"Irtenbide Bat Behar Dela Konturatu Dira ETAn Ere‘’


2021eko uztailaren 23an
Xabier Garaiade, EEko Diputatua
"Irtenbide Bat Behar Dela Konturatu Dira ETAn Ere''
Euskadiko Ezkerrako aginte faktikoetakoa omen da, adituek diotenez. ETA-PMn ibilia, 1976an Suizan Madrilgo gobernuaren ordezkariekiko kontaktoetan agertzen dute paperek. ElAn eta gero EEn ibilia, Xabier Garaialde "Erreka" Gipuzkoako Diputazioko partaidea da, EArekin duten koalizioaren barruan.
ARGIA. - «Osasun eta Ongizate» saileko diputatu zaitugu, Gipuzkoan. Kanpotik begiratuta bederen, departamendu "ahul" samarra dirudi.
Xabier Garaialde. «Bienestar Social» sailari ez zaio duen garrantzia,eman izan, beste lehentasunak ikusi direlako. Hori batik bat udaletan gertatu da, zeren eta Diputazioak behartuta zeuden sail hori oso kontutan hartzera, zenbait obligazio aurretik beren gain hartuta zeuzkatelako. Baina udalei begiratuta, badira batzuk beren errekurtsoen % l0etik gora horretan sartzen dituztenak, eta beste batzuek %5ean dabiltza.
Garrantzia hor dago, hala ere, eta adibide bezala balio baldin badizue, Gipuzkoako Diputazioaren presupostuetan diru gehien hartzen duen alorra da, errepideenaren ondotik.
A.–Diputazioaren eta Gasteizko Gobernuaren arteko harremanak zure sailean errez moldatzen al dira, ala betiko tirabiratan zabiltzate?
X.G.–Gai hau izango da nahiko ongi argituta dauden gutxietako bat. Diputazioko departamentuak, bere izenean «Osasuna» sartzen duen arren, «Bienestar Social» bakarrik hartzen du bere gain. Badakizu lehen Diputazioak bere ospitalea bazuela, psiklatrikoak ere bai, eta zaharrak, subnormalak eta abar ere bere gain zituen. Beste zenbait alorretan ez bezala, hemen gauzak garbi berezi dira: osasun mailan Diputazioak zeraman guztia 1985etik Gobernuaren esku dago, eta ongizate soziala zen guztia Diputazioari pasa zaio. Hortik aparte, jakina, sail guzti horietan arauak egiteko eskubidea beti Legebiltzarraren gain dago.
A.–Gipuzkoan pobreziaren maila izugarrizkoa dela aipatu da, eta asko dira harrituta gelditu direnak.
X.G.–Bueno, hemen lehen ere bazegoen pobreziari ezikusia egin zaio. Dudarik gabe, begibistan ikusten dena baino askoz ugariago dago pobrezia. Gauza bat gertatu da, ordea: lehen hemen pobrezia nolabaiteko ghetto batzuetan bilduta zegoela, eta krisi ekonomikoaren eta luzaz langabeziaz egotearen ondorioz sortutako pobrezia hau geografiaz bezala sozialki ere difuminatu egin da. Gaur egun etxe batean bizi daiteke familia bat ongi, aitak jornal ona kobratzen duela, eta beheko etxean bertan bost edo hamar aldiz diru gutxiago eskuratzen duen beste familia bat, langabeziaren ondorioz.
Hala ere pobrezia maila koantifikatu gabe dago. Badirudi Eusko Jaurlaritzak azterketaren bat egin duela, baina edo ez dituzte osatu edo argitaratu behintzat ez dituzte egin. Berehala ikusten da, ordea, asko ugaritu dela pobrezia, eta gaia koalitatiboki aldatu dela.
A.–Diputazioak horretan ba al du zereginik?
X.G.–Diputazioak beti egin du horretan zerbait. Lehen «Beneficiencia» izenarekin tratatzen zen gai hau, eta gaur egun instituzioen aldetik izena eta tratamendua ere aldatu egin dira. Prolema zera da, pobrezia berri hau langabeziari lotuta dagoela, eta arazoa orain dela urte batzuetatik honuntza datorren arren orain hasi dela jendea horretaz kontzientzia hartzen.
Instituzioak gizartearen sentsibilitatearen arabera mugitzen dira, eta orain arte ondoen estali diren beharrak dira gizarteak urjenteen bezala jotzen zituenak. Sail honetan ekiteko borondate politikoa badago, gertatzen dena da langabeziaren arazoarekin, esate baterako, laguntza asistentzialetan konprometitu arren horrek luzera begira ez duela prolema konpontzen. Zaharren egoeran errezagoa daukazu konponbidea, baina lan munduaren gorabeherak irtenbide konplikatuagoa dauka.
