Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

osteguna 2024ko abenduaren 12an

Joaquin Sabina, underground.etik masa zabaletara

2021eko uztailaren 23an

Joaquin Sabina abeslariari elkarrizketa
Joaquin Sabina, underground.etik masa zabaletara
Joaquin Sabina kantari ezaguna dugu, orain bere 37 urteek nekatu itxura ematen diotenean hasi da garaitzaren emaitzak ezagutzen. Jaengo lurraldean jaio, eta hainbat leku korritu ditu gaur egungo Madrilera iritsi arte. Londongo pubak, metro geltokiak eta oro har auzo txiroeteko jendeak ederki ezagutzen ditu porrotaren estetika lantzen duen kantari honen gorabeberak. Denboradatxo bat Javier Krahe eta Alberto Perez–ekin "La Mandragora" izeneko taldean ibili ondoren orain bere kasa datorkigu "Viceversa" taldeko musikoekin. Udaberrian grabatu zuen bere azken L.P. bikoitza, eta horren aurretik beste bostek ere ezagutu zuten diskagailuen orratza. Hona hemen eztai oporretan dabilen gizona ohetik atera ondoren izan genuen elkarrizketa.
GALDERA: Hasteko zure bilakaeraz hitz egin dezakegu, kantagile izatetik gauzak rockaren bidez komunikatzera...
ERANTZUNA: Nik uste dut ohizko kantagileak nahasten zutela batzutan kontzertu bat hitzaldi edo meza batekin. Nire ustez horren solemneak ziren ze burura besterik ez zuten botatzen beraien musika, eta ez gorputzera. Ez ziren batere festazaleak, ezin zitekeen dantzatu haiek egiten zutena, ez ziren batere gaurkoak, ez zuten kontutan hartzen rock kultura adibidez. Kultura horrek berrogei urte dauzka jadanik, eta dirudienez geratzekotan dago. Niri erakargarria iruditu zitzaidan sisntesia egitea, hanka bat edukitzea kantagileen munduan eta bestea rockean. Horretarako bildu ditut neu baino 10 urte gazteago diren musikoak, eta horiek bai, hanka biak dituzte rockean sartuta. Musiko hauek kemena ematen diote nire musikari, eta kanpoko azala osatzen dute nik konta nahi nituen historio urbanoak kontatzeko.
GALDERA: Zuk dagizun rock and rolla ez da erreza kokatzen gaur egun korronte horrek daukan uhin nagusietan. Nolabait esatearren rock urbano zabal batetan sar genezake, hiri handietan egiten den musika horren barnean, ezta?
ERANTZUNA: Nik uste dut–nonbait sartzearren– Ameriketako kantagile erraldoi horien musikarekin bat egiten duela, Dylan, Springsteen, Jackson Brown, edo holakoe kin. Jende hau beti egon da oso arduratuta testuekin, beti egin dituzte balada ederrak, baina hontutan hartu zuten ezin ziezaiokeela muxin egin rock kulturari, hau bait da gaur ko kultura urbanoko musika.
GALDERA: Zure mezuak beti dira apur bat galtzailearenak. Niri zure kantak entzun ondoren beti geratzen zait hondarra, mozkorraldiaren ondoren geratzen den modukoa, atxurra.
ERANTZUNA: Nik uste dut porrotaren estetika jorratzen dugula. Nire kanta ia guztietan erakusten dut nire burua galtzaile, galtzaile bat bait naiz. "Arrakasta" orain dela bi edo hiru urte heldu zitzaigun, ez gehiago; eta nik 37 urte dut. Heldu zarenean 33 urtetara porrotari halako gustotxoa hartuz, huts eta kaka egindako jendearen munduari, baztertuen munduari... oso zaila da aldatzea, nahiz eta gauzak beste modu batetan etortzen hasi. Mundu hori ezagutu eta maite izan dut ezagutu izan dudalako.
Ni zazpi urtez egon naiz Londonen munduko taberna guztietan jotzen, metroko geltokietan, eta gero beste lauzpabost urte Madilen modu berean. Mundu hori ederki dazagut.
