Euskal Herriko artistak Baionan...


2021eko uztailaren 20an
P. Iribarne, T. Lerenboure... Iparraldeko arte hitzak
Euskal Herriko artistak Baionan...
Iragan irailaren 5ean eta 7an, Eushal Herriko Artixtak batasunekoak, Baionako Eliza Nagusiko kalastrapean bilduak ziren, beren azken obrak publikoari erakusteko.
Hile honen 4ean ere, Euskal Erakustokian Baionan, mahai inguru bat muntatua zen, euskal arteaz mintzatzeko. Hor ziren hizlari bikain: Etxamendi, Maite Idirin, Laurendeau de Juniac, René Gelos, Julian Ugarte eta "Deia"ko arte kritiko den Edorta Kortadi, Eugene Goyhenetxe historiaria; moderatzaile, Ramuntxo Camblong... Hasteko Kanblong-ek Sistiagak (aitak) duela hamar bat urte, Baionako kultur astekari erran hitz harrigarri batzuk errepikatu zituen: "Iparraldeko gizonak ez du arte plastiko beharrik, ingurumen natural miresgarria daukalako". Moderatzaileak erantsi zuen, badagoela zinez, euskal estetika bat...
Nolaz, batzuren arabera, artekritika egiteko gai ez garen, laborari alaba pobre sortu garelakoan, arazoa konpondu dugu, elkarrizketa zenbait papereratuz. Eta azkenean, guk ere artista zintzo eta langile horien obrak ikusirik, "badute merezimendu oixu!" etsitu bat luzatuko dugu. Berdin du...
P. Iribarne: "Bihotzean zoriona eta bakea dut"
ARGIA.- Paxkaline Iribarne, berrogei bat urte dituzu, zure taulak, Baionan daukazun pelukerian erakusten dituzu, zuk zer tindatzen duzu?
PAXKALINE IRIBARNE.- Maite dut ainitx egitea, bistan dena, paisajea; bai eta ere, jendeak lanean, lanetan: aitatxi eta amatxi arto xuritzen, arto bihikatzen, eskuz, gizonak zarien egiten, artzainak gasnak biltzen. Horiek biziki maite ditut, eskulanak. Eta paisajeak: tindatzen hasten garelarik, horiek dira ene idurikoz, lehenik ikusten diren gauzak, aisenak dira egiteko. Bistan dena Euskal Herria xoragarria da, izigarri maite dut. Orduan...
A.- Nostalgia bat esprimitzen duzu zure obretan?
P.I.- Bai, nostalgia bat eta ene bihotzeko urostasuna, Euskal Herria hainbeste maite dut, eta hola erakusten dut, ahal dudan bezela...
A.- Ze teknita erabiltzen duzu?
P.I.- Akuarela... Urezko pinturak kasik beti...
A.- Zure lana euskal kalifikatiboaz janzten duzu ala ez?
P.I.- Maite dut bistan dena, gehienak Euskal Herriaren gainean dira baina... maite dut ere, biziki urrun joaitea, Indietan izana naiz ainitzetan, Indonesian eta horietan, eta gustatzen zait tindatzea, imaginazionez, alderdi horietako gauzak...
A.- Beti zoriona eta bakea presentatzeko?
P.I.- Horixe... ene bihotzean hori dut, zoriona eta bakea, eta nahi nituzke horiek denei, ahal bezainbat erakutsi...
Edozein maneratan, salbuespen bahar batzurekin, Frantzia hiperzentralizatu honetan, Baionan, pintura probintzialista baizik ez daiteke egin, carte postale garestia.
T. Lerenboure: "Betidanik maite ditut itsasoa eta mendia"
ARGIA.- Terexa Lerenboure, zure margoetan, gehienetan agertzen den gaia Euskal Herria da?
TEREXA LERENBOURE.- Zer nahi duzu, hemen sortua naiz, hemen bizi izan naiz beti, zer eginen dut besterik, ez dut bertzerik ikusi. Bertze es kualdeetan denbora guti pasatu dut, eta ez margolari bezala. Nik maite dut jakitea aintzinetik zer eginen dudan. Horretarako...
A.- Kolore aldetik eta, iduri du, udaberrian tindatzen duzula?
T.L.- Egia errateko, azken hauek denak udaberrian pintatuak dira, eta gero hondar horiek, udan. Bertze "Zugarramurdi" hura, joan den astean egin dut, bertzeak bai, udaberrian edo neguan egin ditut. Egia...
A.- Erraten ahal dea zuretzat, tindalari paisajista bat zarela?
