Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

ostirala 2024ko azaroaren 22an

Urbeltz: "Kultura Tradizionala Biltzeko Hamar Urte Besterik Ez Ditugu‘’

2021eko uztailaren 23an

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Juan Antonio Urbeltz, "Interfolk" taldeko partaideari elkarrizketa
«Interfolk» Taldeko Partaide Da, Eta Berriki Beterriri Buruzko Disko Bilduma Kaleratu Dute
Urbeltz: "Kultura Tradizionala Biltzeko Hamar Urte Besterik Ez Ditugu''
Juan Antonio Urbeltz,47 urteko gizon alai eta lasaia, guraso nafarreko euskaldana dugu (Erro bailarakoa), hizketarako ainako euskara gaztetan ikasitakoa. Bere bezitza osoa euskal antropologiaren ikerketari lotua izan da.
Duela gutxi, urbeltz Gipuzkoako Diputaziotik pasatu da, Kultura Zuzendari bezala, berriz ere jatorrizko lanbidea zuen Lankide Aurrezkira itzuli baino lehen. Hala eta guztiz ere, bere beneteko alorra antropologia eta folklore bilketarena izan ohi da, bertan isuri dituelarik kemen eta indarrik baliotsuena. "Argia" dantza-taldearen buru gisa gaur arte bururatu duen lana miresgarritzat jo behar litzateke.
Duela aste gutxi, eta "EIkar" diskoetxearen laguntzaz, disko-kaxa bat argitaratu du "lkerfolk" deritzon taldeak, Beterri bailarari dedikatua. Talde horreteko partaidea dugu Urbeltz, eta hori hartu dugu elkar hizketa honetarako abiapuntua.
ARGIA.–Kultura tradizionala jasatzearren eta zabaltzearren aurrera daramazuen lan horretan, zein ikuspuntutik abiatu zarete?
URBELTZ.–Guk uste dugu herri honen ahozko ondarea jasotzeko denbora gutxi geratzen zaigula, hamar urte baino gutxiago. Hau da, komunikabide modernoetatik kanpo geratutako kultur tradizioa izan duen jendea da bildu behar duguna. Duela berrogeitamar urte inguru irrati eta prentsako berriak filtratzen ziren jendearengan, baina gaur egun baino ahulagoak zirenez ez zuten masá kontzientzian hainbeste eraginik. Beraz, jende horrek 15 urte inguruko adina du, 1934an urte inguru zuten, eta beraien mundu kontzeptuala horretatik nahiko bazterrean geratzen da. Bilketa hau egitea guztiz garrantzizkoa da, beste herri batzuk ere egin dute, eta ez dugu egin behar beste horiek egin dutelako bakarrik, baizik eta desagertzear dagoelako, tradizioko kultura gabe geratu gaitezkeelako.
A.–Ahalegin horren barruan zein kultur forma bildu behar lirateke?
U.–Hor lekua izango lukete, besteak beste, ipuinak, legendak, esaerak, bertsoak, kantuak, instrumenduak, dantzetako musikak... hitz batean, dagoen guztia, denetarik, argitaratuz joateko eta herriko jendeari bere ondarea berritzultzeko asmoz.
A.–Lehen bilduma Beterriri buruz egin duzue. Zer dela eta?
U.–Diseinu geografiko bat egitea izan da gure lehen aukera, eskualde zehatz batena, Beterri adibidez, Beterriko dokumentuak bildu eta ikertuz. Dena bildu ez den arren, horixe bildu da eta argitaratu. Ez gara sartuko kontsiderazio gehiegitan, oso antigualak ala oso modernoak izanen ote diren. Beterriko zenbait jendek gordetzen duen mundu kontzeptuala da, 1982. urtean hau kantatzen zuten, gaur egun ez dakit zer kantatuko luketen. Beraz geografikoki, familia, pertsona, lekuen mailan bildu nahi izan ditugu.
A.–Zergatik aukera geografiko hori?
U.–Geografikoa ez da aukera posible bakarra. Ateratzen diren dokumentuen arabera monografikoak ere osatu litezke, zeinak oso interesgarriak izango liratekeen bai musikologo bai linguistentzat. "Haurtxo txuria", herriko euskal hiztunen ezinbesteko kantua kasu, bere hogei, hogeitamar edo berrogei bertsioekin, ala Ebro inguruko eguerritako abestien eraikidura azter dezagun, edo egin dezagun kaxa bat Euskal Herriko ezpata dantzekin edo gonbara ditzagun Europako ezpata dantzak eta kaxa bat egin musika, dokumentu eta dantza gonbaratu hoiekin. Funtsezkoa, guzti hori desagertu aurretik biltzea da.
A.–Nola izan da lanaren burutzea? Aurretik bilduta al zenuten gehiena?
U.–Urte hauetan zehar grabatzen aritu gara. Duela bi urte inguru mamitu zen projektua, baina arrazoi bat edo besteagatik atzeratuz joan da.
A.–Hamar urteko epea dugula esan duzu. Horrek ez al gaitu pesimismora eramaten?
U.–Bai. Baina data hori botatzen dugunean, ez diogu dena erabat desagertzear dagoela, baizik eta ez ditugula bildu euskaldunen mundu kontzeptualaren apenas ezer. Euskara hitzegiten jarraitzen da, baina ikusteko dago herriek izan duten dinamika mantendu eta aurrera eramaten den ala ez. ikusi behar da ea ez ote garen izaki pasiboak bilakatzen ari. Lehen gizonak erizpide bat kontserbatzen zuen, bazekien galbahetik pasatzen kanpotik zetorkiona eta bere mundu kontzeptuala eraikitzen zuen.
A.–Lan horretarako arazo nagusia zein da, jendea ala laguntza ekonomikoa?
U.–Laguntza ekonomikoarena batipat, materialen bilketarako sare on batzu sortu beharko lirateke, eta hau ez da epe laburreko lana, pazientzia behar da ze adinako jende honi bere ingurunean ulertu behar zaio, ireki egin behar du lasaitasunean, eta jende talde batzu honen orbitan mugitu.
A.–Ba al duzue zailtasun ekonomikogatik argitaratu ezin daiteken materialik?
U.–Argitaratze ezina baino bilketarena da arazoa. Argitaratzearena ez da hain garestia, hori neurturik dago; bilketaren iharduerarako falta zaigu prezeski ekonomi aldetik kobertura. Nahitaezkoa da horretan ihardutea, asteburuetako lana bezala hartzen bada inori ezin zaio exijitu dedikazio plenorik.
A.–Istituzioek bere gain hartu behar lukete...?
U.–Bai, instituzioen papera da...
A.–Zu ere instituzioen barnean izan zara duela gutxi, ez da hala?
U.–Bai, baina berdin du horrek.
A.–Nola ikusten duzu hori, istituzioek lagunduko al dute?
U.–Batzutan iruditzen zait baietz, dena dela oso sinplea iruditzen zait pertsonalki, baina zer gertatzen da? Ba, istituzioek zenbait egitasmo globalki bultzatzen dituztela batzutan eta beste batzutan berriz gauza eskuragarriago, exaktoagoak. errentabilitatea epe motzera emango luketenak –eta gainera oso inportanteak direnak– begibistatik galtzen dituztela.
A.–Jendeak folklorea edo kultura tradizionala, musika eta dantzekin identifikatzen du.
U.–Bai, eta zerbait peioratibo edo asperra bezala jotzen dute. Baina esate baterako, folklorea suntsituz herriaren zati handia hondatzen da. Ikusiko dugu kolektiboren bat soporterik gabe kultura sortzeko kapaz den, herriak hodeietan ez dira bizi eta hori ikustekoa izanen da. Nondik sortu behar du? Botatzen diotena sortuko du. Hondatu eginen dute!
A.–Gaurko kultura, beraz, iraganakoarekin loturik egon behar du, hala?
U.–Futuroa entelekia bat da gizonak buruan duena agian, baina berez gizona oraina eta iragana da, futuroa hemendik minutu batetara iritsiko da, motor bat izan liteke apika, hobeagotzeko sinismena; baina dena iragana eta oraina da, herri batek badu bere iragana, herri honek kultura preindoeuropeoa du eta hori ez da inoren kontzesioa.
J. LANDA J.M. ARANO
46-47

