Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

ostirala 2025eko urtarrilaren 31n

Txema Montero: "Ezin ukituzkoak ez direna aditzera eman behar dugu"

2021eko uztailaren 16an

Txema Montero abokatuari elkarrizketa
Txema Montero: "Ezin ukituzkoak ez direna aditzera eman behar dugu"
Madriletik etorri berria eta hurrengo bidaia prestatzear dagoen artean harrapatu dugu Txema Montero bere bulegoan. Elkarrizketan zehar telefono-hotsak ez du eten, eta behin mozketa bat egin behar izan dugu, premiazko bisita zuen eta. Hala ere luze aritu zaigu oraingoan sortu den egoera azalduz, eta aspaldidanik susmatzen genuena berriro baieztatu dugu: Monterok badaki jakin zer daraman esku artean, eta ez du lan horretan erraz etsiko. Bestalde, baikor azaltzen da. Tortura erradika daitekeela uste du, baina horretarako ezin ukituzkoak ez direna eman behar dugu aditzera, nahiz eta PSOEko Gobernuak, oraingo neurri hauekin 200 urtetako atzerapena eman duen.
GALDERA: Nahiz eta komunikabide guztietan arazoaren berri eman den, beharbada komenigarri litzateke oraingo egoera honetara nola heldu den azaltzea.
ERANTZUNA: Hauxe litzateke gertaeren kronologia laburra. 1981.eko maiatzaren 14ean Tomas Linaza atxilotu zuten, beraren etxe ondoan ETAk jeep bati eraso, bi guardia zibil hil, eta beste batzu zauritu zituen ondoren. Arratsaldeko 2'55tan atxilotu zuten bera, eta poliziaren usarioa segituz, beste pertsona batzu ere bai, horien artean Sakramentinotarren nagusia, aita Nuñez, eta kotxe batetan handik pasatzen zen beste mutil bat ere. Linaza La Salve komisaldegira eraman zuten eta bertan bi egunetan zehar, galdezkatu eta basatiki jo zuten. Galdeketa hauetariko batetan uniformez jantzitako hiru goardiek jo zuten, hildako goardien hiletatik etorri berriak zirenak, heurek esandakoaren arabera.
GALDERA: Torturak beraz, Bilbon eta Madrilen ere gertatu ziren ezta?
ERANTZUNA: Bai, bi egunak pasa ondoren Madrilera eraman zuten, plastikozko poltsa buruan, eta han ere joka segitu zuten, atestatua sina zezan bortxatu nahian. Baina berak ez zuen ezer sinatu. Guztiz harrigarria, oraindik abokatuen laguntza ofizialik ez zegoen garai hartan (gaur badagoen arren harrizko gonbidatu gisa egoten dira). Beraz, berak ETArra esan zuena gezur hutsa da, nahiz eta komunikabide batzuk eta Barne Arazoetarako Ministeritzak berak hori esan duten.
Madrileko juezaren aurrera eraman zutenean berriz ezeztatu zuen poliziak leporatu nahi ziona, eta gainera torturak salatu. Mediku forentseak txosten polizial nahiko ona egin zion, beste arrazoien artean seinaleak oso nabariak zirelako, eta auzitegi militarrera pasatu zuen.
GALDERA: Horixe izan zen zuen lehen bataila, kasua auzitegi militarretik zibilera pasatzea ezta?
ERANTZUNA: Bai,guk defendatu genuen auzitegi hartan bakarrik delitu militarrak epaitu behar zirela, errebelioa, sedizioa, traizioa, etab. Baina delitu hau, nahiz eta militar batek egina, delitu arrunta zen, eta auzitegi arruntetan epaitu behar zela uste genuen. Auzitegi gorenak zuzenean ginela esan zuen, eta zozketaz, Bilboko 3. bulegoan jausi zen.
Orduan prozesuak aurrera egin zuen, eta txosten berrian, zauriek osatzeko 30 egun baino gehiago behar izan zutela, eta gainera belarri batetik entzumena betirako galdua zuela azaldu genuen. Bestalde, berarekin batera atxilotutakoek ere, nola jotzen eta "Viva la Guardia Civil" esatera bortxatu zuten deklaratu zuten, eta guzti hori ere sumarioan agertzen da.
GALDERA: Beraz, torturak egon zirena, soberan frogatuta dago, baina arazoa da nork egin zituen azaltzea, ezta?
ERANTZUNA: Goardiek norbait atxilotzen dutenean NAN-aren zenbakia utzi behar dute, eta galdaketak egiten dutenek ere bai, teorikoki. Orduan hartu zutenek zera esan zuten, heurek hartzean Linaza fisikoki ongi zegoela. Handik irtetean tortura seinaleak zituela frogatuta zegoenez, ondorioz, gertatutakoak barrenen izan behar zuen gertatua. Bestalde; medikuak marka haiek autolesioz egin ezin zirela esan zuen.
Orduan honela heldu ginen Euskal Herrian kostantea den puntu batetara: frogatu ahal dugu tortura izan dena, baina ezin ditugu tortura horien autoreak identifikatu. Hori gure betiko paradoxa, funtzionario publikoak, lan publikoa egiten ari direla, eta ezin jakin nor diren funtzionariook.
