"Haurraren Mundu Afektiboan Eragin Behar Da"


2021eko uztailaren 23an
Jose Luis Gorostidi, Lizarrako Ikastolako "Fenomenoa"Ren Bultzagile
"Haurraren Mundu Afektiboan Eragin Behar Da"
Batek baino gehiagok izango du Lizarraho Ikastolako "fenomenoa"ren berri. Azken urte hauetan oihartzun gehientsuen izan duen ikastoletako bat dugu Euskal Herrian. Egia esan, ez da gauza makala Lizarra bezalako herri erdaldun batetan ikastolako haurrak patioan, kalean eta etxean euskaraz hitzegiten jartzea. "Fenomeno'' hau dela eta "Jo ta Ke" eredua ere modan jarri izandu da edo behin baino gehiagotan aipatu izan da. Onerako ala txarrerako. Lan asko eta saiatze askoren fruitu bezala interpretatu izan da Lizarrakoa. Egia da hori ere, baina Jose Luis Gorostidik erakusten digunez ez da hori han dagoen bakarra. Ilusioaren eta lanaren "J'' eredua bai, baina oinarri teoriko oso bat ere badagoela esperientzia horren azpian. Hain zuzen ere horrezaz aritu gara elkarrizketa honetan. Horrezaz, eta irakaskuntzan inplikaturik dauden guztiek, guraso, ikasle, irakasle, erakusten dituzten eta erakutsi beharko lituzketen jarrerataz. Jarrera horiengan eragiteko plangintza egokia bilatzea da azken finean "J'' eredu honen mamia.
ARGIA.– Lizarrako ikastolaren fenomenoa dela eta "Jo ta Ke" eredua aipatu izan duk behin baino gehiagotan. Horren azpian ordea, eta hirekin hitzeginez antzematen duk, oinarri teoriko oso bat zegok...
JOSE LUIS GOROSTIDI.–Konportamentalismoa. Euskaraz egitea ala ez egitea beti loturik doa estimulu eta erantzun, edo ondorio, batzuri. Irakasle bat beti izango da erreferentzia ikaslearentzat, aldeko ala kontrako eragina sor dezake. Konportamentalistek lehendabizi aztertu behar dutena analisis funtzionala da. Zentru bakoitzean ea zeintzuk diren euskara egitera bultzatzen duten estimulo eta ondorioak. Gertatzen da irakaslegoa alde ez egotea, edo gurasoak, edo harremanik ez egotea beraien artean, edo ingurua nolakoa den... mila bariable daude. Horien artean aipa daitezke erabiltzen diren pedagogia mota ezberdinak, edo euskararen irakaskuntza intentsiboa ala estentsiboa egiten den...
Analisis zientifikoa egin ondoren, adostasun batetara heldu garenean, puntu nagusi batzuk jarri behar dira euskara lantzeko. Ikastolan sortzen diren errefortzuak euskararen onerako jartzea. Jolasak, bidaiak, aktibidadeak... euskararen onerako jartzea. Adostasun horrek eramango gaitu programazioan ere joku unitario bat eramatera eta ez bakoitza bere aldetik ibiltzera.
A.–Zer nolako programazioa litzateke?
J.L.G.– Programazio horretan bi gauza hartu behar dira kontutan: jarrerak eta edukiak. Programazioak edukien aldetik prestatzen dira beti eta gehienetan ez gara gauza sentitzen umearen portaerak, jarrerak programatzeko, eta biak dira landu beharrekoak.
A.–Hainbesteko garrantzia hartzen du alde afektiboak?
J.L.G.– 3–6 urte bitarteko haurrarengan oso garrantzitsuak dira jasotako edukiak, baina horiek bezain garrantzitsu da hizkuntzarekiko duen jarrera afektiboa. Urte horiekin gauza da oso egitura gutxirekin komunikatzeko. Lortzen bada gurasoen eta irakasleek euskararen aldeko espektatiba positiboa izatea eta batzea, horixe da egokiena. Umea kezkatua egongo litzateke orduan euskararen aldeko jarrera positibo horren aurrean. Honek, ernetasun positibo bat erakutsiko luke bere aldetik. Ez hitzez lortzen den jarrera positibo bat, ze haurrari "euskaraz egin, euskaraz egin'' esanez ez bait da helburu hori lortzen, baizik eta ekintzez lortutako jarrera bat. Umearen mundu afektiboa betetzen duten guzien artetik sortu behar da euskararekiko espektatiba positibo hori. Horretarako beharrezkoa da ekintza mailako adostasun bat gutxienez guraso eta irakasleen artean.
