Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2025eko otsailaren 16an

"l992an markoa aldatuko da: irtenbide batera behartzen gaitu"

2021eko uztailaren 23an

Inazio Etxeberria-rekin elkarrizketan.
Inazio Etxeberria Madrilgo Parlamentutik bueltan
"l992an markoa aldatuko da: irtenbide batera behartzen gaitu"
PNVko parlamentari izan da sei urtez Inazio Etxeberria. Donostiako Antigua auzoan sortua, IKEI azterketa ekonomiko erakundeko zuzendari izana da, eta oraindik ere kontseilari. Madrilgo Parlamentua utzita, berriro entrepresa pribatura dator, eta Bilbon sortzen ari omen diren teknolo. gia gaileneko lantegi berri bateko zuzendaritzan egongo omen da.
ARGIA.–Sei urte Madrilgo Parlamentuan pasata dimititu duzunean, arrazoin bereziren bat bilatu behar al dugu?
Inazio Etxeberria.–Arrazoin bakarra ez da bilatu betar. Bizitzan zehar norberak oreka bat aurkitu behar du une bakoitzean. Biziak baditu atal ezberdinak: familia, profesioa, Herria zerbitzea, ekonomia... eta une bakoitzean aukera ezberdina izan daiteke, hautatzeko modurik baldin baduzu. IKEI azterketa erakundeko zuzendari nintzenean Madrila joatea proposatu zidaten, eta han Herriarentzako lan egin nezakeela eta nere egoeran ere urrats interesgarri bat izan zitekeela uste izan nuen. Gaur iruditzen zait egin beharrezkoa funtsean egina dudala, eta berriro entrepresa pribatura itzuli naiteke. Ez nago desenkantatua, beraz, inondik ere.
A.–Lau urtetarako koupromezua hartu zenuen, eta bi eginda utzi du. zu Parlamentua...
I.E.–Egia da. Baina egia da, era berean, hauteskundeetan parte hartzea eskatu zidatenean alderdiari jakinerazi niola, oso probablea zela legealdian zehar nik postua uztea.
A.–Madrilen pasa dituzun sei ur te hauei erreparatuta, zer azpima. rratuko zenuke?
I.E.– Egoera askoz asentatuagoa ikusten dut. Ni hara joan nintzenean gauzak martxan ikusten ziren baina haJako zalaniza bezalako bat nabari zen. 82a zen, Tejeroren Estatu kolpea pasa eta urtebetera, eta honek «errodaje» luze bat beharko zuela ikusten zen, ongi ibiltzera ikusteko. Estatuari dagokionez, hura askoz asentatuago dago, eredu demokratikoa asumituta dago. Ez bait da aski deklaratzea, barneratu egin behar duzu, zure buruak onartu egin behar du.
Sistema demokratikoan partiduak eta sindikatuak funtsezkoak direla onartzen ez duen, edo gutxienik oso garbi ikusten ez duen jendea ezagutzen dut. Hain dira oinarrizkoak, ezen ezin bait du funtzionatu sistemak horiek gabe. Partiduak dira hauteskundeak egiteko eta instituzioen buru pertsonak kokatzeko mekanismoak. Eta aldiz, bada oraindik jendea iruditzen zaiona partiduak gauza gogaikarriak direla, ez dira ohartzen beharrezkoak dira. Beraz, demokrazia ez da deklarazio arazo bat soilik, zeureganatu egin behar duzu. Eta honetan nabaritu dut Estatuan holako heltze bat, Estatuaren funtzionamendua ere hobetu da, gauza hauetan orden pittin bat jartzen ari da.
A.–Sozialisten gehienguak osatzen duen "zilindroa", ere jasan beharko zenuen...
I.E.–Egia da. Baina normala ere bada, gehiengoa dira eta. Demokraziak duen baldinizetako bat da gehiengoak gutxiengoari gaina hartzea. Besterik da hori egiteko erabiltzen den estiloa. Dena dela, hutsik handiena da oposizioa oso egituratu gabea eta ahula dela, eta ondorioz gobernuak askoz errezago egiten du nahi duena.
A.–Nola sentitzen da euskaldun bat Parlamentu Espainiarrean?
I.E.– Ez dut uste besteetatik oso anormalki ezberdina sentitzen zarenik. Zarena zara, eta garrantzizkoena da zeure nortasunik ez galtzea. Euskalduna zara eta han zaude Herri bat halako baldintza jakin batzutan bizi dena eta jokatu behar duzu zeure baldintzekin eta zauden instituzioaren baldintzekin.
Arazoa neretzako ez dago hor, dena dela, arazoa zera da: ea onartzen dituzun ala ez instituzioak. Behin onartuz gero instituzio batean egotea, han egon behar duzu dituen abantaila eta inkonbenienteekin. Baina euskalduna izateagatik ez zara diferentea izango han ez sartzeko moduan. Horretara bagoaz, askoz bitxiagoa izango litzateke Europako Parlamentuan egotea, beste herriekiko ezberdintzeaz ari baldin bagara. Azken finean, historiari begiratuta harreman guttiago eduki dugu Europarekin. Baina iruditzen zait euskaldunek ez dutela inoogo arazorik Europako Parlamentuan egoteko. Instituzioen jokoa onartzearen edo ez onartzearen baitan dago
A.–Konstituzio Espainiarrak ha.mar urte egingo ditu aurten. Asentatua al dago Konstituzioaren ondotik eraiki den eskema guztia?
I.E.–Baditu gauzak berriz aztertu daitezkeenak, baina gaur egun inork ez ditu ikutu nahi. Autonomien Estatua, Konstituzioaren 8. atal guztia, hobetu edo aldatu liteke. Baina ez dirudi komenigarria Konstituzioa sarri aldatzea. Hamar urtetako epea aski al da kanbioak egitera sartzeko? Hori da galdera. Denok ohartzen garela uste dut dituen hutsez, baina aldaketak ekar ditzakeen mesede eta inkonbenienteak aztertu behar dira.
A.– Pedro J. Ramirez kazetari ezagunak «Diario 16» egunkarian aztertu du Konstituzioa bernegoziatzeko posibilitatea, ETArekiko negoziaketa posible eta beharrezkoaren barruan. Kazetari original baten ideia al da, ala Madrilen halako eritzia askok dute?
