Gizaeuropa: Udagoieneko bakardadea gainditzeko pattarra
Udako Igalia bailitz Joseba Urizar eta Omar Navarroren sormen ardaskak fruitu txiki gazi-gozoa eman digu: Gizaeuropa.
Susa editoriala berriro be –eta hau mania!– idazle oparo eta ezezagun (tabernatik kanpo) batzuren poesia liburua ekarri digu. Poesia ez dela saltzen ba! Berdin, idazleok horixe gura dute, eta azkenean be horri ekin. Beno, ekin eta ekinda azkenean emaitza ikusgarria eta batez ere irakurgarria dakarkigute. Dena den mamia nondik nora doan ez badaukazu argi, hemen piztuko zaizu kriseilu ñirñirkaria bide artezena antzeman dezazan.
Gure liburuan badaude balore batzu. Gaien aldetik badago originaltasuna, poesia moeta hori egin gabe zegoen euskaraz, eta lehenengoa izan arren ez du halabeharrean ona izan bahar. Gaien aldetik berritasuna dauka, eta hizkera aldetik ere. Hizkera arruntean edo hizkera zientifikoan erabiltzen diren koletilla batzu poesian sartzeko ahalegina dago, hori beste literatura batzutan ere egin da, baina euskaraz ez horrenbeste. Formen aldetik be badago salamen bat euskararen korse batzu apurtzeko, errimarena , enkabalgadurarena... Ez gara sartuko roilo teknikoetan baina begi bistan dago.
Liburuan dauden pertsonaia gehinak guk galtzailetzat jo ditugu, eta galtzaile gisa ageri dira. Heuren bizien pasarte bat ageri da zeinetan ez den ospea eta garaipena saltzen, txanponaren beste aldea baizik. Dena den nik egin ditudan poematan ez da planteiatu pertsonaia tratatzea pesimismoz aurretik beti optimismoz tratatu delako. Tipoaren aurpegi ona eta txarra ezin dira banatu eta batzutan ez dira bi, bi mila baizik.
Poema honetan badago gaiaren aldetik liburuaren izpiritua, baina formaren aldetik poema hau nahiko Brechtiarra da, beste poema batzu lortuagoak dira forma eta hizkeraren aldetik.
Nik egin dudana izan da kaiola horretatik pertsonaia batzu atera eta denak batera bizi arazi, beste espazio batetan –liburuan– bizitzan ipini, ingenieritza genetikoko esperimentu bat izango balitz bezela. Einstein, Nieztsche, Russel eta Lenin denak kaiola berean, denbora berean gauza askotaz pentsatzen eta hitz egiten. Joko honetan barneratuz nik pilo bat gozatu nuen. Einsteinegaz egiten nuen berba, eta bapatean Nieztschegaz, eta gero Lenin dator kondatzen zelan atxilotu zuten...
Nik hainbat pertsoaniarekin egin dudana izan da dialektika bat zabaltzea, eta dialektika horren emaitza poemak lirateke. Poemak ez dira neureak bakarrik, badira ere Einstein edo Nieztscherenak ere.
"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]
“eXodoa” gertatzen ari da egunotan sare sozialetan. Erabiltzaile ugarik X plataforma uztea erabaki –Elon Musk enpresariaren eskutik izandako eboluzio “toxikoaz” kokoteraino– eta Mastodon edota Bluesky-ra egin dute jauzi. Proiektu horiei begira... [+]
Ertzain patruila batek hizkuntz tratu desegokia eman diela salatu dute Donostiako bi herritarrek. Isuna jaso zuten, behin eta berriz euskaraz artatuak izateko eskatu ondoren. Arartekoak kargu hartu dio Ertzaintzari.
Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]
Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]
Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]
Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]
Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]
2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]
Aiaraldea Komunikabidea sortu zuten lehen, eta Faktoria gero. Laudion dute egoitza, eta bertan ari da lanean
Izar Mendiguren. Kazetari, bertsolari, musikari, militante... Ipurdi batez eserleku bi ezin estali litezkeela dio esaerak, baina hori baino handiagoa da Mendigurenen... [+]