Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

ostirala 2024ko azaroaren 22an

Goio Monreal: "Nafarroan ezin da ataskotik atera abertzaletasun politikoa gabe",

2021eko uztailaren 27an

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

GoioMonrealekin elkarrizketan.
Bi izan dira Goio Monrealen bizitza publikoaren ardatzak, politika eta kultura. Kultura unibertsitateko plataformatik, EHUko erreitore bost urtez arituz besteak beste. Politika, plataforma desberdinetatik, ESEI, EEren inguruan eta gaur egun EAren eskutik. Espainiako Parlamentuan ihardun zuen senatore, baina ondo ezagutzen dutenek badakite jakin, afisioz zein ofizioz, Nafarroan isuri nahi izan dituela beti bere izerdiak. Nafarroako egoera ezberdina dela eta Komunitate Autonomoko eskemak zuzenki trasaldatu ezin direla azaldu digu pausatuki.
Goio Monreal: "Nafarroan ezin da ataskotik atera abertzaletasun politikoa gabe",
GALDERA: Bi urte baino gehiago dira EHU-UPVko errektore zinenetik. Nola ikusten duzu orain unibertsitatea?
ERANTZUNA: Unibertsitateaz nahiago dut ez hitzegin; gaizki esaka hasiko naiz bestela. Lojikoa da pentsatzea batek lan bat uzten duenean desastre bat eginda gelditzen direla gauzak. Nahiago dut ez hitzegin. Egia esan hilabete asko dira ez dudala unibertsitate honengan pentsatzen, eta pozik nago. Gehiago arduratzen nau orain Nafarroako Unibertsitateak.
GALDERA: Aldaketa handia da Komunitate Autonomoko Unibertsitateko errektore izatetik Nafarroako Parlamentuko deputatu izatera pasatzea. Zer suposatzen du horrek?
ERANTZUNA: Bueno, Nafarroako Parlamentua ez da Parlamentu profesional bat, eta Madrilgo eta Gasteizko Parlamentuak bezala; ez da Junta Generalak eta Nafarroako Parlamentua bezala. Ezberdinak dira. Azken hauetan ez da ematen dedikazio esklusiborik eta ez da inkonpatibilitaterik eginkizun arruntekin. Niretzat indar handiko argudioa izan zen hori. Nafarroako Parlamentura joateko Unibertsitatea utzi behar izan banu ez nintzateke joango. Horize zen nik neukan modu bakarra unibertsitari profesionaltasuna gordeaz konpromezu politiko batean hein berean aritzeko. Hori Junta Generaletan gertatzen da, ez dute relebantziarik hauek, eta Nafarroako Parlamentuan, honek ere ez dauka relebantzia handirik baina argi eta garbi instantzia politiko bat da.
GALDERA: Nafarroako Parlamentuan EAren bidetik sartu zinen, zergatik?
ERANTZUNA: Politika administrazio bilakatu da bere orokorrean. Politikak ez dauka Francoren aurreko sentidurik, ez eta trantsizio garaikorik ere. Dimentsio kolektibo garbia zeukan orduan. Gaur egun ordea politikoa, administradore ona ala txarra da. Nafarroan ere horrela gertatzen da... abertzaleentzat salbu.
Abertzaleak marjinalak gara Nafarroan. Ez dugu parte hartzen administrazioan. Oposizioan gaude, Nafarroan gutxiengo baten kausa den oposizioan. Horregatik zait hain erakargarria Nafarroako politika. Politikoa administratzaile bilakatzen denean daukan pribilegio remuneraturik gabeko konpromezuan. Alde horretatik berdin da HBn, EEn edo EAn militatzea Nafarroan. Hori bai, Instituzionalki jokatzeko ikusten nuen EA zela egokiena. Bueno, duda asko zegoen EEk puntuatuko zuen ala ez. Ez zidan gainera inork ezer eskaini.
Bueno, EAko taldeak daukan daukan dimentsioa ez da garrantzitsua. Lau gara, aurreko legealdian hiru. Daukan dimentsioak erabat egoki bilakatzen du konpromezu instituzionaleko langintzarako.
GALDERA: Siglak ezberdinak urtu egiten direla ematen du, apenas dagoela matizik...
ERANTZUNA: Ez, ez. Nafarroan pertsonalitate politikoa badute hiru taldeek, begibistan dago. Sigla hauek ez daukate Komunitate Autonomoan daukaten esanahi berbera. Han espazio politiko handiak daude bakoitzarentzat eta proiektuak ere garrantzia handiagoa dauka. Ikuspuntu sindikal batetik EEk CCOOekin dauka harreman handiagoa, HBk bere sindikatua dauka eta guk ELArekiko entendimendura jotzen dugu. Bereizketa hauek ere hor daude.
HB ez doa Parlamentura. Oinarrizkoa da hori definiziotarako. Joango balitz, legealdian barrena, arazo asko eta askotan posizio berdintsuak izango genituzke, guztiak bait gaude getoan. Eta getoan egotean joku politiko zabalago batean egonez gero agertzen ez diren kidetasunak agertzen dira. Uste dut garrantzia gutxiago dutela siglek Nafarroan eta ezberdintasunak ez direla agertzen Nafarroan izan ditzakegun arazoengatik baizik eta Komunitate Autonomoan egiten denaren segidismo batengatik. Nafarroan, halabeharrez, Komunitate Autonomoan ez dauden konfluentzia elemenduak izan behar dira. Analisis hau ez da iragan denari edo gertatzen denari begira egindakoa bakarrik, Nafarroan egin behar denari buruzkoa baizik.