T.L.- Holako izenik ez dut erranen, badakizu, merezitu behar da; ez dakit aski ongi den paisajista izateko (irriz), ez naiz horretaraino atrebitzen...
A.- Eta zer esprimitu nahi duzu zure kolore eta forma horiekin?
T.L.- Zer esprimitu? Betidanik maite izan ditut itsasoa eta mendiak, Euskal Herria den bezela. Ainitz ibili naiz, ttipirik ere, aita zena ihiztaria bait zen, mendietan barna. Horretan hasi naiz, eta gero, nik marrazkiak egiten nituen atxemaiten nituen leku guzietan, egun batez, hogei urte baino gehiagotan, sakondu nahi nuen eta Donibane Lohitzuneko margolari batekin aritu nintzen; ezkondu eta dena utzi nuen, seme bat banuen, eta pentsatzen nuen emazteki bat ez zitekeela kondizione horietan tindatzen aritzen ahal. Orain zahartu naiz, eta semea handitu da, orduan lan gutiago dut, eta eginahala behar nuela, berriz hasi naiz berrogeitamar urtetan. Denbora ainitz pasatu da deusik egin gabe...
A.- Taula asko saltzen duzu?
T.L.- Ni harritua naiz, zeren eta jendeak saltzen du... Ohore handi bat da margolari batentzat, taulak saltzea ez sosarengatik, bon, sosa ere on da, baina pentsatzea norbaitek bere sakelarik ateratzen duela dirua, zure lana pagatzeko eta etxera eramateko, ohore handi bat da...
Mahai inguruan, René Gelos tindalariak erraten zituen hitzekin bukatuko dugu, jakina, Baionako erakusketa honetan, Gelosen lanak zirela intimoenak eta hunkigarrienak: "Kreatzeko sufritu behar da pixkat. Liberazioan (45ean) paisaje euskalduna tindatzea utzi nuen, nere barnea mintzatzen entzuteko. Orduan, ikasi nituenak oro ahazten saiatu naiz. Ez dut beti ikusleen begiak laudatu baina ez zait sekulan damutu...".
Alain Sistiaga: "Ez dut kuadro bat ere saltzen"
ARGIA.- Materialki, nola bizi da hogeitahiru urteko pintore bat Zokoan?
ALAIN SISTIAGA.- Nire kasuan, ez dut kuadro bat ere saltzen, ez naiz sobera lanean ari; ez didate dirurik emaiten. Ordea bizi, askotan, txarto. Gero, girotik baztertzen zarenean, lanean hasiz, pintatzen, zure buruzko roiloan sartzen zarenean, orduan, ondo.
A.- Nola defini zenezake zure estilo propioa?
A.S.- Huste edo arraberritze bat bezala, nere buru barnean garbiketa sakon bat bezala. Pintatzea uzten duzunean, diferenki bizi zaitezen, ez normalean senditzen duzun pisu horrekin, airea baino arinago sendi zaitezen... Gero, bestela, astrakto bezala defini nezake, edo koloreei begira fauvistatzat joko nuke, figurazio librea, edo horrela. Direkzione hori luke ene lanak... Ondorioz nahi den bezala interpretatzen ahal da.
A.- Zure taula giganteak ikusirik, tormentu zerbait aurkitzen da zure lanetan?
A.S.- Ez dakit... Iluna? Beharbada, tindatzen duzularik momentu tormentatuetan pintatzen duzulako. Berdin, beste momentu batzutan tindatu beharko nuke, ez dakit, horrela emaitza desberdinetara helduko nintzateke. Horregatik lan egin beharko nuke gehiago, hainbeste denbora pintatu gabe...
A.- Zure azken obrak alaiagoak dira, koloreak kontrastatuagoak, zeri buruz zoaz?
A.S.- Beharbada, hainbeste denbora pasatu dut tindatu gabe... Ez, beste intentsidade baten bila nabil, kontrasteak xerkatzen ditut fermuki. Bilatzen ari naiz, baina baliteke, aintzinekoek zituzten ondorio berdinak emango dizkidala xerkatze horrek. Horretakoz, hemendik epe laburrera berriz hasiko naiz su ta ke lanean...
A.- Zure projektuak zein dira?
A.S.- Neri gustatuko litzaidako pinturazko happenin batzu muntatzea, ezker paretetan edo trinketetan, musikarekin parekatuz. Ilusiozko gauzak dira... Gero, pentsatzen dut hemengo roilotik eskapatzeko eta beste zibilizazio edo kultura batekin kontaktuan sartzeko, hegoko hemisferiora joatea, Australiara adibidez.
Itxaro BORDA
42-43