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaDantzaTaldeakIKERFOLK
PertsonaiazURBELTZ1
EgileezLANDA7Kultura
EgileezARANO1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Aldatzeak eta mugitzeak pizten dit grina”

Lander Arbelaitz Mitxelena

X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

iametza

Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Urko Apaolaza Avila

“Hitzak harriak dira Ernauxentzat, eta idazketa labana”

Larraitz Fagundez Osa

Injustizia epistemikoa eskoletan?

Iker Iraola Arretxe

Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Jenofa Berhokoirigoin

Azkenak

2024-11-22 | Julene Flamarique

Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]

2024-11-22 | Ahotsa.info

Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.

2024-11-22 | Sustatu

Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.

2024-11-21 | Jenofa Berhokoirigoin

Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".

2024-11-21 | Iñaki Jauregialtzo Beitia “Jaltzo”

Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]

2024-11-21 | Iñaki Idigoras Igartua

Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]

2024-11-21 | Iulen Lizaso Aldalur

Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]

2024-11-21 | Zigor Olabarria Oleaga

Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.

2024-11-21 | Asier Iturralde Sarasola | iametza

X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]

2024-11-21 | Urko Apaolaza Avila

Iruñeko Erorien Monumentua

Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]

2024-11-21 | Julene Flamarique

933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]

2024-11-21 | Asier Iturralde Sarasola

Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak atxikimendu kanpainarekin.

2024-11-21 | Sustatu

Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]

2024-11-21 | Urko Apaolaza Avila

Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.

2024-11-21 | Jenofa Berhokoirigoin

Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena.

Eguneraketa berriak daude