Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2025eko otsailaren 16an

Erramun Irastortza: "Eskalada hasieran harkaitza huen"

2021eko uztailaren 27an

Erramun Irastortza eskalatzaileari elkarrizketa
Ordiziako eskalatzailearentzat arriskurik ez dago kiroI-eskaladan
Erramun Irastortza: "Eskalada hasieran harkaitza huen"
3 edo 4 urterekin harkaitz batetik erori eta klabikula eta saihets batzu hautsi zituen. Hazitakoan eskalada eta mendizaletasan mota guztietan buru-belarri sartu den arren, ez du inolako istripurik jasan. Bartzelonako Strem eta Desnível aldizkarietan gain Pirenaican ere argitaratzen ditu bere erreportaiak. Italia, Frantzia eta Estatu Espainolean aritu izan da konpetizioetan. Orain, eskalada esibizioak eskaintzen ari da herrietan. Kirol eskalatzaile aparta; "Puenting" egitera ez omen da ohitzen erabat, makina bat aldiz jauzi egin duen arren.
ARGIA.–Nola hasi hintzean mendi eskaladan, piskanaka edo, zerk piztu zian zaletasun hori?
ERRAMUN: Hasi baninduan mendian bizi nintzelako izan huen. Haurtzaroan toki zailenetara igotzen saiatzen ninduan, zailtasunaren zaletasunan nian eta Aralar aldetik ibiltzeari gustoa hartu nioan. Gehienei zaletasun hori desagertzen zaien bezala neri areagotu urtetik urtera, agian nere kasa probatzeko posibilitatea izan nialako.
A.–Ze ekipamendu, ze materiale erabili duk? Ze prestaketa fisiko behar izan duk mendi eskaladan iharduteko?
E.–Afizionatu gisa edo denbora-pasa habilenean, disfrutatzera baizik ez hoa, beraz horretatik ezer gutxi. Prestaketa fisikoa ez duk disfrutatzeko modu bat. Hori profesionalizatzera iritsitakoan etortzen duk, eta prestatzen ari haizenean ez duk askorik disfrutatuko. Baina maila bat ematen dik eta konpentsatzen hau. Gero bai, gozatuko duk. Ze material? Ba tipikoa: klabijak, spit batzu, harkaitza markatu eta listo. Kirol eskaladaren kasuan,.Frantzian, eta hemen ere, hasiak gaudek harkaitzak aurretik prestatzen, ziurtasun eta guzti horiek. Eskalatzaile batek behar duena duk, bai amateur bai profesionalak, "katu hanka"k oinetarako, gerrikoa, magnesioa badarabilkik izardia zukatzeko ba magnesio poltsa, mosketoi eta zinta expres batzu. Bi lagunen artean 11mmko soka bat, eta banaka ba dihoaz 9mmko bana. Ze material baino ze marka duk garrantzizkoagoa. Marka bakoitzak kalitate bat zeramak eta markaren arauera salneurri bat zeukatek. Amateur eta profesionalak material berdina zerabiltek, batzu merkeagoak, besteak kalitate maximokoak.
A.–Esplikaitzak mendiko eskalada meta ezberdinen ezaugarri eta berezitasunak eta horien arteko diferentziak.
E.–Aurrena bereiztu egingo dizkiagu. Aurrenekoz Alpinismoa. Alpinismoak dena onartzen dik. Gailurrera igotzea dik helburu, ez ziok ajolik ez eguraldiak, ez zapaltzen duanaren kondizioak, ez nondik edo nola igo. Eskalada berriz bi alorretan zati dezakegu. Eskalada klasikoa edo abenturazkoa, eta kirol eskalada. Abentura eskaladak badizkik bere arriskuak. Horma altuak igotzen dituk, herorrek "sobre la martxa", segurtatuz, fisurero, «friend»ak, eta abarrez blak edo bideak irekiz. Adibidez hor zeudek Tarradets edo Riglos, pareta deskonposatuak dituztenak, edozein momentutan puskatu daitezkenak, hor ziurtasuna oso erlatiboa duk, pareta konpakto nahiz deskonposatuan ibiltzen bait haiz. Garrantzitsuak dituk: Harkaitzaren altura, teknika, arriskua, denak nahasturik. Hori bai, bizio bat duk haruntza igotzea! Kirol eskaladan funtsezkoena harkaitzari konplikazioak aurkitzea duk. Zailtasun fisiko eta teknikoak. Gehien, kirol eskaladan aritzen gaituk. Hormak konpaktoak dituk, gutxienez bertikalak, estraplomatuak baldin badira hobe, politagoa izaten duk, zeren zailtasun gehiago ditek eta azken finean horren bila goaztik. Azkenik eskalada urbanoa, "presa" edo helduleku artifizialen bidez egiten ohi dena. Hormak falta direnean eta eguraldi txarraren menpe ez egoteko kriston soluzioak dituk aterpeko paretak, han praktika eta entrenamendua, forman mantentzeko aukera bikaina eskeintzen zaik. Gaur egun, eskalada mota hau beste kirol batetan bilakatzen ari duk eta aparte geratzen.
A.–Kontatzen diguk modalidade berri -edo gure artean behinik behin berria den-honen istorioa eta praktikarekin duen lotura?
E.–Nik horretaz dakidana aurreko 3 edo 4 urteetara mugatzen duk. Frantzian hasi hituan duela denbora hori eta Lyon aldetik aurkitzen dizkiagu lehen polideportibo preparatu horiek. Spit pilo bat sartu paretetan eta presa artifizialak erantsi spitei. Aitzindariak izan dituk horretan. Orain dela bi urte hasi dituk lehiaketak antolatzen, kirol honetarako esklusiboki. Grenoble, Paris, eta beste zenbait tokitan konpetizioak egiten dituk.
A.–Eskalada urbanoaren finkatzea suposatzen al du guzti honek?
E.–Bai baina beno, ekintza hauek ez diate eskaladaren urbanotzea suposatu. Eskalada urbanoak hori sortu dik. Eskalada hasieran harkaitza huen, baina denboraren poderioz, etxe eta edifizioak eskalatzen ari dituk, hemen berriz, inguru hauetan elizetako zimintorioetako paretak, eta abar, "bulder" deitzen zaiok horri, sokarik gabe, altura minimo batean, entrenamendu gisan. Hortik etorri duk berbera egitea altura handiagoetan, pareta bikainak markatu eta haietan eskalatzearena.