GaiezKulturaArteaPinturaErakusketak
GaiezKulturaArteaPinturaTaldeak
EgileezBORDA1Kultura

Azkenak
Euskarazko hezkuntzaren alde, ingeleseko saio gehiagorik ez

Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]


2025-04-15 | Irutxuloko Hitza
Urrian zabalduko dute Basque Culinary Centerren Donostiako GOe egoitza berria

Gastronomy Open Ecosystem (GOe) eraikinaren lanak azken etapan sartu dira dagoeneko, Joxe Mari Aizega Basque Culinary Centerreko (BCC) zuzendariak azaldu duenez, astelehenean Donostian egin duten bisita instituzionalean.


2025-04-15 | Bertsozale.eus
Kattin Madariaga Apaolazak irabazi du 2025eko Nafarroako Eskolarteko Txapelketa

Irurtzunen jokatu da Nafarroako Eskolarteko Txapelketaren 39. edizioa. Sei bertsolari gaztek hartu dute parte txapelketan, eta horietatik, Arantzako Kattin Madariagak jantzi du txapela. Txapeldunorde, berriz, Kattalin Lizarraga izan da. Biak izanen dira Nafarroako ordezkari... [+]


Sudango gerra piztu zenetik bi urte bete dira: paramilitarrek 350 pertsona hil dituzte asteburuan errefuxiatuen kanpalekuetan

NBEren esanetan, gatazka hasi zenetik gutxienez 13 milioi sudandarrek euren bizilekuetatik alde egin behar izan dute, eta biztanleriaren erdiak elikagai eskasia du. RSF Laguntza Azkarrerako Indarrak talde paramilitarrak asteburuan egin dio eraso Darfur eskualdeari, eta... [+]


Zentsura mozioa onartuta, UPNk Noain-Elortzibarreko alkatetza galdu du

AINE Noain-Elortzibarreko talde independentea, Harana Gara eta Aldatu Elortzibar egongo dira udalaren agintean, eta azken horretako Luis Mayak hartuko du aginte makila. Martxoaren 31n iragarri zuten mozioa aurkeztuko zutela, UPNren kudeaketaren "noraeza" eta... [+]


2025-04-15 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Milioika abokaturekin edo igerilarirekin, AEBak berrindustrializatu?

Iradokitzailea delakoan edo, muga-zergen gatazkaren harira norbaitek berriro zirkulazioan jarri duen Maoren 1953ko bideoaren garai hartakoa da milioi bat igerilariren txantxa. Alegia, orain harekin bat egiten omen duen Xi Jinping jaio zen urtekoa.


Baionako Xingar Ferian salatutako bortxaketa gaitzesteko elkarretaratzea egin dute

Ostegun gauean emakume bat bortxatzea egotzita atxilotu zuten gizon bat larunbatean. Gizona kasua argitu arte zaintzapean dago. Mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean 18:30ean, Baionako Herriko Etxean, eta horren erantzukizuna azpimarratu du.


Naziek deportaturikoen oroimena, diru-zorro batean

1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.


Elena Barrena, irakasle eta historialarien erreferentea

Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro... [+]


Gernikako gaztetxe zaharra hartu dute berriro, itxi eta hamar urtera

Gernikako "gazte langileen interes eta beharrei" erantzungo dien proiektu bat martxan jarriko duela adierazi du Egurre Gazte Asanbladak. Eraikina duela hamar urte itxi zuten, eta salatu dute Gernikako Udalak hiru legegintzaldi daramatzala esanez liburutegi bat jarriko... [+]


Mario Vargas Llosa idazlea eta Literaturaren Nobel sariduna zendu da

89 urterekin hil da, Liman, eta idazle perutarraren seme-alabek eman dute haren heriotzaren berri. Gaztelaniazko literaturaren egilerik ospetsuenetakoa izan zen, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadetan Latinoamerikan literaturak izan zuen loraldian paper garrantzitsua jokatu zuen... [+]


2025-04-14 | ARGIA
Gabriel Arestiren “izaera komunista” azpimarratu dute, bere heriotzaren 50. urteurrena kari

Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.


Eguneraketa berriak daude