Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteazkena 2025eko otsailaren 19an
"KASek Negoziaketaz Dituen Asmoak Argitu Ditzala"
Euskal politikan protagonismo handi bat edukitzetik erabat desagertzera pasa da Pako Letamendia «Ortzi». Duela gutxi jakin genuen berriro Hego Euskal Herrira iritsia zela, ia lau urtez Estatu Frantsesean bizi ondoren, Pariseko unibertsitatean eskolak eman eta bide batez doktoradutza tesia eginaz, gobernuak errefuxiatu paperak ukatu zizkiolarik. Tesia sei hilabetetan burutuko duela diosku, politikagintza utzi eta ikerlanetara dedikatzeko asmo finkoa azalduz.
Bortxa edo biolentziaren inguruan dauden pentsamendu bide nagusiak aztertu ditut. Bata «Frankfurt-eko Eskola»koena eta Wilhem Reichena da, Fromm, Adorno eta Marcuserena; bortxak dituen sustrai psikologikoak aztertzen dituzte, eta sustrai horiez estatuek egiten duten erabilpena.
Jean Paul Sartre-rena litzateke beste bide ba, Franz Fanon-ek «Munduko kondenatuak» liburuan zehazten duena. Eta hirugarrena, ezkerreko interpretazioa litzateke. Nieztsche-ren interpretazio marxista bat; hau litzateke Henry Lefebvre, Deleuze eta Guattari-ren bidea ere.
Guzti hori maila teorikoan. eta praktikari dagokionez aztertu behar izan dut Mendebaldeko agintarieck erabiltzen duten "terrorismo" kontzeptu estereotipikoa. Estereotipo horiek antolatzen dituzten pertsonek, beti ezkutatu egiten dute Estatuak erabiltzen duen terrorea; eta terrore hori izan daiteke Estatuak bere kontsentsutik kanpora geratu diren minorien kontra erabilizen duena, eta baita Estatuak berak egindako terrore itsua ere.
Esan behar da Estatuaren zerbitzuan daudela ikertzaile horiek, aldi berean, OTANekin eta multinazionalekin kolaboratuz.
Estatu polizial eta antiterrorista batzuk lortzeko herritarren oneritzia nahi da. Honek batetik autoritarismoa sendotzen du, baina bestetik multinazionalei ere merkatu eder bat eskuratzen die.
Hola agertzen zaizkigu terrorismoaren estereotipoa zabaltzen duten teoriko eta dibulgatzaileak. Eta Pariseko "Bibliotheque Nationale" delakoan, nere lanetarako liburuak aztertzen ari nintzela, orain dela urtebete Gasteizko Gobernuak ekarri dituen esperto horietako batzuen izen eta lanekin egin dut topo.
Estatu Batuek eta Europako Ekonomi Elkartekoek osatzen duten beste jarrera: hauen ustez terrorismoak ez du kausarik sekula. Baina, terrarismoak edonola ere efektoak dituenez gero, bere sustraian egon behar du edo konspirazio internazional handi hatek edo irrazionalitate kriminal bat. Bata zein bestea izan, mekanikoki konpondu beharko da.
Estatuek terrorismoa sortu dezaketen? Biolentzia egon dadin sustraiak mantentzen dituzten bitartean bai: eta hori da 1973an ONUk. estatu sozialisten eta Afrika eta Asiakoen bultzafaz definitu zuena. Orain, Estatua urrutirago ere joan daiteke "terrorismoa" menderatzeko. Hasiera batean Jaurlaritzak deitutako bost espertoen artean zegoela pentsatzen zuen batek. Brian Jenkins-ek, esate baterako, Estatuak terrorismotik nola defenditu behar duen proposatzen duenean, batetik nazioarteko kolaborazioa proposatzen du, baina baita beste ekintza batzuk ere. Estatuaren aldetik benetako jarrera terrorista bat suposatuko luketenak.
Beti ez dago homogeneitate handi bat beren artean. Leauté-k, adibidez. kriminalitatea ikertzeko batzordeetan hartu du parte, eta eritzi bitxiak botatzen ditu: kriminalitateak kutsadurarekin eta burrundekin zerikusirik baduela, eta abar. Ferracuti, aldiz, zehatzago agertzen da, Europako Kontseiluak estradizio komenio bat onartu zuen 1976an, eta horren jarraipena egiteko dagoen batzordeko partaidea da.