A.– San Juan bezperan Tolosa-lbarrako autopistaren zubi azpiko zutabea igo eta ikusteko "puenting"a egin omen huen. Nola lotzen haiz, ze muntaia eskeintzen duk?
E.–Aurretik esibizioa eskeini nioan udalari, horretan bait nebilek, eskalada esibizioak ematen. Orain arte egin ditudan esibizio guztietan, norbait konfiantzazkoa hartu, lehenagotik nirekin batera eskalatzen aritu den bat, eta burutzen diagu espektakuloa. Jende pilo bat izan genian. Heldulekuak sartu nizkian eskalada arrunt bat egin eta ondoren «puenting» izeneko jauzi horietako bat burutu nian. Nola? Oso erraza duk. Zubiazpitik alderikalde alde batean fijo iltzatu soka eta beste aldean hi 11mmko sokaz loturik, jaurtitzen haiz eta orduan sokaren neurri guztiko pendulu gisako bat formatzen duk, fijo daukaan ardatz horrekin. Aurreneko hamar metrotan bertikal joaten haiz ondoren hori zuzentzen delarik. Han zubiak 40 m. zeuzkan eta kalkuloak eginez 32 metro inguruko hegaldia egin nian. Lurrari hamar bat metro kenduko nizkioan.
A.–Zer sentitzen da jauzia egitean?
E.– Inpresionantea duk!, askotan egin diaten arren, sekula ez haiz ohitzen erabat.
A.– Oso hedaturik zegok hau frantses eta espainol estatuan?
E.–Bai bai, oso zabaldurik zegok. Bartzelonan pasada bat duk. Ez harritu haruntza joan, eta edozein egunetan puenting egiten norbait ikusten baduk. Tarragona, Castellon, Madrilen...; Montanejos eskalada zona duk eta zubi bat dagoenez gero, inguruan edozein momentutan egiten duk. Aitzitik, hirietatik urrunago zailagoa duk. Euskal Herrian ez duk asko egiten, hemengo jendeak bai, burutzen dizkik puenting-ak baina hemendik kanpo.
A.–Ziurtasuna eta arriskua...?
E.–Arriskuak 0. Ziurtasuna 100koa. Eskalada hau egiten duenak ez zeukak inongo arrisku fundaturik. Kirol eskaladak ziurtasuna zeukak eta horrek bereizten ziok eskalada klasiko edo abenturazkotik. Guk nahi duguna duk bizitza konplikatzea baina zailtasunean, iltzatu pareta estraplomatu eta lau batera, paretak ematen duen heinean, hatz bat sartu zulo txiki batean eta metro bat urrutiago dagoen 2 mm.ko errepisa bateri heldu, oina belarri pareraino eraman eta horrelako historiak gustatzen zaizkiguk. Azken finean zailtasuna. Nolabait ballet-arekin eta loturik zegok edo zer ikusirik ba dik.
A.–Nola definitzen dituk eskaladako giroak?
E.–Alpinismo batean giro oso atsegina, laguntasuna duk oinarrizkoa. Maila hori jeisten baduk, "domingero" giroa zegok. Alpinismoan igoal izango duk han goran aurpegi gutxi ikusten ditualako, eta orduan gustorago hartzen dituk lagunak. Bazitekek izatea arriskutik hurbil ibiltzeak anaitasun hori sortzen duela. Lagunak elkar-dependitzen badiagu, kordadetan eta, ba gehiago. Delako eskalada klasikoan giroa epeltzen duk. Eta kirol eskaladan tamalez segun eta non. Frantzian adibidez, oso profesionalizaturik zeudek eta hozten zihoak giroa. Lagunak egiten dituk, baina lehiaketen bat irabazten baditek segituan zeuzkatek «sponsorrak» atzetik, tipo inportanteak bihurtzen dituk, eta hozteko joera ditek.
A.– Ze mallatako konpetizioak zeudek, nola sailkatzen dizkitek?
E.–Maila gorenak zeudek: Zailtasu nari ematen zaiok garrantzia, grado batzu jartzen dira eta haiek gainditu behar dituk. Beste toki batzuetan abiadurari edota dotoretasunari ematen zaiok saria. Italian, hala egin ziaten, Arco di Trento eta Bardonecchira joan ginenean.
A.–Eskalada edozein ekonomien eskutan zegok ala ez. Zenbat diru behar duk gutxi gora-behera praktikatzeko?
E.–Segun eta ze kirolekin gonbaratzen duan. Numerotan: oinetako batzu, katu oin batzu, gerrikoa, mosketoi batzu eta soka, 35.000 pezeta inguru.
A.–Eta esibiziotarako?
E.–Materiale berdina baina garestiagoa. Profesionalizatu naizenez geroztik konturatu nauk salneurriak disparatu egin direla. Oinetakoetan 10.000 pezeta eskasen aldea zegok
A.–Ba dik bere lekurik kirol eskaladak beste kirolen artean?
E.–Eskaladak laister beste edozein kirol hadinako garrantzia izango dik. Frantzian urte batzu badira horrela dela. Hemendik urte pare batetara jende asko profesionalizatuko duk. Geroz eta zailagoa izango duk amateur bat profesional bilakatzea. Beste kiroletan bezala. Orainarte edozein afizionatuk sorpresa emango zitekean, laister ezingo duk hori gertatu.
A.–Ze sari banatzen dira konpetizioetan?
E.–Italiako hartan banakakoak eta sailkapen orokorra sailak zeudean. Banakako bakoitzean miloi laurdena banatzen ziaten, eta sailkapen orokorrean 2 miloiko kotxea. Hango erakundeko arduradunak esan zian 30 miloiko aurrekontua zutela dena antolatzeko. Hotelak, janak, dena ordaindurik zeuzkatean eskalatzaile eta prentsak, beste edozein kiroletan bezala.
A.–Eta beste sari batzu ere izango dituk, ezta? Norberarentzakoak, alegia
E.–Noski baietz, nik gazteak animatu nahi nizkikek. Grina honek gorputzarentzat mesedeak baizik ez zekarzkik, kirolik konpletoenetakoa duk, ez fisikoki bakarrik. Gorputz guztia erabili behar duk, gerria, bularra, bizkarra, giharrak, eta indartsu izatetik aparte ballet dantzari bat bezain flesiblea izan behar duk. Sikikoki ere konzentrazio ikaragarria eskatzen dik, ajedrezean hadinako konzentrazioa ez baduk jartzen, azti ibili ze eror haiteke
A.–Inoiz erori al haiz?
E.–Behin, sei metrotatik erori eta hatzimurka hutsal batekin geratu natxioan.
J.M. ARANO
Argazkiak: RondaSport

