakultateko taldeak: 90ko hamarkada

MULTIMEDIA - Basilika

2024-11-23 | Ioritz Gonzalez Lertxundi

Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]

2024-11-23 | Ibon Leibar Belastegi | Euskal Herrian Euskaraz

Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]

2024-11-23 | iametza

21. #Euskarabildua24 hausnarketa: Miren Berasategi eta Maider Likonarekin

MULTIMEDIA - Hodeia ez da existitzen

2024-11-22 | Estitxu Eizagirre

Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]

2024-11-22 | Xabier Letona Biteri

Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]

Eguneraketa berriak daude