A.–Zure sailetik pittin bat zabalduz, EEkoek Eusko Alkartasunakoekin daukazuen koalizio honen balantzea egitera ausartuko al zinateke?
X.C.–Oso denbora gutxi egin dugu. Abuztua opor hilabetea da denetan, eta denetara ere hasierako ehun egunak ere ez ditugu osatu. Oraingoz entendimentu bat nabari da, eta gauzak ondo joan daitezen borondate bat.
Azken urteotan ohitu egin gara beti partidu bat bakarrik agintzen ikustera, eta orain berriz lau instituzio handietan, Gobernuan eta diputazioetan, koalizio gobernuak daude. Martxa honetara ohitu beharra daukagu, batek bakarrik ezin agindu izatera. Gure kasoan orain artean buruhauste berezirik ez dugu izan gure artean.
A.– Koalizio batek agintzen du Gipuzkoan, beste koalizio batek Jaurlaritzan... Aldaketa handia gertatu al da?
X.C.–Egia esan, ez. Alderdi baten monopolio garai bat pasatu dugu, eta horretan edozein ezadostasun beikulatzea oso zaila zen. Mahai batean eserita norbait ados ez bazegoen, isilik egon beharra zeukan, bestela partiduan follola edukiko zuelako. Instituzioen arteko harremanetan berdin, beti istiluak partidu barruan. Baina okerrago dena, ez zegoen gauzak konpontzeko modurik. Gaur egun agintea sakabanatuagoa egonik, normalago pasatzen dira eztabaidak. Honek ekarri dezake Herri honen arazo nagusiak elkarrizketa bidez, hain tirabira handirik gabe, konpontzeko modua. Alde horretatik ni optimista naiz.
A.–Ez al da gertatuko oposizina alde guztietan bigunago bihurtzea? EEk, konparazio batera, Gasteizen oposizioa egiteko eduki dezakeen irrika bigundu dezake Gipuzkoan gobernabilitatea mantendu beharrak...
X.G.–Ez dauka horrek hola zertan gertaturik. Iruditzen zait batzutan oker ulertu dela oposizio egitea zer den. Gaur egun oposizioa egiten da, eta Gipuzkoako gobernuan egoteak ez du hori oztopatzen, oposizio koerentea egitera behartzen du.
Dena dela, urte batzuetan, eta funtsean PNVk bere prolema eta kontraesanak konpontzeko zeukan ezintasunagatik, oposizioa eta edozein gobernu hankaz gora bota nahia konfunditu izan dira. Baina hori ez da hola: gobernu bat atera da, hor dauzka lau urte aurretik bere programa bete dezan, eta oposizioak bere papera jokatu behar du, ez dauka gobernua botatzera zertan joan beharrik. Jakina, démokraziaren praktika gutxi daukagu, hamar urte bakarrik joan dira demokrazia daukagunetik...
A.–Gasteizko gobernuak zenbat iraungo duen apostu egitera ausartuko al zinateke?
X.G.– Komentarista politiko batek gauza polit bat idatzi du interesez burutako ezkontzen inguruan, zeren eta badakizu hori izan dela PSOE eta PNVren arteko koalizioari egin zaion kritika. Gizon horrek esaten zuen komenentzira egindako ezkontzak direla luzeen irauten dutenak; hori bai, elkarri muturjoka ari dira egunero, baina elkarren beharrak lotzen dituenez, luzarako bizia daukate.
Bi partiduek ondo zekiten elkar ulertzea zaila zeukatela, baina batek arrazoin batengatik eta besteak bestearengatik, PNVren kasoan irtenbiderik onena PSOErekin ezkontzea zuelako, hori hautatu zuten. Tratua mantentzen segiko dutela iruditzen zait, baldin eta ez badira egoera orokorrean aldaketa funtsezkoak gertatzen. Epe laburrera ez dut uste horrek lehertu beharra daukanik.
A.–Ez ote daude sozialistak jelkideekin joateagatik damututa?
X.C.–Erreta daude, baina egin zezaketen onena egin dutela diote.
A.– PSOErekiko zuen harremanak nola esplikatuko zenituzke?
