Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

osteguna 2024ko abenduaren 19an

Jon Juaristi: "Ni Ulsterianoa Naiz Momentu Honetan"

2021eko uztailaren 23an

Jon Juaristi idazleari elkarrizketa
Poeta, Ideologo Ironikoa, Irakasle Eruditoa...
Jon Juaristi: "Ni Ulsterianoa Naiz Momentu Honetan"
Jon Juaristik "La tradición romántica. Leyendas vascas del siglo X" liburua kaleratu berri badu beste bi dauzka argitaratzekotan hots, bere tesi doktorala eta bigarren poema liburu bat.
Literatur historiagilea, ideien ikerlaria, EHU-ko Filologia Fakultateko irakaslea, bere solasa aipuz hornitzen duen eruditoa, poeta eta idealogoa, ideologo ironikoa. Beste gauzen artean, gaztelaniaz idazteko zergatiaz, Unamunoren Estatuari buruzko ideiaz, euskal nazionalismoaz, poetaren zereginaz... mintzo zaigu.
ARGIA.– Has gaitezen azkenengo liburuaz, «La Tradición romántica. Leyendas vascas» izenbarukoa eta Pamiela argitaletxeak plazaratu duena. Zein da bere helburua?
JON JUARISTI.– Egia esan, liburu hau izan zen nire tesiaren subproduktu bat, edo tesiari atera zitzaion garau bat. Nik tesia egitean leienda eta nobela asko irakurri nituen, batzuk ez zeuden itzulita, bueno, portugesez edo frantsesez zeuden eginak. Nik itzuli egin nituen antologia- bat egiterakoan. Nire tesia lan teoriko bat izan zen baina ez zitekeen konpreniturik izan jendeak leiendak eta nobela historikoak ezagutzen ez bazituen. Hitzaurre gisa, sarrera luze bat prestatu nuen, leienda hauen zentzua, zentzu ideologikoa eta historikoa azaltzekoan.
A.–Zer dela eta interes handi hori erromantizismoaz eta leiendetaz?
J.J.–Niretzat badu interes handi bat ideien historiari so eginik, hau ia ukitu gabe dagoen gai bat da. Euskal Herriari begira, nik uste dut oso interes handi bat dagoela, batez ere XIX. mendeko ideologia konprenitzeko, Chao, Juan Bautista Erro edo Sabino Arana berbera konprenitzeko.
Nire ustez ez da lan sinple bat, edo publiko handiari zuzendutako liburu bat. Batez ere interesatzen zait espezialisten gai bat aztertzea.
A– Aipatzen duzu hitzaurrean Sabino Aranaren lehengusua fabulista bat zela. Nolako loturak daude erromantizismoa eta euskal nazionalismo historikoaren artean?
J.J.–Vicente Arana izan zen Sabino eta Unamunoren maisua, eta Sabino eta Unamuno hasi ziren idazten Vicente Aranaren itzalpean. Vicente Arana lejendista bat zen, demagun armonista bat izan zela, bera liberala zen baina batera ondo entenditzen zen tradizionalistekin, gaur "pastelero" deituko genioke. Vicente Aranaren heredentzia Sabino eta Unamunoren artean bereiztu zen. Eta Unamuno geratu zen zati españolistarekin eta Sabino hiperfueristarekin. Hala ere lejendismo hónen garrantzia askoz handiagoa da Chao-ren lanean, esaterako.
A.– Zer nolako ondorioak atera ahal dira?
J.J.–Euskal nazioalismoaren naturaleza konprenitzeko emaitza interesgarri batzuk, esatebaterako, nazionalismoaren oinarri ideologikoak eta Espainako nazionalismo tradizionalistarenak berberak direla. Navarro Villosladak duen Espainaren sorrerari buruzko ideia eta Sabino Aranak Euskadiren sorrerari buruz duen ideia berberak dira, ideia tradizionalista bat.
A.– Ideien azterketa horretan denboran aurrerago joan nahi duzu?
J.J.–Ez, niri gehien interezatzen zaidana XIX. mendea da eta behar bada XVIII. mendea.
A– Zure burua literatur kritikotzat jotzen duzu?
J.J.–Nik literatur kritika esatearen ordez literatur historigile bat naizela esango nuke. Niri literatura interesatzen zait Historiaren epifenomeno bat bezala. Beste gauza bat da literatur kreatzailea...
A.– Literatur kreazio zereginetan «Pott banda»ren partaide izan zinen, nolako papera zenuen taldearen barnean?