GALDERA: Baina hiru partidu horien artean, Nafarroan bertan, handiak dira ezberdintasunak.
ERANTZUNA: Bai, bai, noski. Ezberdintasunak... Argi dago gaur egun urrunago dagoela HB beste biengandik. Gertatzen ez bada negoziazioaren ondoren, eta honen ondorioz, HBk bere jarrera aldatzea Komunitate Autonomoan eta Nafarroan. Nazio plantesmendu batetik Nafarroa eszepzioa da abertzaletasunarentzat. Ez dute balio Komunitate Autonomoko eskemek, bere orokorrean, Nafarroan aplikatuz gero. Abertzaletasunari min handia egiten dio, bestalde egun aldaezina den, segidismoak. Herri Batasuna Nafarroako Parlamentuan ez egótean abertzaletasunak ezin du bere potentzial guztia zabaldu Nafarroako prozesu politikoak baldintzatzeko
Nafarroan joera handia dago, kasik aldaezina jada, hautesleen hesparrua hiru zatitan banatzeko: eskuinarentzat, bere hiru familiekin, heren bat; ezkerra, ezker estatalarentzat, beste heren bat; eta beste heren bat abertzaletasunarentzat. Eskuinak ezin du agindu, ezkerrak ere ez... Jakina da Nafarroan ezin dela ataskotik atera abertzaletasun politikoarekin kontatu gabe. Abertzaletasun politiko hori operatiboa da sistemaren barruan egonez gero, eta une honetan oso ahula da, kanpoan bait dago HB. HBk zazpi deputatu dauzka eta guk, EArenak eta EErenak batuaz bost besterik ez. Eta ez dute joko bera egiten bostek edo hamabik. Hamabi deputatu oso garrantzitsu izango lirateke gehiengoak osatzeko eta azken finean politika osoa baldintzatzeko.
GALDERA: Dena dela, eta negoziazioei begira, kontutan hartuta Nafartarren espazio politikoa hiru heren ezberdinetan zatitzen dela, garrantzi handikoa izan zen duela hamar urte PSOEk emandako aldaketa politikoa. Abertzale agertzetik españolismoaren hesparrura pasa zen eskuinarekin batera. Gaur egun, eman al daiteke PSOEren alderantzizko aldaketa?
ERANTZUNA: PSOEren aldaketan, eta inpresio bat da, Frente Autonomikoan konprometituta zegoena eta trantsizioaren lehen bi urteetan Autonomia baterakoiaren alde jokatu zuena, Eusko Parlamentarien Asanblada begiratzea baino ez dago, Urralburu zen hango idazkari, Preautonomia egoerari buruz PSOEk nola jokatu zuen beairatzea bsino ez dago, eta Konstituzioa egiterakoan ere nola jokatu zuen PSOEk 4. disposizo transitorioa sartuaz, navarrismoarentzako gurutze'bat, edota nola jokatu zuen Gernikako Estatutua egiterakoan.
Horrela jokatu zuen trantsizioaren lehen aldian. Eta gero aldatu egin zuen. Garbi dago hor eragina izan zuela Frente Navarro Independienten egon ziren pertsonen sarrerak. Arbeloa etabar. 77ko hauteskundean porrot egin zutenak. Baina halaber estadu aldaketa bat egon zela uste dut. Nafarroa aldendu egin nahi da eta presioak daude linea aldaketa baterako PSOEren aldetik.
Gertatzen dena da urrats atzeraezin asko eman direla. Gauzak ez daude 77an edo 79an bezala. Amejoramendu bat dago, Instituzio batzuk daude eta PSOE erabat konprometitu duen dinamika bat dago norabide jakin batean. Hasieran linea batean konprometatu zen, eta gero, sinestun berrien indarrez beste batean. Berezko ez duen linea batean gaineran. PSOEk ez du aurkitu berezko linea berezi bat konpromezu autonomikoa hautsi zuenetik. Ez du aurkitu beste guztiengandik eta eskuin nafartarrarengandik bereziko duen linea berezkorik. Erabat asumitu du Del Burgoren diskurtso politikoa. Gaurko Nafarroako planteamendu politikoen aita Del Burgo da. PSOE oso konprometituta dago azken urtetoan egin duen eta esan duen guztiarekin. Uste dut PSOEk ezin duela gehiegi aldatu, abertzaletasun osoak Nafarroan jokatzen ez badu behintzat eta baldintzak jartzen agintzeko orduan. Orduan PSOE, edo erabat konsekuentea da bere politika navarristarekin eta eskuinarekin paktatzen du, orain egingo duena agian gobernatzeko, edo abertzaletasunarekin paktatu behar du, bati eskuinarekin batera joan nahi ez badu.
GALDERA: Nafarroa negoziazio gai izateak luzarora begirako estrategiak alda ditzake agian...
ERANTZUNA: Ez dut horren itxaropenik. Ojala horrela balitz, baina ez dut konfidantzarik. PSOEk gehienez ultra navarrismo postura hori utzi dezake eta beste hirugarren postura batera ailegatu. Baina ez Autonomia baterakoia den gure posturara. Sortu dezake noizpait aipatu den Kontseilu Vasco-Navarro hori, zenbait egitura politiko elkargunekoetan. Horraino irits daiteke. Baina PSOE nafartarra ezagutuaz, bere militantzia ezagutuaz... ezin dut sinistu bestelakorik. Militantzia beste modu batera hezi zezaketen duela zortzi urte. Aldaketa mantso bat eman beharko litzateke. Eta nik epe laburrera ez dut ikusten. Eta nahi nuke beste modu batera gertatuko balitz.