GALDERA: Eta egoera honetara helduta, zein da legeak markatzen duen aurrera egiteko bidea?
ERANTZUNA: Beste herrietan denuntziak pertsona batenak beste pertsona baten aurkakoak izaten dira, eta aurrera erematen dira. Hemengo legearen arabera, autorea nor den ezagutzen ez bada, kasua sobreseitu egiten da, eta hori jakin arte ez da sumarioa berriz zabaltzen. Hau da, nire ustez, konpondu beharreko hutsune legala. Kontua da, goardiek ez zutela zerbitzuan nor zegoen gogoratzen, ezta ere Linazaren deklarapenak, eta gogoratzen zuten aldiz, egun hartan heurek bizarra zuten ala ez, hiru urte pasa ondoren. Oztopatu nahia oso nabaria zen. Orduan Goardia Zibilari egun hartan zerbitzuan egon ziren guztiak errekonozimendu erruedara bidaltzea eskatu genion, eta batean batzu bidali zituen. Berriro eskatu genuen gehiago bidaltzea, eta honela zenbait alditan. Guzti hau hiru urtetako epean.
GALDERA: Orduan Gobernuak dekreto batez goardiak errueda hauetara ez joateko baimena eman die.
ERANTZUNA: 368. artikuluaren arauera, pertsona baten aurka karguren bat baldin badago, eta juezak, fiskalak eta defentsak honela uste badute, errekonozimendu erruedan jar daiteke. Baina Gobernuaren iritziz kasu honetan kargua pertsona konkretu baten aurka ez denez, errueda hauek ez dira zergatik egin behar, ilegalak direlako. Eta beste artikulu baten arauera, agindu bat ilegala denean bete behar ez denez, honela, justifikatu egiten dute beren erabakia. Hauxe da heuren argudioa. Eta horri zera esan dakioke: Gobernua, hasteko, ez da prozedimentuaren partaide, beraz ezin du errekurritu. Beraren ordezkariak, fiskalak, errekurri zezakeen, baina ez du egin.
Bestalde, legean ez da esaten erruedak erabil ezin daitezkeenik, eta gainera juezak ikerketak egiteko medio guztiak erabil ditzake. Beraz, zirkulu itxian jausten gara: kargurik ez dutenez ezin joan erruedara, eta inor identifikatu ezin denez, ezin kargurik ezarri.
GALDERA: Zeure ustez zein da Gobernuaren azken helburua dekretu hau atereaz?
ERANTZUNA: Nire ustez inpunitate status ez-legala lortzea da, status de facto. Nire ustez Gobernuaren jarrera desakatotzat jo daiteke, eta nik agindu hori iker dadin eskatu dut. Egia bada Gobernuak hori esan duela, Gobernua prozesatuko dugu, desakatoa egitera bultzatzeagatik, eta justiziari ez laguntzeagatik. Eta dekretoa Goardia Zibilaren asmakizuna izan bada, orduan heuren aurka jardungo genuke.
GALDERA: Esan ohi da prentsa mota batetan zuk interes ezkutuak zenituela goardia zibil guzti horiek errueda hauetatik pasa daitezen.
ERANTZUNA: Nire lehen interesa, nire defendituaren interesak defendatzea da. Berari torturak egin dizkiote eta nor izan diren jakin nahi dut, beraren enkarguz. Bestalde, kasu hauetan nik ere badut nire interes pertsonala, oso oso grabea iruditzen bait zait biolentzia erabiltzeko monopolioa daukatenek, hau da, funtzionario publikoek, biolentzia hori jendearen kontra erabil dezaten. Herriari begiratuta, oso garrantzitsua iruditzen zait adierazi ahal izatea funtzionario horiek ez direla mandarin txinatarrak, guztiz inpuneak.
Politika mailan, negoziazioa bezain inportantea iruditzen zait jendeak ikustea gauzak bide hanetatik lor daitezkeela, eta mendeetan zehar jasandako zerbilismoa gaindi dezakegula. Hau da, jendeak berriz ikusi ahal izatea pertsonak direla, eta ez besteen menpekoak, eta gainera errudunak zigor daitezkeela.
GALDERA: Eta Gobernua prozesatzekoa, zein puntutaraino ez da jarrera testimoniala?
ERANTZUNA: Ez dut uste testimoniala denik, bestela ez nuke egingo. Ni ez naiz ezeren testimonio, eta ez dut horretan sinesten. 1978-1979an, tortura arazo hauekin hasi ginenean, gai honi buruzko eztabaidak izan ziren ezkertiarren artean, (orduan bi goardia zibil zerbitzutik botatzea lortu genuen lehengoz). Ezkerrak pentsatzen zuen tortura sistemaren beharra denez, sistemak berak protegitu behar zuela, eta beraren kontra sistemaren barruan egindako edozein ekintza, alferrikakoa zela, edo eta erreformismo hutsa. Nire ustez, jendearen aurrean torturak salatzea, horrekin batera prozesu judiziala eramaten ez bada, airean dauden ehun txoriena bezalakoa da. Nik uste dut kasu bat hartu behar dela (nahiz eta beste asko egon) eta aurrera segitu, arrazoin askogatik. Hasteko, estatuaren aparatua ez delako homogeneoa, ez delako borobildurik dagoen zerbait; kontraesanak ditu, eta orain ikusi da. Botere ejekutiboak batere judizialaren kontra egin du.