GALDERA: Mundu undergrounda ez da ohizko gaietara soilik mugatzen, langabezia edo droga tankerakoak, ezmaitasun horien tradizioa ere ikutzen du, maitasunaren estetika menperatzailea apurtuz, denok bilatu eta inor aurkitzen ez duen maitasun hori. Zure kantetan maitasunak ere tratamendu desberdina hartzen du...
ERANTZUNA: Ni erabat asperturik nengoen kantak irratian entzunez,denak berdinak iruditzen zitzaizkidan. Denek errepikatzen zituzten topikoak, eta literatura edo poesiaren lengoaiatik oso azpian zeuden. Literaturak mozten zuen mundua bisturi askoz errealagoz. Kantek, ostera, denbora guztian lelokeriak eta memelokeriak besterik ez zuten esaten, kanta ontzat hartzen zirenak barne. Bestalde zenbait kantagilek hartu zuten bidea–olerkiei musika jartzearena, adibidez– ez neritzan egokia. Nire ustez olerki bat guttitan edo ia inoiz ez da izaten letra ona kanta batetarako. Kantetarako hitzek mekanika eta behar desberdinak dituzte, eta horregatik bai Javier Krahe bai neu ere–zehazki Mandragoraren garaian–buru belarri aritu ginen guk kontatako istorioak ez zitezen ohizkoak gertatu.
Javier eta biok aritu ginen olerkietan eta elaberrietan betidanik zeuden hitzak sartzen, kantetan sekula agertzen ez zirenak. Gure kantak aztertzen badituzu konturatuko zara–Kraherenetan gehiago nire kantetan baino–sarritan ikutzen ez diren gaiak hartzen ditugula, edo bestela maitasunaz hitz egiten bada ere nortasunen adostezintasunaz gabiltza, edo jende baztertuaz.
GALDERA: "Juana la loca" izan daiteke kanta bat haseran kutsu erreibindikatzailea izan dezakeena, baita protestarena ere nahi bada baina FMen izan duen tratamendua ikusita kontsumo zuzenerako geratu izan dena, batez ere errepikatzen den zati horretan "le llamábamos Juana la loca...", eta ez da batere aditzen aurreko guztia...
ERANTZUNA: Kanta oso gozoa da bere burua onartzen ez duten trabesti edo homosexualentzat. Nire ustez hor esaten zaie "aurrera! egin behar dena aurrera jotzea dela!". Noski, holako gauza bat huskeria bilakatzen denean, gehiegi entzuten denean zer jartzen duten ere ez dakiten medioetan bere eduki erdia galtzen du.
Zuk kanta bat ateratzen duzunean merkatura, honen esku dago entzuna izatea ala ez, '"Juana la loca"–rekin gertatu zen bezala. Kanta horrek lauzpabost urte dauka, eta "Ruleta rusa" izeneko disko batetan grabatua dago, baina ez zen batere entzun. Orain, aurten sartu dut zuzenean grabatutako diskoan eta asko entzun da, hori azokaren mekanismoak dira.
GALDERA: Bai, baina zuk diskoa merkatura ateratzen duzunean, ekoizle batzu eta disketxeak kontratatzen dituzunean zeresanik izango duzu, ezta?
ERANTZUNA: Bai, baina merkatuaren alderantzizko zentzuan. Nik ez dut ekoizlerik kontratatzen, gure disko guztiak nirekin dauden musikoak eta neuk konpontzen ditugu. Nik disketxeari diskoa erabat bukatua ematen diot, karpeta eta guzti egina. Hortik aurrera haiek kontrolatzen dute, eta ez nik. Ni abeslaria naiz, eta haiek dira saltzaileak.