X.G.–Ez dut uste askorik aldatu direnik. Partidu ezberdinak gara, une batean gobernu bat osatzeko negoziatu dugu, haiek PNVrekin eta guk EArekin egin behar zela uste genuen, baina denok ere ados geunden beste partidu bat gehiago beharrezkoa zela, eta harreman horiek azkenean instituzio bakoitzean modu desberdin batean planteiatu dira. Zenbait udaletan berekin kolaboratzen ari gara, beste batzuetan ez... Herri honek gauza hauek normaltasunez ikustera ohitu behar du.
A.–Behar bada PSOErenganako hurbiltzea gehiago gertatu da maila soxiologiko eta kulturalean politikoan baino?
X.G.–Hurbiltze hori ez dut uste gertatu denik. Bakarrik gertatu da zenbait ikuspegitatik hola balitz bezala presentatu nahi izan dela. Une batean gertatu dena izan da PNV asko urrutiratu dela EErengandik, areago, PNV beste guztiengandik urrutiratu egin dela, justu bere krisia gogorrenean zegoenean. Ondorioz, gainerako partiduak elkarrengandik hurbilago zeudela zirudien.
PSOE eta EEren artean barrera soziologiko oso garbi bat dago. PSOE inmigranteen botoetan oinarritzen da, eta EEk funtsean hemengo botoa biltzen du, nahiz eta inmigranteen botoak ere bildu. Zergatik ez da gertatu hemen Estatu Espainolean bezala PCEtik PSOErako boto trasbase hori? Ordurako PCEk bere ondare politikoa likidatu zuela egia da, baina gainera Euskadin barrera soziologiko batek ere funtzionatu zuen. «Hauteslego nazionalista» deitzen den horrek nekez emango dio botoa partidu estatal bati.
Egia da EEk bezala PNVk, eta HBk ere bai nere ustez, badutela beren botoetan «sentsibilitate nazionalista» deitzen den horretan sartu ezin den boto bat, baina nahiko hurbilekoa beti ere. PSOEk hor zerbait bildu ahal izango luke, baina boto nazionalistan ezingo da sartu sekula. Hori da PSOEren prolema aula.
A.–Hurbiltze soziologikoaz geldetzen nizunean gogoan neukan, adibidez, "Cuadernos de Alzate" aldizkaria. Hor badira elkarrekin gauzak egiteko ahalegin batzuk...
X.G. - "Cuadernos de Alzate"k, eta ni barruan nago, ez dauka horrekin zerikusirik. Aldizkari horren bultzagileek gustora hartuko zuketen PNVko jendea, baina une hartan ez zen joko horretan sartu. Projektu bat baino, aldizkari hori elkarrizketa gune bat da, hemen falta den gauza bat, hain zuzen. Hori da Herri honen arazo handietako bat. Udaletan eztabaidatzen da, Legebiltzarrera doazenak behartuta dande eztabaidatzera, baina hortik kanpo ez dago komunikaziorik.
A.–Oraindik aidean dabiltz ETAren eta Madrilgo aginteen arteko negoziaketa hotsak. Nola ikusten.dituzu?
X.G.–Nik posible ikusten ditut. Prolema da ea zein terminotan zehaztuko diren. Irtenbidea hori izango dela uste dut, eta horretan EEren betiko lerroan kokatzen naiz. Bandresek zioen duela gutxi, eta ni berekin nago, edozein negoziaketa dela politiko, baina argi eta garbi berezi behar direla batetik biolentziaren inguruko arazoak eta bestetik arazo politiko orokorrak. Eta areago, kontutan hartzen badugu hemen instituzio batzuk badirela eta horietan denek badutela lekua. HB ez da joaten baina nahi ez duelako da, inor ez dago baztertuta arazo politikoen negoziaketatik: Nafarroa, Estatutoa edo honen kritika...
Dena dela arazoa orokorra da, ez da biolentzia bakarrik. Zein izango da soluzioa? Soluzioak mixtoa behar du izan. Ez dago konponbiderik HBk ez baldin badu parte hartzen esfera politikoan. Eta ez dago konponbiderik beste parteari, militarrari, irtenbide bat eskaini gabe. Guk beti esan dugu biak berezi behar zirela, batetik oraindik zintzilik dagoela ETArekiko negoziaketa, eta bestetik partidu guztien artekoa, HB barne. Ez ETAk eta ez HBk ez dute hola ikusi, baina hola ikusi beharko dute azkenean.