Bigarrenez, justizia aparatuaren barnean sentsibilitate handiagoa egon daitekeelako, eta jendearengana errazago hurbildu.
Hirugarrenez, sinesgarritasun handiagoa duelako auzitegira erematen den salaketak, bakarrik komunikabideetan azaltzen denak baino. Laugarrenez, torturaren barnean beheko eskalan daudenak, hau da torturatzaile materialak, inpunitate-inpresioa galtzen hasten direlako. Heurak dira katearen mailarik ahulena, eta has daitezke eskatzen (Gestapon gertatu izan gisan) "galdaketa intentsiboak" egiteko agindu idatziak. Hau ez da gertatu oraindik hemen, baina badaude torturatzeari uko egin diotenak, egunen batetan beste bi horiei gertatu zitzaiena gerta dakiekeela pentsatuz.
GALDERA: Orduan zuk uste duzu torturaren arazoa ezabatu egin daitekeela?
ERANTZUNA: Nik uste dut tortura, historikoki gaindigarria dela. Eta beharbada ez da beharrezkoa sistema iraultzaile total batera iristea hori lortzeko. Gainera gerta daiteke sistema ezkertiar batetan tortura egotea. Gaur egun mundu osoan 60 herrialdetan gertatzen da sistematikoki, eta denetara 110 herrialdetan erabiltzen ditu poliziak nolabaiteko basatikeriak atxilotuekin. Ez da bakarrik sistema politikoaren arauerakoa; giza izakerarekin ere zerikusi handia dauka.
Baina historikoki tortura gainditzea posible da. Frantzia dugu adibide bat. Sozialistek beren programaren barruan horrekin akabatzea jarri zuten, eta gaur egun ez dago tortura salaketarik, lehen bazeuden arren, gauza bera Ulster-en.
GALDERA: Zein lirateke tortura gainditzeko segitu behar liratekeen pausuak?
ERANTZUNA: Aldaketa iraultzaile osoa egotea ez dut uste beharrezkoa denik. Nahikoa da nire ustez aldaketa politiko sakona egotea, eta horrekin batera borondate politikoa. Sistemaren barruan lege egokiak eta torturaren kontrol-mekanismuak sortu behar dira, esate baterako, diligentzia guztiak praktikatzen dituzten funtzionarioen identitatea modu argiz azaltzea; atxilotuei inkomunikaziorik ez ezartzea (gaur egun lege antiterroristak posibilitatzen duena), eta azkenik polizia judiziala jartzea. Hauxe zera litzateke, poliziaren polizia egotea, juezen agintepean. Kasu honetan, esate baterako, heurek ekarri behar izango zizkiguketen goardia errudunak.
Baina borondate politiko hori ez dagoen bitartean, torturak iraungo du, hasteko, sotila delako, eta oso efektiboa. Informazioa lortzeko metodo arinena eta merkeena da, eta funtzionarioen aldetik ez du kualifikazio berezirik exijitzen. Torturatzea erlatiboki erraza da. Gainera Euskal Herrian polizia getho batetan mugitzen denez, ez du populazioaren aldetik informazioa lortzerik, beraren borondatez behinik behin, eta informazioa lortzeko beste bide batzu behar ditu.
GALDERA: Hala ere, tortura mota bat gutxitzeak, ez du ziurtatz en beste mota bat , sofistikatuagoa, egiten ez denik.
ERANTZUNA: Bai, hori gertatzen ari den fenomenoa da. Iparraldeko Irlandan gertatzen ari diren torturaren bost motak (insonorizazioa, isolamendua etab.) esaterako, gainditzeko prozesuaren hurrengo pausua dira. Badakit esatea gogorra dena, baina nik beti esan dut nahiago dudala XX. mendeko preso baten egoera, galeote batetan zegoenarena baino, edo Erdi Aroan (eta gaur egun leku batzutan ere bai) egiten ziren mutilazioak baino.
Hala ere ez dut esan nahi tortura beltzetik tortura zurira pasatzeak aurrerapenik suposatzen duenik. Tentsioa beti dago, eta beti izango da erregresiboa.
Dena den, historia ez da beti lineala, eta saltu historikoak ematen dira. Baina, lehen esan dudan bezala, nik uste dut tortura gaindi daitekeen fenomenoa dela.
GALDERA: Zer gehiago esango zenuke amaitzeko?
ERANTZUNA: Badago zerbait esan nahi dudana. Nire ustez PSOEren agindua oso grabea da, ez bakarrik Francoren garaiak gogora-erazten dizkigulako, baizik eta atzerapena askoz ere handiagoa delako. Agindu horrekin 1789ra bueltatu dira, Frantziako Iraultzaren garaietara, noiz botere ejekutiboa eta judiziala oraindik ere baturik bait zeuden. PSOEk, neurri horrekin eskubidean oinarritutako estatu baten gainetik pasatu nahi izan du, eta hori oso grabea da, estatu kolpea baino grabeago.
Laura MINTEGI
27-31