Merkatua oso bidegabea iruditzen zait, baina ezin duzu horren kontra jo, beno agian egunen batetan ahal izango da. Hasteko, ezin daiteke SER katearen aurka jo, SER edo berdin dena "Los 40 principales", eta hori da herri honetako musikaren lehen etsaia. Gauza txikiak egin ditzakezu, esate baterako play–backik ez egitea, edo ustelkeria guztia ez irenstea. Gaur egun asko egiten den txerrikeria egile eskubideak haici ematea da –hau SERen sarritan egiten da–gero disko gorrian edo zerrendako ez dakit zein postutan egoteko. Eta hau mundu guztiak egiten du, baita abeslari gorrienak ere, baina guk ez
GALDERA: Irratien mundua jendeak uste baino zikinagoa da. Zuk hitz egin duzu disko gorrietaz, ez dakit zein postutan egoteaz... Zuk ederki jakingo duzunez zerrendako postuak erosi egiten dira, aste honetako lehena izango dena, hurrengo asteko bigarrena...
ERANTZUNA: Bai, zehatz mehatz esanda horrela da. Badaude irrati kateak disketxeak dituztenak, eta etxe horiek editatzen dituzte zure kantak egile eskubideen %50a uzten badiezu.
Nire kasuan azken disko honek funtzionatu du masiboki, eta irentsi egin behar izan dute. Kalean arrakasta handia zekulan eta nahiago izan zuten kontrolatzea eskuetatik joatea baino. Nire azken singlea esate baterako ez da sartu SER–en zerrendetan, beste igorle guztietan dago, SER–en salbu.
GALDERA: Ze aldaketa ekarri dizu undergroundetik masa merkatura pasatzeak?
ERANTZUNA: Oraindik aztertu beharra daukat. Uda honetan lan pilo bat izan dugu eta ez dut astirik izan horretan pentsatzeko.
Zoratzekoa izan da uda hau, 80 ekitaldi luze izan dugu, herenegun Canarias-en, eta gaur berriz Oiartzunen...
GALDERA: Gure elkarrizketa guztian Javier Krahe egon da gurekin harrizko gonbidatu gisan. Zer suposatzen du Javierrek zuretzat?
ERANTZUNA: Nire lagunik onena da, eta nire ustez kantari legez jeinu konparaezina da. Herri honek sekula gastatu ez duen luxua da, eta nire ustez egunen batetan aditu beharko lukete. Edo agian ez, agian hobe zaio Mandragoran geundenean bezala irautea. Nik ez dut ezagutzen inor berak idazten dituen hitzak idazteko gaitasuna daukanik, modu horren berezian, horren argian. Pilo bat ikasi dut berarengandik.
GALDERA: La Mandragora disko atsegina da, urte batzuren buruan ezaguna izaten hasi dena...
ERANTZUNA: Bai, oso fenomeno kuriosoa da, tabernako estetika zeukan. Taberna horretara joaten ginen gauero jotzera, mozkortzera eta ondo pasatzera bai gu eta bai entzuten zeuden eguneroko 40ak. Disko hau erabat espontaneoia da, eta inprobisatua. "La Mandragora" izeneko ikuskizuna ez zen egundo errepikatzen, inork ez zekien zenbat iraungo zuen, batzutan ordu bete eta beste batzutan berriz hiru. Disko hori aurreko egunean edo biharamonean egin bazen ez zen disko bera izango. Sinesgaitza da, 40 pertsona besterik kabitzen ez diren taberna batetan grabatutakoa.
GALDERA: Udaberrian telebistan egon zinetenean Javier Krahe zentsuratua izan zen, eta zu ordea telebistan atera zinen bera gabe...
ERANTZUNA: Antzoki horretan hiru gauza egiten ziren: disko bat grabatu, telebistarako programa berezi bat grabatu eta kontzertu bat eman. Hiru gauza horietatik kontzertua eta diskoa neuri zegozkidan oso osorik, baina hirugarrena ez. Telebistak erosi zituen eskubideak ordu beteko programa berezi bat egiteko kontzertuak baino hilabete bat lehenago. Kontzertua bi ordu luze iraun zuen, baina telesaioak ordu bete bakarrik, haiek dena grabatzen zuten eta gero kanten hautaketa egiten zuten.