Kirol eskaladak badu ballet-arekin antza eta loturarik.
Euskaldunak egiten dute "puenting", baina hemendik kanpo.
24-26

GaiezKirolaMendizaleta
PertsonaiazIRASTORTZA2
EgileezARANO1Kirola

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Bukele diktadorea da, baina milaka pertsonaren bizimodua askoz hobea da egun duela hiru urte baino”

Maria Ortega Zubiate

“Hezkuntza sailburuaren determinismo teknologikoak kezkatzen gaitu: bai ala bai sartu behar da, modu akritikoan”

Mikel Garcia Idiakez

Efemeridea: Joxe Arregiren gorpua sekretuan hilobitik atera eta torturaren froga bilakatuko ziren argazkiak egin zizkioten

ARGIA

Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

dantzan.eus

Efemeridea: Mildred Harnack idazlea gillotinatu zuten Hitlerren aginduz

ARGIA

Azkenak

2025-02-16 | Artedrama Arte Eszenikoen Plataforma

Autokarabanie

MULTIMEDIA - Antzezlana

2025-02-15 | Iratzar Fundazioa

Abertzaletasuna. Aita hil, bai ala ez?

MULTIMEDIA - solasaldia

2025-02-14 | Inaxio Mendizabal Arrese

Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.

2025-02-14 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]

2025-02-14 | Udane Barinagarrementeria Laka

Emeadedei + Mahl Kobat

Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]

2025-02-14 | ARGIA

Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]

2025-02-14 | dantzan.eus

Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]

2025-02-14 | Parean Elkartea

Sustraietatik eraldatuz

MULTIMEDIA - dokumentala

2025-02-14 | Sustatu

Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]

2025-02-14 | Euskal Irratiak

David Gramond

“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]

2025-02-14 | Gedar

Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.

2025-02-14 | Aiaraldea | Txabi Alvarado Bañares

Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]

Eguneraketa berriak daude