I.E.–Konstituzioaren 8. atala da arazorik gehien planteiatzen duena, Estatuaren egituratzea hortik eraikitzen delako. Normala da hor hutsak izatea kontutan hartu gabe Konstituzioa egiterakoan zeuden baldintza zehatzak. Ez dut uste, dena den, Konstituzioa berrikusi beharra eritzi maioritarioa denik. Bada jendea, batik bat gai hau ezagutzen duena, aldaketaren komenigarritasuna ikusten duena. Estatu federala aipatzen da, autonomiei indar handiagoa ematea... Baina ez dut uste gehiengoak horretan pentsatzen duenik.
A.–Aipatu dugun Pedro J. Ramirezek guzti hori biolentziaren irtenbidearen planteamendu orokor batean kokatzen zuen. Irtenbide negoziatua, negoziatu-poliziala, polizial hutsa... proposamen ezberdinak entzuten dira. Nolako giroa somatu duzu Madrilen?
I.E.–Azkenaldian esperantza handi bat zegoen negoziaketan. Jendeak orohar, honetaz sentsibleena den jendeaz ari natzaizu, "makila eta azanarioa" politikaren aldekoa dela iruditzen zait, deitzen badiogu «makila» neurri polizialei eta «azanarioa» irtenbide bat uztea. Ez dakit negoziaketa nokakoa izan ahal izango litzatekeen, baina hori onargarria eta arrazoizkoa gertatuz gero horren alde egongo litzateke jendea.
A.– Konstituzioaren aldaketaz horregatik galdetzen nizun, zeren eta azken hilabeteotan saio ezberdinak ikusi dira, irtenbide posibleak aztertzen eta.
I.E.–Gairik delikatuena behar bada handik begiratuta Nafarroarena izango zen, baina hori pertsona batzuek direla medio, ez gainerakoengatik. Bi edo hiruk biztu dute arazoa, ez dakit icebergaren muturra direnetz, baina ez zait iruditzen.
A.–Nafarroaren gaia, zure ustez, Madrilen lasai hartzen dute?
I.E.–Eritzi pertsonal bat da, baina ez dut uste Nafarroarena gaurtik biharko arazo bat denik. Garrantzizkoena bide bati ekitea da, alde batera bultza egiteko prest egotea. Hori da garrantzizkoena, eta ez dut uste hain zaila izango litzatekeenik.
A.–Madrilgoa giroa alde batera utzita, irtenbidea optimismoz ikusten al duzu?
I.E.–Begira, ni ez naiz honetan espezialista baina gertakizun funtsezko bat ikusten dut: 1992a. Hau da, Espainiaren arazo bat Europaren arazo bihurtuko da, eta hori aldaketa koalitatiboa da. Europa ez dago bortizkeri fokoak ametitzeko prest, eta hori ez da gainera ez biolentoen eta ez Estatu Espainolaren arazo, garaien abiadak eta aurretik hartu dituzun erabakiek erakarritako aldaketa da. Markoaren aldaketa koalitatibo bat da, eta irtenbide batera behartzen zaitu, ez dakit zein irtenbidetara, baina irtenbide batera.
A. 1992ak ekonomian ere aldaketa frango ekarriko du.
I.E.–Hori begi bistakoa da. Lantegi batean dagoenak badaki datorren urtean arantzela ezdakit zenbat jaitsiko diotela, edo banka atzerritarra hemen dugula, eta abar. Ez dut uste 1992a fetxa majiko bat izango denik, dena aldatuko duen data. Lan askatasun erabatekoa izango al da, espainol batek lasai lan egin ahal izango al du Alemanian, edo italiar batek Britania handian? Kapitalak mugimendu askatasun erabatekoa edukiko al du? Nere zalantzak ditut. Dena dela, alde horretara goaz, denborak aginduko du. Eta nik ez diot abantailarik baino ikusten, epe erdi eta luzera.
A.– Europa panazea baten moduan ageri zen, baina gauza larriak agertzen hasi dira: industria siderurgikoaren sontsitzea, Bilboko bailararen desmantelatzea...
I.E.–Gauza jakinak ziren, e? Industri birmoldaketak bere helburua bete du: ez uztea arazo sozial mordo bat une zehatz batean pilatzea. Hemen industri birmoldaketa basati bat planteiatu izan bazenu, une historiko zehatz batean, arazo sozial pila bat edukiko zenuen, langabe mordo bat kolpetik sortuz... eta egoerak ezin izango zuen irentsi hori. Birmoldaketarekin denbora irabazi nahi izan duzu, eta lortu duzuna da arazo guzti hori denboraldi luzeago batean diluitzea, irtenbide partzialak emanaz. Alde horretatik birmoldaketa bere helburua betetzen ari da.
Baina gero ezin zara horretan geratu, jendeari irtenbideak eman behar dizkiozu. «Euskalduna»koei, adibidez, promesa batzuk egin zitzaizkien, ongi edo gaizki eginak, baina eginda daude, eta jendeak irtenbidea eskatzen du. Dena dela, urteotan batzuk eroriz eta abar egoera irentsiz eta bideratuz doa. Ekonomia ez bait da ekonomia soilik, ezin da arazo sozialetatik bakarrik aztertu, esklabuen garaian behar bada bai, baina gaur egun ez. Gaur egun ekonomia sozio-ekonomia da.
A.–Aita Inazio Etxeberria ekonomilariari zer iruditzen zaio aldatuko dela gehien 90. hamarkadari begira?
I.E.– Hasteko, kontratazio formula flexibleago batzuetara joko dugu, eta horrekin batera langabetuari laguntza formula efizienteago eta hobeki burutuetara. Instituzioek, bestalde, eta hor sartzen ditut partidu eta sindikatuak ere, parte handiagoa hartuko dute, eta panorama transparenteago geratuko da. Jarrerak garbiago, eta eta joko-arau definituago batzuekin.
A.– Liberalizazinaren aldeko apostua egiten duzu argi eta garbi.
I.E.–Bai, baina ez hitz horren esanahi txarrean bakarrik. Aldi berean langabeziaren atentzio hobe bat ere planteiatu beharra bait dago. Badago horretan konpondu gabeko arazo bat: langabeen %30ak bakarrik eskuratzen du laguntza, eta gainerako %70ak zer? Ekonomia «lurpekoa» arazo zorrotza da. Dudarik gabe, luzarako daukagu hemen langabezia, eta horrekin bizitzen ohitu beharko dugu. Lan orduen banaketa berria ere pentsatzen hasi beharko da, eta askotan aipatu den «aisiaren gizarte» horren atarian gaudela benetan sinesten dut nik.
IÑAKI ZUBIONDO