Javier Kraheren zentsurarena kontzertu egunean planteatu zen. Haiek aukera eman zioten Javierri kanta bi kantatzeko, gero haiek NATO–ren kontrakoa ez zena atera zezaten. Javierrek eta biok negoziatu egin genuen, eta erabaki genuen berak hori besterik ez kantatzea, eta bukaeran ez zen agurra esatera ere atera, telebistak momentutxo hori aprobetxa ez zezan bera ere han zegoela adierazteko. Horrela oso argi utzi genuen zentsuratu egiten zutela.
Itxuraz nik esan nezakeen Javier ez bada ateratzen ez dago programa berezirik, baina ez da horrela, haiek eskubideak erosi zituzten eta edonola ere aterako zuten.
GALDERA: Hori dela eta kritika nahiko gogorrak egon ziren Joaquin Sabinarenganako NATO–ren aurkako kanpainan zeuden ezkerreko militanteeengandik.
ERANTZUNA: Badakit, baina nire ustez boikot honek lagundu egin zuen kanpainan. Gai horretan gertatu zen guztiak erakutsi zuen PSOE eta Gobernuaren mekanismo erabat desatsegin eta faxistak.
GALDERA: Zentsura TVEn ez da gauza berria, ezta? Dena den joera gero eta nabariagoa dago "ezkerreko" intelektualen artean txintik esan gabe irensteko, protestatzen ez duena maiz ateratzen da telebistan. Zer pentsatzen duzu guzti horretaz?
ERANTZUNA: Nik ez diet gauza guztiei baietz esaten, zerbait gaizki iruditzen bazait ezetz esaten dut.. Ezagutzen ditudan kantarietatik NATO–ren aurkako kanpainan gehien busti zena neu naiz. Nik neuk antolatu nuen NATO–ren aurkako kantaldia Madrilen. Euskal Herriko hauteskundeotan kantatzeko deitu gintuen atzo PSOE–k eta ezetz esan genion. Seguraski hateskundeotan ekitaldi bakar bat egingo dut Bandresi egingo zaion omenaldian, eta ez Euskadiko Ezkerratik hurbil nagoelako, Bandresekin adiskidetza harremana dudalako baizik. Dena den agian saio hori gitarra hutsez izango da, taldearen laguntza gabe, testimonialki batez ere.
GALDERA: Ze proiektu daukazu etorkizunerako?
ERANTZUNA: Lo egitea, atsedena hartzea. Negu honetan geldituko gara lehenengoz, orain arte beti izan bait dugu kontratazioa zabalik neguan ere. Nire proiektuak dira idaztea edo hobeto esanda bukatzea–nik gehiago idazten dut bidean etxean baino eta–hurrengo diskoko abestiak, eta grabatzea estudioan otsaila edo martxoan.
Badaukat beste proeikturen bat zinema egiteko, baina oraindik ez dut baietzik eman. Niretzat zinema dibertsio hutsa izango litzateke, jolas bat.
GALDERA: Zuk ezagutuko duzu hemendik dabilen "rock radical vasco" izeneko uhina, ezta? Zer deritzazu horri?
ERANTZUNA: Hemen gertatzen den errealitatetik erne da, hemengo egoera sozialari eta nazionalari lotuta dago. Harritzen nauena da euskaraz ez izatea, harritzen nau atal radikalena eta Herri Batasunaren laguntza hartzen duena izanda erderaz kantatzea.
Dena den askoz garrantzitsuago iruditzen zait soziologikoki musika aldetik baino. Musika punkaren nahaste bat da, baina hamar urte beranduago. Hitzak eslogan hutsa dira, baina Barrikada edo La Polla Records-en moduko taldeengandik gehien interesatzen zaidana da hemendik kanpo daukaten probokatzeko ahalmena da. Hemen giza talde bat daukate atzetik, baina hemendik kanpo ez. Asko kezkatzen nau letrak esloganetara mugatu dituztelako, uste dut gehieago landu beharko luketela alde poetikoa, hizkeraren ikerketa aldetik.
Giza fenomeno bezala dagoen gauzarik biziena da, gertatzen diren gauzei erantzuna ematen diena, berdin Euskal Herrian zein estatu mailan.
Iñaki GOITIOLTZA
27-31