A.–Ze jarrera hartzen dute gurasoek?
J.L.G.– Gurasoekin askotan gertatzen da konformatu egiten garela kontseilu batzuk emanaz beraiei. Gurasoak ere behartu egin behar dira haurraren ikaskuntzaren prozesuan. Euskara etxean landu behar bada gurasoekin kontatu behar da. Egunero jokoak egin behar dira, konprobatu egin behar dira, baloratu egin behar dira...
Espektatiba positibo horiek sortuko dituzten elementu guztiak koerentzia baten barruan ikusi behar dira. Guraso, irakasle, umearen inguruko pertsonak euskararen marko koerente batetan sartu behar dira. Zein da euskararen marko koerente bat erdal zonalde batetan? Oraingoz ikastola, eta, ikastola barruan, gela. Lehendabizi gelan lortu behar da marko koerente hori, patioan gero, ondoren kalean eta azkenik etxean. Lizarran bide hau jarraitu genuen eta oso egokia dela ikusi da. Hiri handi batetan ez du balio seguruen bide honek eta gelatik etxera jo beharko da zuzen zuzenean. Hiri batetan zaila da kalea kontrolatzea, sakabanatze handia ematen da hor.
A.–Guraso eta irakasleetaz gain ezaguna da Lizarran haur helduenek ere paper garrantzitsu bat hartzen zutela umetxoogokoen aurrean...
J.L.G.–Patioan eta euskara sartzen joateko egin izan duguna izan da ikasle helduenak erabiltzea ikasle txikiagoekin euskaraz egiteko jolas orduan. Beste asignatura bat bezala da orduan, eta patioa euskalduna bihurtzen da. Honela haur txikienek euskarazko erreferentzia bat jasotzen dute patioan eta aldi berean euskararen eskakizun bat sentitzen dute bertan.
Honela, apurka apurka, euskaraz hitzegiten ikasten dute haurrek, eta ez gainera intelektualki, atektiboki baizik.
A.– Hori dena marko erdaldun batetan. Herri euskaldunetan, eta gero eta gehiago entzuten da, ikastolako haurrek patioan eta erdaraz egiten dutela esaten denean, zer da, holakorik ez dela kontutan hartzen?
J.L.G.– Bai, dudarik ez. Konportamenlismoa base teoriko bat da. Nik toki erdaldun batetan aplikatu besterik ez dut egin. Hori, beste bariable batzurekin aplikatzea dago toki euskaldunetan ere.
A.–Lizarrako esperientzia, "positibo"a bezalahorik eman al da beste ikastolaren batean?
J.L.G.–Ez dakit, gutxi dira honelako esperientziaren bat martxan jarri dituztenak. Askotan, alde batetik nahiz bestetik frenatu egiten dira honelako asmoak, edo teoriaren kontra zaudela esanaz, edo lana gehiegizkoa dela aipatuz, edo bakoitzak bere "esperientzia" aitzaki bezala jarriaz eta esanaz ezinekoa dela honelako esperientzia bat..."Esperientza" inmobolismorako erabiltzen da, eta ez da ikusten esperientzia berrietarako jarrerarik. Honelako esperientzia bat ez da bakarrik, behin baino gehiagotan sinplifikatu izan den bezala, "Jo eta Ke" eten gabe aritzea. Profesionalki ondo programatuz duten pertsona guztiek erakutsi behar gero lan ordutan egitea badago. Hortik kanpo pertsona bat beharko litzateke, euskarazko koordinadore bat. Ez dute zergatik guztiak denean egon behar. Hori bai, eskola ordutik kanpokoak ere planifikatu egin behar dira... euskarak merezi du hori eta gehiago.
A.–Planifikaketa honen barruan ze puntu azpimarra daitezke?