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakAtxiloketakTortura
PertsonaiazMONTERO1
EgileezMINTEGI1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Deepseek AA txinatar harrigarria (eta bikaina euskaraz)

Sustatu

“Abiadura honetan ezin diegu eutsi berez funtsezkoak diren gauza batzuei”

Danele Sarriugarte Mochales

Ez esan kolonizazioa

Cira Crespo

Lanbide Heziketako praktikak arazo-iturri izaten ari dira

Mikel Garcia Idiakez

Otsailaren 12an epaituko dute Raimundo El Canastero taldea

Gedar

Azkenak

2025-01-31 | Olaia L. Garaialde

“Yoga onkologikoa xamurtasunean eta errespetuan oinarritzen da”

Prozesu onkologikoetarako tresnak lantzen ditu Paula Barrio yoga onkologikoko irakasleak: “Gorputzarekin eta lesionatutako zonaldearekin konektatzen dugu”.

2025-01-31 | Uriola.eus

Sukalde eta garbiketako grebaren lehen egunak %70etik gorako jarraipena izan zuen atzo, sindikatuen arabera

Ehundaka langile elkartu ostegunean Bilbon egin den giza katean “Lan baldintzak hobetu, hemen eta orain erabakita” lelopean.

2025-01-31 | Euskal Irratiak

Ramuntxo Labat-Aramendi

“Duintasunez arituko gira; Ahetzeko herriko etxearen egoera egonkortu nahi dugu”

Lehen itzulitik bigarrenera, auzapezgotzara jauzi egin zuen Ramuntxo Labat-Aramendi abertzalearen zerrendak. Erdiespena "xinaurri lanari esker" egin zela uste du Labat-Aramendik. Ahetzen zerrendak bozen %44,39 lortu zuen urtarrilaren 12an eginiko behin betiko bozketan... [+]

2025-01-31 | Euskalerria irratia

Iruñean Laba elkartearen eta Windsor tabernaren lokalak bateratuko dituzte

Modu horretan, euskara eta euskal kultura hiriaren bihotzera eraman duen proiektuari egonkortasuna eta sendotasuna emanen diote.