GALDERA: Beste gai bati helduaz, Unibertsitate mailan Zaragozaren mende egon da Nafarroa. Orain Nafarroako Unibertsitate Publikorako urratsak ematen ari dira. Hori ere ez al da Autonomia Navarrista indartzeko beste urrats bat?
ERANTZUNA: Bueno, egia da. Baina zein da EHU-UPVk sortzen duen euskotartze eta euskalduntze efektoa unibertsatean hezitzen dugun jendearengan? Noraino baldintzatzen du Unibertsitateak hortik iragaten den jendearen kontzientzia edo sentimendu politikoa? Euskal Herriko Unibertsitatearen proiektu bat badago paperetan, baina paper errea baino ez da. Begira zer gertatzen ari den hizkuntz politikerekin EHU-UPVn. Bada UPV-1 eta UPV-2z hitzegiten ari denik, deszentralizazioaren gaian estatutuak aurrera eramaten ez direlako hain zuzen. Bueno, bada UPV-1, UPV-2 eta UPV-3. Zerikusia izango du Unibertsitate horretan zer gertatzen denarekin. Zerikusia izango du politika unibertsitario bati buruzko izan dezakegun politikarekin. Gobernuak ez dauka politika unibertsitariorik, unibertsitateko agintariek ere ez daukete, eta unibertsitatean gauden taldeok ere ez daukagu. Atomizatuta gaude eta ez daukagu gure herriarentzako unibertsitate proiekturik. Unibertsitate burokratizatu bat daukagu, interes sindikatu bat pertsonen aldetik... baina ez dago gure herriarentzako unibertsitate proiekturik.
Gehiago ikusten dut unibertsitate mailatik beherakoetan gertatzen dena. Komunitate Autonomoan irakurriko dituzten testuak eta Nafarroako Komunitatean irakurriko direnak. Lehengoan ikusi nuen Nafarroako Gobernuak Opus Dei-ri enkargatutako azterketa batetarako presupostua. Nafarroan 1856etik gaur egun bitartean izan diren eskola testuen azterketa bat zen ikusteko nola ikutzen zen Nafarroa eta Euskal Herriaren arteko binkulazioa. Bi edo hiru urte daramatzate azterketa horrekin. Begibistakoa da konturatu direla oinarrizkoa ez dagoela Unibertsitatean. Hizkuntz errekuperariorako eta beste guztiarentzako askoz ere garrantzitsuagoa dira aurreko urratsak.
GALDERA: Nola planteatzen dute Unibertsitatea Nafarroako alderdi ezberdinek?
ERANTZUNA: Nafarroako Parlamentuko alderdiek, Gasteizko Parlamentukoek bezala, ez daukate inolako politikarik unibertsitateari buruz. Lehengo apirilean Parlamentuak onartutako legea dago. Eredu nafartarrak daukan orijinalitatetik bakarra da eredu departamenla. Hutsetik hasiko denez, eta ez daukanez egitura absolutorik aurretik, hori izan daiteke berezitasun interesgarria. Guk, ikuspegi tekniko batetik, Nafarroako Unibertsitatean lehen zikloa baino ez garatzea proposatu dugu. Bigarren eta Hirugarren zikloak, 10-15 urteren epean Europako unibertsitateetan egitea komenioen bidez. Nafarroako ikasleak estatuko aurrenak izan daitezen titulo bikoitza edukitzeko posibilitateetan, 1992.eko 'Acta Unica' kontutan hartuta, hala nola Nafarroak ez duela errekurtso ez ekonomiko ez humanorik bigarren eta hirugarren ziklo kalitatezkorik eskaintzeko. Hobeago eta merkeago da ikasle nafartarrak Europako Unibertsitateetara bidaltzea bigarren eta hirugarren zikloak betetzera.
GALDERA: Dokumentu bat egin duzue EAn Nafarroako Parlamentuan aurkezteko. Kulturari buruzko dokumentu honetan, ETB, Euskal Herria Irratia, Euskaltzaindia, Eusko Ikaskuntza, Príncipe de Viana etabar luze bati buruzko eskakizunak aurkezten dituzue Nafarroako Parlamentuan aurkezteko...
ERANTZUNA: Nafarroan alderdi abertzaleek ez ditugu onartzen hainbat gertakari emandako. Badira gauza batzuk ezin onar ditzakegunak estrategikoki. Baina badira beste zenbait, nahi ala ez, hor daudenak eta operatiboak direnak. Amejoramendua hor dago. Hor dago eta garatu egin da gainera. Parlamentu eta gobernu bat ere badira, gaizki funtzionatzen dutela... baina hor daude. Badirudi ez ditugula gertakari horren ondorio guztiak atera. 'Erregimenaren legezkotasuna' ukatzen dugulako, garrantzizko diren sorrera-bizioak direla medio. Hala izanik ere, hor dago. Gure ekintza politikoa Komunitate osora begira egiten ari gara eta ahaztu egiten dugu Nafarrorako politika propio bat. Politika eza hori kontutan hartuz politika kasik jenozida bat darama PSOEk euskaldunekiko. Euskaldun nafartarrek, Iparralderik nahiz Komunitate Autonomorik ez izan, eskubidea daukate euskaraz hezi, informatu eta entretenitzeko. Giza eskubideen deklarazioan dago jasoa. Lege tresnaren bat behar da hori ziurtatzeko. Lege tresneria hori badago. 'Ley del Vascuence'a nardagarria izango da, baina hor dago. Eskasa izan arren, gertatzen da PSOEk ez duela betetzen, orain dela urtebete onartu bazuen ere. Ez da ezertan bete. Beraz PSOEri esan beharra dago badauzkala bete beharreko obligazioak.
LAURA MINTEGI INAKI URIA
35-39