J.L.G.–Oso garrantzitsua da ikastolan izaten diren bileretaz gain bilera motibazionalak ere egitea gurasoekin. Asteburu–pasa bat eginez, mendian bazkalduaz... nahi den bezala. Bilera horretan elkar ezagutzea bilatuko da lehendabizi, eta haurren euskararen ebaluaketa gero. Ez ebaluaketa profesionala, baizik eta motibazionala. Honela gurasoek ere ikusten dute noren haurrek daukaten zailtasun handiena, edo zeintzuk dabiltzan ondo. Etxean haurrek euskara lantzeko egin ditzaketen gauzak ateratzen dira. Telefonoz deitzea esaterako, lagun batekin euskaraz hitzegiteko deitu eta elementu hori ere euskararekin identifikatuko du haurrak. Gurasoek honelako ekintzak bultzatzen dituztenean espektatiba positiboak sortzen ditu euskararekiko haurrarengan. Honek esan nahi du ez dagoela lan guztia irakaslegoaren bizkar. Baina irakasleak gauza bat dauka beregain: autoritatea. Gauzak esijitzeko eta egin arazteko autoritatea. Eta askotan ez da autoritate hori erabiltzen.
A.–Hi marko erdaldun batetan honelako esperientzia batetan ari haiz. Horrela lanean arituta nola ikusten dituk "A, B eta D" ereduak erabiltzea gaur egungo irakaskuntzan?
J.L.G.–Ulertzen dut hiru eredu horien zentzua bere mundutxuan baina benetan euskaldundu nahi bada belaunaldi bat erdal giroan, eta sakonki euskaldundu, "D" ereduak baino ez du balio. Besteak aproximazioak besterik ez dira. Monjetan edo jesuitetan ez nintzateke "D" ereduarekin hasiko, ez daudelako prestaturik oraindik. Hor ikusten dut estrategia bezala piskanaka hastea. Baina inoiz egingo ez nukeena, sekula ere ez, zera da, ikastola batetan, gurasoek dagoeneko hautatu duten eredu eredu euskaldun bat "B" eredura pasatzea. Erdal hezkuntzan sarturik dagoen hainbat zentrurentzat progresiboa izan daiteke ereduekin aritzea, baina ikastola batetan "D"tik "B"ra pasatzea astakeria bat da. Kaltegarria da gainera espektatiba faltsuak sortzea. Gurasoei ezin zaie esan "B''ereduan hau eta hau lortuko duela bere haurrak. Gehienez jota euskararekiko sentsibilizazio bat lortuko du. Etxean erdara, kalean erdara, telebistan erdara, eta ikastolan euskara eta erdara.
Ereduen dantza honetan ez da aski bat bakarra erabiltzea. Guk Lizarran esaten genuen bi erabili behar zirela, generabilen "D" ereduarekin batera "J" eredua ere erabili beharra zegoela, hau da, ilusioa, alaitasuna, lana, jendea inplikatzeko gogoa...
A–Ikusten al da ilusio eta lan gogo hori beste ikastoletan eta?
J.L.G.– Lan gogoa ikusten dut, eta hori bezala blokeo pertsonalak ere ikusten ditut. Gure profesioun oso normala da jokaera pertsonalista edo korporatibistetan erortzea. Horrek frenatzen du askotan ilusioa.
Iñaki URIA
Lizarrako ikastolaren "fenomenoa" teoria konportamentalistetan oinarritua dago, jose Luis Gorostidik esan digunez.
"Haurraren mundu afektiboa betetzen duten pertsona guztiek erakutsi behar dute euskararekiko jarrera positiboa".
23-25

GaiezGizarteaIrakaskuntzEskolakIkastolakIkastolak
PertsonaiazGOROSTIDI2
EgileezURIA3Gizartea

Azkenak
Urtarrila, intxaurrondoaren loaldia

Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.


2025-01-06 | Jakoba Errekondo
Elkarren beharra bizitzeko

Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]


2025-01-06 | Garazi Zabaleta
Trebatu elkartea
Lehen sektoreko erreleboa bultzatzeko egitasmoa Gipuzkoan

Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]


2025-01-06 | Nagore Zaldua
Itsas-bare kantauriarra
Ohartarazpenaren artelanak

Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak eta Parisko joskintzako izen handien moda arkitektonikoa... [+]


LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Eguneraketa berriak daude