Euskaldununtzako oso inportantea da hori, zeren eta aurretik Europan ontzat ematen zen legedian edozein estradiziotatik motibazio politikoak kanpora geratzen baziren, komenio horrek salbuespena kentzen du. Estatu Frantsesak ez zuen hori sinatu, baina hiru euskaldunak estraditatzerakoan bere babesa izan zuen..
Euskadiri kapitulu bat eskaintzen dio, eta esan dezaket egiten duen analisia erabat eroa del: ilboko kaleetatik paseatuz ez omen zuela espainiar izan nahi ez zuen inor aurkitu, euskara hogeitik batek bakarrik mintzatzen duel... ETA lehen momentutik terrorsmo internazionalean nahastua agertzen da, eta bere sorrera berriz 1964ean zenbait pertsonak. La Habanara egindako bidai batean. Harrez geroztik ETA marioneta bat da nazioarteko terrorismo sarean.
Ikuspegi horretan behin eta berriro aipatzen du Sterlingek Horchem, euskal aktualiatearen berriemaite bezala. Arazo hauetan gehien dakitenentako bat kontsideratzen du kazetari horrek Horchem, hortik kontuak atera.
Horrez gain, jakina da Horchem Alemaniako "Konstituzioaren Defentsarako Zerbitzu" batean dagoela; baina esan behar da hori zerbitzu antiterrorista bat dela.
"Terrorismoa", edo konspirazio internazinal baten edo irrazionalitate kriminal baten ondorio izatea ez da egia. Hori Ipar Irlandan bezala Hego Euskadin begien bixtakoa da, eta borroka armatuaren alde nahiz kontra dauden guztiek badakite horrek hemen kausa batzuk dituela.
Baina beste aldetik, "terrorismoa" borrokatzeko hartu den bide gogorrarekin bai Europan eta bai Estatu Batuetan konprometiturik dauden intektualen harikoak dira bost horiek. Ez dute konponbiderik ekarriko, aitzitik, Euskal Herriko arazoa irtenbiderik gabeko zuloan sartzen duten pertsonen errotara ur gehiago eramanen dute.
Baina neri dagokidanez, nahastu egiten ditut ikasi ditudanak eta nik. Pako Letamendia. Ezker Abertzalekoa. Hego Euskadin bizi naizena, ateratzen dudana. Garbi ikusten dut "terrorismo" deitzen den hori ez dena desagertuko Estatu Espainolaren nolabait beren estatu bezala ETA kontsideratzen duten jendeak integratzen ez diren bitartean, ETArekin negoziatu beharra dago, Hego Euskadiren kontzeptu berri batean sektore hori integratu ahal izateko.
Bide horretatik jotzen du hemen Euskadiko Ezkerrak ere. Herri Batasunak, eta "Egin"en jarrera ere hotik doa, hanka sartzen du guztia traizio batera mugatzen duenean. Egin behar dena da argumentu horiek logika bat dutela onartu, baina logika bat dutela onartu, baina logika horrek ez duela kointziditzen Euskadiko logikarekin. Eta eztabaida arrazoizko bat ireki behar da; aipatu ditugun argumehntuak Estatu Espainolean gehiengoak ontzat ematen ditu eta, eta Hego Euskadiko zati eder batek ere bai.
Esan behar dena da demokraziak anbito bat, gune bat, duela. Eta gunea da gizarte zibiletik gizarte politiko bat sortzen duten pertsonen lurraldea. Estatu Espainolean Konstituzioarekin sortu zen gizarte politikoak Hego Euskadiren zati handi bat kanpora utzi zuen; eta Estatutoarekin sortu zenak berriz Euskadiren zati bat utzi zuen kanpora.