J.J.–"Pott banda"ren mitifikazioa oso handia izan da. "Pott banda"n izan ginen sei lagun, batzar bat izaten genuen astean behin, literaturaz mintzatzekoan baina ez kritikaz mintzatzekoan. Gero ekiboko bat gertatu zen, "Pott banda"ren barruan uste genuen momentu batean oso talde homogeneo bat ginela eta ez zen egia. Esatebaterako Bernardo Atxaga bazetorren «Ustela» taldetik eta oso interesaturik zegoen (Ramon Saizarbitoria edo Koldo Izagirre bat bezala) zorotasunean, eskizofreniaren lengoaian edo umeenean.
Gero bera oso banguardista zen Bernardok Batailleren ideiak maneiatzen zituen momentu hartan eta dadaismoa. Berarentzat literatura eta transgresioa gauza berbera zen. Ni ez, ni oso kontserbakorra naiz, ia alde guztietan, bai politikan, literaturan ere bai. Ni identifikatzen nintzen momentu hartan azken Arestirekin. Aresti literatura mailan oso tradizionalista bihurtu zen azken urteotan, Eliotengana bueltatu egin zen, «Lau Koartetoak» itzultzean. Berak hautatu zuen hizkuntz soluzioa azken urteotan, hau da, Leizarragaren euskara, ezin zitekeen tradizionalistagoa izan.
Ni neotradizionalista bat nintzen eta Bernardo banguardista bat. Nola explika daiteke biok eta Joseba Sarrionandia bat talde berberan egotea? Alde batetik, adiskidetasunagatik, adiskideak ginen eta gure arteko harremanak oso onak ziren. Eta gero oso enfrentatuta geunden demagun, Arestiren eskola sozialaren aurrean (Patri Urkizu, L. Haranburu Altuna...). Guk uste genuen poesia eta literatura soziala «demodé» zegoela momentu hartan. Hala ere, teoria literarioak eta ikuspegi kritikoak oso ezberdinak ziren eta dira. Nik amititzen dut Bernardo Atxaga oso idazle on bat dela baina ez nago berarekin ados. bere planteamendu literarioetan.
A.– Lenen `«Pott» taldeak Euskadi Ofizialarekiko diadentzia aldarrikatzen zuen eta orain bere partaideren batek ez du erreparorik, adibidez, Bizkaiko Diputazioaren aldizkari ofizialean kolaboratzeko, esaterako zuk. Zure kasuan gainera, Conde de Motricorekiko elkarrizketa baten bidez...
J.J.–"Arbola" ez da aldizkari signifikatibo bat nire eboluzioari so eginik. Nik Diputazioarekin ez dut zerikusirik. Nire kasuan bakarrik German Yankek planteatu zidan hori, Areilza eta bion arteko eztabaida bat planteatzea, ni prest nengoen eta joan nintzen.
Nik disidentziaren bokazioa kontserbatzen dut, ni disidentea naiz euskal nazionalismoari so eginik, esatebaterako, ni ez naiz nazionalista, nire Estatuaren ideia beste bat da. Disidentea kontsideratzen naiz erlijioski. Euskal gazteria gehiena kristaua da, neokristaua nahi baldin baduzu, neotradizionalista. Ni judu bat naiz eta judu izan naiz beti, ateoa noski. Euskal gehiengoari so eginikan, noski, ni disidentea kontsideratzen naiz. Ni gaztelaniaren alde nago eta gaztelaniaz idazten dut. Orduan nire anaia euskaldunen aurrean linguistikoki disidente bat naiz.
A.– Zergatik gastelaniaren aldeko jarrera hori?
J.J. - «Mutil txikerra izan da beti bastante zentzubakoa» esaten zuen Gabriel Arestik. Ez dakit... Nik ez dut esaten nire eboluzioa oso koherentea izan denik, inoren eboluzioa ez da koherentea gainera... bueno, kasu bat ezagutzen dut, ez dut aipatuko, bueno bai, aipatuko dut, Txillardegiren eboluzioa oso koherentea izan da, baina niretzat hori ez da bertute bat. Denborak dira eta...
A.–Pixka bat lehenago, Estatuaren beste ideia bat daukazula esan duzu. «El Pais»en argitaratu duzun azken artikuluan, "EI Unamuno ulsteriano"n, azaltzen duzu hori. Laburtu ahal duzu?