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakSABINA1
PertsonaiazSABINA1
EgileezGOITIOLTZA1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

2x23: Mijo Lizarzaburu | Gai potoloak

ARGIA

Prest dago Gipuzkoako Bertsolari Txapelketako finala

Bertsozale.eus

1974ko Supergreba

Imanol Satrustegi Andrés

“Irungo Udalera joango gara euskaldunekiko duen jarreraz hitz egitera, ez ekitaldi bat erdaraz egin izanaz”

Mikel Garcia Idiakez

Euskaraz modu ludikoan trebatzeko Hi Haiz Hi lehiaketa abian da

Leire Ibar

Azkenak

2024-12-12 | Irutxuloko Hitza

Nola egin aurre arrazakeriari kazetaritzatik?

Irutxuloko Hitzak asteartean parte hartu zuen Hordago - El Saltok antolatutako mahai inguruan, Hibai Arbide, Lucia Mbomio, Xalba Ramirez eta Miriam Najibi kazetariekin.

2024-12-12 | Julene Flamarique

Greba abiatu dute Uberreko langileek Bizkaian, gutxieneko soldata baino gehiago kobratzeko

Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.

2024-12-12 | Jenofa Berhokoirigoin

Berotegi-efektuko gas emisioen %8,8 eragiten du turismoak, eta isurketek gorantza segitzen dute

Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.

2024-12-12 | Gedar

Europako hainbat herrialdek eten dituzte siriarren asilo-eskaerak, al-Assaden gobernua erori ondoren

HTSk boterea hartu duenetik, babes-eskaerak gelditu dituzte Mendebaldeko hainbat gobernuk. Alemaniak 47.270 eskaera utzi ditu bertan behera bat-batean, "Siriako etorkizun politikoa zalantzazkoa" dela argudiatuta.

2024-12-11 | Julene Flamarique

Lezoko eraso matxista salatu eta ekintza zuzena aldarrikatu du mugimendu feministak

Erasoen aurrean “kikilduko ez direla” eta "nazkaturik" daudela adierazi dute Lezo eta Errenteriako feministek eta autodefentsa feminista eta ekintza zuzena aldarrikatu dituzte.

2024-12-11 | Kimetz Arana Butroe

Ardi moztaileak

Uharteko artzain egunean azaldu zuten Euskal Herriak nazioarteko ardi mozketa txapelketatan aritzeko onarpena lortu duela. Ofizialtasuna Eskoziako 2023ko munduko txapelketan etorri zen, euskal moztaileek aurkeztutako dosierra eta bertan egindako defentsa bikainaren ondorioz... [+]

2024-12-11 | Itxaro Borda

Opari

Segur aski, gutariko gehienek jada erosiak dituzte, han eta hemen, Eguberrikari banatzeko opariak. Olentzeroren bisita gautar hori hitzordu handia baita, bereziki haurrentzat. Denak prestatzen dira urteko garai emankor horretarako: Bilbo sutan agertzen da, Gasteiz, Iruña... [+]

2024-12-11 | Itziar Moreno Martínez

Ateratzeak, elkartasunaren zirkua eta alzheimer politikoa

Zerk harritu zintuen gehien kartzelatik atera zinenean? Galdetu didate maiz azken urte eta erdian.

Bilboko kaleak turista eta bi hankadun txakurrez lepo daudela ikusteak, adibidez? Edo egoera politikoaren aldaketak? Lehenengoak akitu eta amorratu nau, badago zer borrokatzen... [+]

2024-12-11 | Malores Etxeberria

Behar direlako tituluak

Benetan nahasia da euskara ikasteko dirulaguntzen kontu hori. Euskara ikasi nahi duen herritarrak leihatila bat baino gehiagotara jo beharko du egin nahi duen ikastaroa zenbat kostatuko zaion eta dirulaguntzak nondik, nola eta noiz lortuko dituen jakiteko. Oraindik ere dirua... [+]

2024-12-11 | Adur Larrea

Siria

2024-12-11 | Irati Labaien Egiguren

Ez kontzeptuak

Hizkuntza matematikoa ondo ulertu eta interpretatzeak badu garrantzia ikasketa prozesuan; horixe esan ohi diegu guk geure ikasleei, bederen. Matematiken lengoaia unibertsala da, eta oro har, interpretaziorako errore marjina txikia izan ohi da. Nekez marraztuko genuke hiruki bat... [+]

2024-12-11

Irungo euskaldunak sutu dituen ekitaldia

2024-12-11 | Gorka Bereziartua Mitxelena

Durango Café

2024-12-11

Guhaur

Frantziako eta Espainiako konstituzioek eta legediak euskaldunon eskubideak baztertzen dituzte. Kulturak folklorizatu eta turismo eta kontsumorako apaingarri bilakatzen ditu neoliberalismoak. Indarrean ditugun askotariko hezkuntza sistemek ez dute ikasleak osotasunez... [+]

2024-12-11 | Diana Franco Eguren

Teknologia

Esaten dena...

Beharbada gizakion ahultasunetariko bat gehiengoari entzuteko eta kasu egiteko dugun joera da. Ziur gure espeziearen garapenaren ezaugarri garrantzitsua izan dela, eta beharrezkoa biziraupenerako. Baina digitalizazioarekin, dugun ezaugarri horrek zaurgarriagoak bilakatu... [+]

Eguneraketa berriak daude