Zati hori ez da neurtu behar gizabanako batzuen multzo bat bezala soilik; zati hori oso koesionatua dago, komunitate eta politik lotura oso sendoekin. Ezker Abertzaleak osatzen duen komunitatean Estatu baten antzekoa osatzen da: ETAk egiten du Estatu militar baten papera, gizarte politikoa KASeko erakundeek egingo luketu, eta Herri Batasuna da gizarte zibila. Gehiengoaren legea hutsean aplikatuz gertatzen da ezin dela konpondu biolentzia berriro ere agertzea.
Konponketa baterako, beraz, negoziaketa batera iritsi behar da: batetik Estatu Espainoleko gehiengoa, bestetik Hego Euskadin Autonomi Estatutoa onartu duen zatia, eta hirugarrenik bere Estatu lejitimotzat ETA onartzen duena. Azken zati hau integratzeko, Estatuto berri bat beharko litzateke eta Konstituzioa behar diren puntuetan aldatzea.
Ez nago konforme KASen zenbait planteamendurekin. Horien arauera, ETA izango litzateke abangoardia iraultzaile bat; eta hori, Afrikan, Hegoameriketan eta abar gertatu den bezala, lehen fase batera iritsiko litzateke, KAS alternatiba lortzera, eta gero jarraituko luke abangoardia armatu legez Euskadin iraultza sozialista lortu arte.
Hirugarren Munduan gertatu diren esperientzia batzuetarako oso baliagarri izan den eskema hori ez da baliagarri Mendebal Europarako. Hemen independentziara iristeko bide bakarra gizarte zibilaren sendotzean datza. Hori ezin da eman. Ezker Abertzalea integratzen ez bada. Bidea ez da, beraz, errepresioa, GAL eta abar, negoziaketa baino.
Orain, ETAk orain arte ez du argitu horretaz zer pentsatzen duen, ea KAS alternatiba negoziatu ondoren ETA bveste talde zibil batean bihurtuko litzatekeen, gizarte zibila sendotu eta aberasteko, gizarte politikoa ondorioz heldutasun batera iritsirik independentzia lortzeko. Hori ere argitu beharra dago.
Batzuek uste dute eztabaida hori kaltegarria litzatekeela, baina neri aldiz iruditzen zait oso mesedegarria litzatekeela, baita negozia posibie hat errezteko ere. Baina negoziaketari asko lagunduko lioke Ezker Abertzaleak argitzea ondorenerako zein jarrera duen, eta neooziaketa ez dela tranpa bat izango gero ETAk bere ekintza armatua beste maila batera igo dezan.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Zigor Olabarria Oleaga
#3
#4
Haritz Pascual Garjon
|
Euskalerria irratia
Azkenak
2025-02-19
Zigor Olabarria Oleaga
Gasteizko EHUko campuseko irakasle bat salatu dute ikasleei jazarpena egitea leporatuta
2025-02-19
Mikel Garcia Idiakez
Migratzaileak delinkuentziarekin lotu eta mugen kontrola areagotzearen alde egin du Pirinio Atlantikoetako prefetak
Espainiako Estatutik Frantziakora “legez kanpoko” gero eta migratzaile gehiago igarotzen direla argudiatuta, mugetako kontrolak indartzea begi onez ikusi du Pirinio Atlantikoetako prefetak. Migratzaileek delitu txikietan “eragin hautemangarria” dutela... [+]
2025-02-19
Nagore Irazustabarrena Uranga
Kanibalismoa bizirauteko
Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte.
Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]
2025-02-19
Nagore Irazustabarrena Uranga
Aliatuen errekorrak
Porzheim (Alemania), 1945eko otsailaren 23a. Iluntzeko zortziak jotzear zirela, hegazkin aliatuak hiria bonbardatzen hasi ziren bonba su-eragileekin. Erasoak sarraski izugarria eragin zuen denbora gutxian. Baina Pforzheimen gertatutakoa itzalean geratu zen, egun batzuk lehenago,... [+]
2025-02-19
Mikel Garcia Idiakez
Zer gertatu da DBH 2n? “Ezohiko bi jaitsiera handi” nabarmendu ditu ebaluazio diagnostikoak zientzia eta gaztelanian
Matematika, zientzia, euskara, gaztelania eta ingelesa konpetentzietan EAEko ikasleek duten maila neurtzen duen ebaluazio diagnostikoaren emaitza festan, 13-14 urteko ikasleek zientzia eta gaztelanian izan duten deskalabrua "zuhurtziaz" gogoetatzeko beharra adierazi... [+]
Eta hemen gaude berriro, erlijioa eskolan
Otsailaren 3an hasi da gure umeak eta gaztetxoak eskoletan aurre-matrikulatzeko garaia, eta urtero bezala gogoratu nahi genizueke zergatik ez zaigun ideia ona iruditzen erlijioan matrikulatzea. Iaz artikula bukatzen genuen esanez “askori idazki hau ezaguna egingo zaizue,... [+]
2025-02-19
Eneko Imaz Galparsoro
Donostiako emakume batek salatu du Ertzaintza bere aurka oldartu ostean ZIUan amaitu zuela, konorterik gabe
Emakumearen familiako kideek jarri dute salaketa Bilboko Kolonbiaren kontsulatuan. Otsailaren 1ean jasan zuen erasoa, Donostiako Manterola kaleko diskoteka baten atarian. Hainbat testigantzen arabera, konorterik gabe egon arren berari kolpeka jarraitu zuen ertzain batek.
2025-02-19
Danele Sarriugarte Mochales
La Furia. Mimoa eta indarra
“Cascante Euskal Herria bada, zergatik ez dira jotak euskal kultura?”
Ilezko prakak, gerritik oinetaraino, latexa besoetan eta soinean, eta adatsa laranja gori. Horrela aurkeztu du La Furiak bere bosgarren lan luzea: Ultra. Horrek guztiak ederki islatzen du rap abeslariaren apustua: dena eman, bere irizpideen arabera.
Pantailen erabileraren inguruko hausnarketak
Tranbia txiki Arratia Institutuko Guraso Elkartetik pantailen erabileraren inguruko hausnarketa bultzatu nahi dugu ikas komunitatean.
Azkenaldian kezka handia dago ume eta nerabeengan pantailek duten eragina dela eta. Ardura hori etxeko erabileratik eskola eta institutuetako... [+]
Hidrodukto batek zeharkatuko du Aiaraldea?
Petronorrek adierazi du asmoa duela hidrogenoa ekoizteko lantegia abiatzeko Bilboko Portuan eta erregai mota hori Tubacex, Tubos edota Vidrala enpresetara heltzeko, beharrezkoa izango dela hidroduktoa eraikitzea.
2025-02-19
Urko Apaolaza Avila
Hirigintza araudia malgutu eta etxebizitzen eraikuntza sustatzeko dekretua sinatu du Jaurlaritzak
Etxebizitza berrien promozioak ez atzeratzea da Eusko Jaurlaritzako Gobernu Kontseiluak onartu duen dekretuaren helburu nagusietako bat. Zentzu horretan, udalei "autonomia" gehiago emango diela ziurtatu du Denis Itxaso sailburuak.
2025-02-19
Nicolas Goñi
Mozambiken kontratatu zituen militarren torturak isilpean gorde ditu Total multinazionalak
Mozambiken gas eremu zabal batean erauzketa prozesu bat martxan ezartzeko prest zen 2020an TotalEnergies enpresa frantsesa, eta gunearen segurtasuna bermatzeko Mozambikeko unitate militar bat kontratatu zuen. Baina Afrikan egitekoa zuen "inoizko inbertsio pribaturik... [+]
2025-02-19
Beñat Muguruza Aseginolaza
Izena duenak badu izena
Bai, bai, holaxe. Ez naiz harago joatera menturatzen. Pleonasmo bat dela? Tautologia bat agian? Baliteke, baina egia-oste deitzen dioten garai honetan, oinarri-oinarrizko egitateak beharrezkoak dira. Begira, bestela, “Ez da ez!” lelo indartsuari. Bagenekien hori... [+]
2025-02-19
Castillo Suárez
Porcelana Irabia
Baneukan lagun bat Porcelana Irabian lan egin zuena itxi zuten arte, eta jatetxe edo taberna batera joaten ginen aldiro kikara eta plateraren ipurdia begiratzen zituena pieza non egina zegoen jakiteko. Gauza bera egiten dut nik gauza zaharren azoketara joaten naizenetan:... [+]
Eguneraketa berriak daude