J.J.– Ni ulsterianoa naiz momentu honetan, argi eta garbi eta nik uste dut gaur egunean Estatuaren problema konprenitzeko, Estatuaren izaera edo benetako kondizioa ulertu behar dugula, zera, ze nolako Estaturen aurrean gauden momentu honetan. Egungo Estatua legitizimaziozko krisis iraunkor batean dago. Nik nahiago dut Estatu demokratiko batean bizi izan Estatu nazional batean baino. Estatu demokratikoak bere izaera nazionala galtzen du Estatu demokratikoa bihurtzen den neurrian.
A.–Nola frogatzen da hori?
J.J.– Hau da ilustrazioaren krisiaren problema, hau da, borondate generala zer da azken finean? Abstrakzio bat. Borondate orokorra da bere esentzia edo bere portaera errepresiboa justifikatzeko erabiltzen duen koartada bat. Bueno, Estatu demokratikoak benetako Estatu demokratiko bat izateko bere izaera nazionata galdu behar du, derrigor.
A.– Eta euskal nazioa non kokatzen da?
J.J.–Estatu nazionala eta nazioa ez-dira gauza bera, noski, nazionatitatea eta nazioa sinonimoak bezala erabil ditzakegu. Badago XIX. mendean nazionalitateen printzipio hori, nazio bakoitzak bere Estatua izan behar duela, nazionalitatearen printzipioaren definizio edo formulazio errez bat litzateke. Nik uste dut hori gure mendean ez dela funtzionatzen.
Hala ere, etnia bakoitzak edo naziolatitate bakoitzak Estatuari demanda batzu planteatzen dizkio, orduan Estatuak betetzen baldio ez baditu edo erantzun apropos bat baldin ez bedie ematen, orduan legitimazioa galtzen du Estatu demokratiko bezala.
Nik uste dut Unamunok Irlandako unionisten planteamenduak ulertu zituela zentzu honetan, unionismoa ez da patriotismo ingles bat bereganatzea, ez da nazionalista ingles bat izatea, baizik eta hau planteatzea: Estatu britanikoak erantzun berezi bat eman behar ziola Irlandari, Ulsterri noski.
A.–Baina gure kasuan bi Estatu hartu behar dira kontutan, Espainiakoa eta Frantziakoa, beraz, arazoa askoz konplikatuagoa da.
J.J. Batasun nazionalaren arazoa... problema bat da.. nola Iparraldean, momentu honetan benetako nazionalismo at balego, eta batasunaren problema lehenengo mailako problema bat balitz, batasun nazionalaren problema izango litzateke lehenengo mailako eskaera bat. Baina momentu honetan euskal munduan, euskal nazionalismo osoari so eginik, hau ez da lehenengo mailako problema bat. Marxek behin esan zuen garai bakoitzean garai hartan soluziona zitezkeen problemak planteatzen zirela bakarrik. Noski, euskaldun batzuren arrtean nazionala izan da, eta hala izango da, ziur nago, lehenengo mailako problema bat, baina ez da Euskal Herrian gehiengo baten problema.
A. Mintza gaitezen berriz literaturaz eta poesiaz,guregan eragin handia izan duen idazle baten bidez, Aresti. Zer zor diozu Arestiren buruz?
.-Nik Arestiri gauza asko zor diot. Baina nik ez daukat Arestiren arbitrariotasuna. Aresti oso unamunianoa zen bere izaeran, ni ez naiz hainbeste. jarrera bat arrazoizkoa iruditzen bazait ez naiz horren aurka jartzen. Aresti bai, sistematikoki. Nik uste dut Aresti oso tipo aktiboa izan zela eta ni oso kontenplatiboa, alderantziz.
Nik Arestirengandik miresten nuen prestutasuna, kristolakoa. Bere erretolika, aitzitik, ez nuen miresten. Arestiren poesiaren aurrean, nik uste dut zati handi bat zahartu egin dela, Arestiren poesia ez, baizik eta poetika, demagun, poetika soziala, unanimista, berak momentu hartan zuen pretensioa, hau da, herri oso baten benetako ahotsa edo bozeramallea izatearen pretentsioa. Nik uste dut erraturik zegoela. Gaur egunean, poetaren funtzioa, funtzio bat baldin badago, beste bat da, zera, lengoaia komun bat erabiltzea, bakoitzak bere esperientziak kontatzekoa
Pello Urzelai
41-43

GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakJUARISTI1
PertsonaiazJUARISTI1
EgileezURZELAI1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Mezu kristaurik gabeko Gabon kantak, ikastetxe ugariren aukera

Mikel Garcia Idiakez

“Amerikak asko eman dit, baina nik ere asko eman diot Amerikari”

Mara Altuna Díaz

X utzita, nora joko dugu orain?

Asier Iturralde Sarasola | Jon Torner Zabala

Eskolako jaialdiak ere, mugikorrik gabeko arnasgune?

Mikel Garcia

Patri Urkizu euskaltzale, ikertzaile eta idazle lezoarra zendu da

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Azkenak

2024-12-19 | Leire Ibar

Ia urtebete daramate soldatarik gabe Bilboko ikastetxe bateko langileek, funts putre batek eraikina erosi ondoren

Scientia funts pribatuak Bilboko San Pedro Apostol eskola erosi, eta langileen eskubideak eta hezkuntzaren kalitatea hondatu dituela salatu dute. Bederatzi hilabete daramate langileek soldatarik gabe, eta Eusko Jaurlaritzaren esku-hartze eza kritikatu dute.

2024-12-19 | Gedar

Europan, pentsiodunen %13k jarraitu behar dute lanean

Erretiroa hartu berri dutenen %4,9k uztartu behar dituzte pentsioa eta lanen bat Espainiako Estatuan. Estonian %55 dira.

2024-12-19 | Axier Lopez

Palestinaren askatasunaren aldeko 10 orduko elkarretaratzea egingo dute Lekeition

Israel entitate sionista Palestinan egiten ari den "genozidio eta sarraski terrorista" salatzeko Lekeitioko hainbat eragilek txandakako hamar orduko elkarretaratzea egingo dute abenduaren 28an.

2024-12-19 | Jenofa Berhokoirigoin

Ernairen kontrako 290.500 euroko isunak indargabetu ala nabarmen apaltzea onartu dute epaileek

Isunak baliogabetzeko helegitea jarri zuten Ernaiko gazteek eta arrazoi eman die epaileak. Naiz-ek eman du epaiaren berri eta ostegun honetan 10:30ean eginen du prentsaurrekoa Ernaik, zehaztapen guztiak plazaratzeko.

2024-12-19 | Julene Flamarique

TikToken karbono-aztarna Greziako urteko emisioa baino handiagoa da, ikerketa baten arabera

Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.

2024-12-19 | Artzape getariarron topagunea

Nora garamatza Getariako zimarroi haztegiak?

MULTIMEDIA - solasaldia

2024-12-18 | Josu Narbarte Hernandez

Denboraren harrizko gurpila Iruñeko katedralean

"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]

2024-12-18 | ARGIA | Bizi Baratzea

3x05: Gazte baratzezainarekin azelgak biltzen | Iñaki Intxausti

MULTIMEDIA - Egonarria

2024-12-18 | Asier Iturralde Sarasola | Jon Torner Zabala

Sare sozialak

X utzita, nora joko dugu orain?

“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]

2024-12-18 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Ertzaintzaren euskarazko arreta bermatzeko eskatu dio Arartekoak Jaurlaritzari

Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.

2024-12-18 | Eneko Gorri Gantier

Kilometro zero

Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]

2024-12-18 | Arantza Gutierrez Paz

Alerta laranjak

Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]

2024-12-18 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Analisia

Katxondeoa gizonena da

2024-12-18

Frantzia frantsesez bakarrik

2024-12-18 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Idorrak dira munduko lurren %40

Eguneraketa berriak daude