2025-01-30 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Langile bat hil da Arbizun, lanean ari zela kamioi batetik karga gainera erorita

52 urteko altsasuar bat hil da ostegunean Arbizun lan istripua izan ostean, Nafarroako Foruzaingoak jakinarazi duenez. Urtea hasi zenetik Euskal Herrian lan istripu batean hildako laugarren langilea da. Ezbeharra herriko erdigunean dagoen etxebizitza bat zaharberritzeko lanetan... [+]

2025-01-30 | Xabier Letona Biteri

Greba Nafarroako hezkuntza publikoan

Ikasturteko hirugarren greba deialdia ere arrakastatsua izan dela diote sindikatuek

Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]

2025-01-30 | Jenofa Berhokoirigoin

Jerusalem ekialdean UNRWA debekatu izanak are gehiago zailduko du Gazarako laguntza

Urtarrilaren 30 honetan abian jarri du Israelek Jerusalem ekialderako UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren debekua. Urtarrilaren 15ean adosturiko su-etenari segi, bahituen eta presoen hirugarren trukea dute ostegun honetan.

2025-01-30 | Julene Flamarique

Erantzukizunak eskatuko dituzte Zaldibarko tragediaren bosgarren urteurrenean

Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]

2025-01-30 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Zigor gehiago espero dituzte Zarauzko EAJko zinegotzi ohiaren etxearen auzian

EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]

2025-01-30 | Leire Ibar

Osasun publikoaren alde otsailaren 1ean Bilbon, Gasteizen eta Donostian kaleak betetzera deitu dute

Osasun Publikoaren Aldeko Herri Plataformak (OPA) manifestazioak deitu ditu otsailaren 1erako. Mobilizatzeko deia egin dute osasunaren pribatizazioari aurre egiteko, lehen arreta indartzeko, osasun arloko langileen baldintzak hobetzeko, prekaritateari aurre egiteko eta kudeaketa... [+]

2025-01-30 | Julene Flamarique

“Irabazi egin dugu”: Burlatako etxegabetzea gelditu du Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak

Genero-indarkeriaren biktima den emakume bat eta haren bost seme-alabak, horietatik hiru hemezortzi urte beherakoak, etxetik bota nahi izan dituzte ostegunean. Erabakia aurrera eramateko baldintzarik ez zegoela argudiatuta ez dute kaleratzea burutu, baina beste data bat... [+]

2025-01-30 | Beñat Parra | Irutxuloko Hitza

Isunak kendu dizkiete ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortutako donostiarrei

Eusko Jaurlaritzak isunak kendu dizkie ertzainei euskaraz hitz egiteagatik zigortuak izan ziren Donostiako herritarrei. Manex Ralla eta Amaia Abendaño dira herritar horiek, isunak kendu dizkietela baieztatu diote hedabide honi.

2025-01-30 | Leire Ibar

EITBko Euskara Batzordeak salatu du euskararen eskakizuna baztertu dela zuzendaritza postuetan

EITBko Euskara Batzordeak gaitzespena adierazi du azken hilabeteetan egindako zuzendaritza postuetarako hautaketa prozesuak direla eta. Salatu dutenez, euskarazko C1 maila ez duten hiru pertsona hautatu dituzte postu garrantzitsuetarako: EITB Mediaren zuzendaritzarako, Social... [+]

2025-01-30 | Urko Apaolaza Avila

Adifek dio AHTko obretan salatutako lan-esklabotza egoerak “gezurra” direla

AHT Geldituk Nafarroako Abiadura Handiko Trenaren obretan lan esklabotza egoerak daudela salatzen duen lekukotza eskandalagarria jaso ondoren, obra horiek sustatzen dituen Adif sozietateak publikoki erantzun behar izan du: "Gezurra dira".

2025-01-30 | Aiaraldea

Amurrioko Udalak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza 2025eko udal aurrekontuetan sartzeari

Ostegun honetako Udal Osoko Bilkuran eztabaidatu eta bozkatuko dira Amurrioko Udaleko 2025erako aurrekontuak eta, beste behin ere, Udal Gobernuak uko egin dio Aiaraldea Komunikabidearen hitzarmen eta dirulaguntza berrezartzeari.

Eguneraketa berriak daude