GaiezGizarteaIrakaskuntzUnibertsitaEHUErrektoreak
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEA
PertsonaiazMONREAL1
EgileezMINTEGI1Kultura
EgileezURIA3Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Aldatzeak eta mugitzeak pizten dit grina”

Lander Arbelaitz Mitxelena

X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

iametza

Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Urko Apaolaza Avila

Injustizia epistemikoa eskoletan?

Iker Iraola Arretxe

“Hitzak harriak dira Ernauxentzat, eta idazketa labana”

Larraitz Fagundez Osa

Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Julene Flamarique

Azkenak

2024-11-22 | Julene Flamarique

Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]

2024-11-22 | Ahotsa.info

Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.

2024-11-22 | Sustatu

Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.

2024-11-21 | Jenofa Berhokoirigoin

Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".

2024-11-21 | Iñaki Jauregialtzo Beitia “Jaltzo”

Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]

2024-11-21 | Iñaki Idigoras Igartua

Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]

2024-11-21 | Iulen Lizaso Aldalur

Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]

2024-11-21 | Zigor Olabarria Oleaga

Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.

2024-11-21 | Asier Iturralde Sarasola | iametza

X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]

2024-11-21 | Urko Apaolaza Avila

Iruñeko Erorien Monumentua

Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]

2024-11-21 | Julene Flamarique

933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]

2024-11-21 | Asier Iturralde Sarasola

Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak atxikimendu kanpainarekin.

2024-11-21 | Sustatu

Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]

2024-11-21 | Urko Apaolaza Avila

Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.

2024-11-21 | Jenofa Berhokoirigoin

Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena.

Eguneraketa berriak daude