A.–Ez dakit gero gezurtatuko zenuen, baina zure izena agertzen da argitaratuta 1976ko negoziaketen ingurnan, Geneven. Urtetako ikuspegi politiko horretatik, posible al da holako negoziaketaren bat?
X.G. - 1976-71an negoziatzen zen gauza bakarra amnistia zen, sekula ez zuen ETAk besterik planteiatu, ez politiko-militarrak eta ez militarrak. Azkenean amnistia ez zen kolpez gertatu, eta ez zuten nahikoa balitz bezala kontsideratu, baina eskatzen zena hori zen: amnistia, hauteskundeetan parte hartu ahal izateko baldintza bezala, eta hori zen hain zuzen ETA-PM arteko ezadostasunaren funtsa. Baina orduan KAS alternatiba ez zen baldintza bat, programa politiko bat baino.
A.– Urte haietako kontaktoak baino helduago ala berdeago daude baldintzak?
X.G.–Askoz helduagoak daude. Orduan ez zen ezer egon! Suarezek erabakita zeukan hauteskundeak egitea, eta presoak askatzeko prest zegoen. Egia esan, azkenerako denak libratu zituzten. Azkenean, Suarez negoziaketa bat burutzen saiatu zen, baina ikusi zituen gauzek ez zuten konbentzitu... Eta funtsean, bi erakundeek posizio ezberdinak edukitzeak kondizionatu zuen azkenean ezer ez ateratzea.
Gaur garbi ez dagoena interlokutorearena da. Eta hori aipatzean ez naiz ETA barruko tirabirez ari, zeren tirabirak egon behar dute, leku guztietan bezala. Prolema da holako negoziaketa batek norbaiten lidergo oso garbi bat eskatzen duela, zeren eta konplikatua bait da. Gobernu ahul batek ezin du negoziaketa burutu, eta era berean Txominen heriotzea gai honetan oztopo bat da.
A.–ETA ohitzen ari dela dio zenbaitek. Eritzi horretakoa al zara zu?
X.G.–Segun eta nondik aztertzen duzun. ETAren inguruan sortu den fenomeno soziologikoa ez da bukatzen ari. Baina ETAren ekintza biolentoak garatu diren inguru eta baldintzak oso zailak daude, beraientzako. Nazioarteko egoera aldatu egin da, eta hemen biolentziaren kontrako arbuioa handitu egin da. Bortxak azken finean arazoak konpontzen ez dituelako konbentzimendua hedatzen ari da. Biolentziak gero eta laguntza gutxiago du, eta ETAren alternatiba bultzatzen duen sektorea ere bere sinismena galtzen ari da.
ETAn horretaz konturatzen direla uste dut, irtenbide bat bilatu behar zaiola.Presoek ere badakite egoera zaila dagoela, eta ez dela ikusten negoziaketa ez den beste irtenbiderik. Prolema azkenean zera da, ea zein negoziaketa moeta onartzen duen alde bakoitzak.
A.–Azken galdera. Txutxo Abrisketak oso deklarazio gogorrak egin ditu «Larrun» aldizkarian, esanaz EEko zuzendaritzak bultzatu zuela ETA-PM UCDri erasotzera.
X.G.–Hori ez da egia. Ez da egia EEk–orduan gainera ez zen esistitzen erakunde bezala, hauteskundeetarako sigla bat zen–ez da egia holakorik sekula esan zuenik. Nik dakidala, jakina. Ea gauza bat argitzen dugun: orduan zegoen partidua EIA zen eta sekula ez zuen holakorik esan. Norbait, jokabide indibidual batean, seduzioan erori ote zen? Ez dakit. Hori bai, nik garbi esan dezaket sekula ez nuela esan. Jende askok hitzegiten zuen bestaldekoekin ETAn ibilitako jendeak eta abar. Iruditzen zait ez zela hola gertatu. Behar bada inpresio hori aterako zuten haiek bueno, edo haietako batzuek, zeren eta dakizuenez ETA-PM barruan oso eritzi ezberdinak egon ziren. Uste dut Abrisketak deklaratu dituen horiek ez direla egiazkoak.
Iñaki Zubiondo
Orain arte EArekin duten koalizioan istilu handirik ez dutela eduki aitortzen digu Xabier Garaialdek.
"Erreka"k dioskunez, hemen pobrezia lehen baino latzagoa baino difuminatuagoa dago.
Herri honen arazo nagusietako bat elkarrizketa gunerrik eza da, Garaialderentzako.
Garaialderen eritzian, ETAren aldeko sektorea sinesmena galtzen ari da.
13-16