Nafarroarena gaurtik biharra konpontzeko gaia baino denok alde batera bultzatze arazo bat ikusten du Etxeberriak.
Lan merkatua gehiegi flexibilizatu eta aldi berean langabetuei laguntza haundiagoa ematea beharrezko dira, Inaxio Etxeberriarentzako.
13-16, 17

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakParlamentua
PertsonaiazETXEBERRIA-
EgileezTOBAR-ARBU1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Bukele diktadorea da, baina milaka pertsonaren bizimodua askoz hobea da egun duela hiru urte baino”

Maria Ortega Zubiate

“Hezkuntza sailburuaren determinismo teknologikoak kezkatzen gaitu: bai ala bai sartu behar da, modu akritikoan”

Mikel Garcia Idiakez

Efemeridea: Joxe Arregiren gorpua sekretuan hilobitik atera eta torturaren froga bilakatuko ziren argazkiak egin zizkioten

ARGIA

Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

dantzan.eus

Efemeridea: Mildred Harnack idazlea gillotinatu zuten Hitlerren aginduz

ARGIA

Azkenak

2025-02-16 | Artedrama Arte Eszenikoen Plataforma

Autokarabanie

MULTIMEDIA - Antzezlana

2025-02-15 | Iratzar Fundazioa

Abertzaletasuna. Aita hil, bai ala ez?

MULTIMEDIA - solasaldia

2025-02-14 | Inaxio Mendizabal Arrese

Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.

2025-02-14 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]

2025-02-14 | Udane Barinagarrementeria Laka

Emeadedei + Mahl Kobat

Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]

2025-02-14 | ARGIA

Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]

2025-02-14 | dantzan.eus

Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]

2025-02-14 | Parean Elkartea

Sustraietatik eraldatuz

MULTIMEDIA - dokumentala

2025-02-14 | Sustatu

Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]

2025-02-14 | Euskal Irratiak

David Gramond

“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]

2025-02-14 | Gedar

Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.

2025-02-14 | Aiaraldea | Txabi Alvarado Bañares

Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]

Eguneraketa berriak daude