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEE
PertsonaiazGARAIALDE1
EgileezUBIONDO1Politika

Azkenak
2024-10-15 | Leire Ibar
Hiru pertsona atxilotu ditu Ertzaintzak sexu-esplotaziorako gizakien salerosketa egotzita

Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]


2024-10-15 | Estitxu Eizagirre
Aixeindar enpresak Iturrietako mendilerroan jarria duen dorreak ez ditu hegaztien babeserako neurriak bermatzen, Arabako Mendiak Askek salatu duenez

Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]


2024-10-15 | Mikel Aramendi
Urriak 10: komeria bihur ote daiteke mundu mailako drama?

Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]


“Tratu iraingarria” salatu dute Laudioko San Roke adinekoen egoitzan

"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".


2024-10-15 | iametza
Euskarazko ahots teknologia zertan da? Norantz goaz?

Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]


2024-10-15 | Leire Ibar
Fiskaltzak EHUko zuzenbideko irakaslearen “mezu faxistak” ikertzeko eskatu dio Ertzaintzari

Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.


Hobari fiskalak gazteei: ‘On falling' filmaren eragina?

Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]


Eskola-jantokietan catering-enpresen zerbitzua blindatu du Jaurlaritzak

Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]


2024-10-15 | Julene Flamarique
Gabriel Arestiren argitaratu gabeko olerki bat eskuratu du Jon Kortazarrek

Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]


2024-10-15 | Jon Torner Zabala
Zubietako erraustegiaren “ezohiko” jarduera onartu du Jaurlaritzak

Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]


Urruña eta Segurako udalek ofizialdu egin dituzte herritarrek sortutako zubiak

Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]


Mecaner Herriarentzat
“Fabrikaren erosketa publikoa behar dugu”

Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]


2024-10-15 | Julen Orbea | Zuzeu
Bizitza oroit dezagun

1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.


Galizieraren egoera larriaz ohartarazi dute, azken datuak ikusita

Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.


Eguneraketa berriak daude