"Bertso Lehiaketa Ez Da Neurgarria"


2021eko uztailaren 23an
Joseba Zulaikarekin "Bertsolarien Jokoa Eta Jolasa" Liburuaz
"Bertso Lehiaketa Ez Da Neurgarria"
Bertsoaren alde teknikoa neurgarria den bezala, grazia, mamia eta beste zenbait arlo neurgaitzak dira Joseba Zulaikarentzat. Eztabaida ugari sortuko dute bere liburuko eritziek.
ARGIA.– Noiz hasi hintzen konturatzen elkarren lehian aritze hori bertsolaritzaren kalterako zela?
JOSEBA ZULAIKA.– Beti egon nauk ni horren kontra, baina Zarautzen «Pernando Amezketarra»ren txapelketa horretan ikusi nuenean txartela ateratzearena eta nota ematearena, iruditu zitzaidan bertsolaritzaren aberrazio bat zela hori. Joserra Gartziari esan nion hura bertsolaritzaren patologia bat zela eta nere puntuak agertzeko artikulu bat idatzik nuela. Horrela hasi ninuan.
A.–Zer diok, labur labur, liburuan?
J.Z.–Nik hor egiten dudana da. izenbaruak dion bezala "Bertsolariaren jokoa eta jolasa", bertsolaritzaz dauden definizio ezberdinak hartu, jokoarena eta jolasarena, eta kontrastatu, ikusteko zenbateraino jolasaren modeloa ez den neurgarria, ez den literala, eta orduan jolas batean nor den irabazle edo galtzaile erabakitzearen zentzugabea. Eta zenbateraino jolasaren modelo hori aplikagarria den neurri handi batetan bertsolaritzari. Oposizioak fortzatuak hartzen dizkiat deliberatuki, kontraste hau ikusteko funtsean Bertan. Jokoa-jolasa, hitz literala-metaforikoa... Horrekin batera zihoak konpetizioaren funtzioa kulturaren baitan ikustea, hori beharrezkoa duk. Baina konpetibitatea, kirol baten neurrian edo joko baten neurrian posible dena, hori aplikatzea bertsoari... guztiz desegokia iruditzen zeidak. Txiste txapelketa bat antolatzea bezala...
A.– Gero zetorrek maila formala gehiago neurtzearena...
J.Z.–Neurtu litekeena alde formala da, errima, erritmoa, etena... Alde tekniko hori izatea bertso bat ona edo txarra den neurtzeko orduan gauzarik nabarmenena ere, aurresuposizio bat duk. Potto bat izan arren bertso bat izan daiteke oso ona. Edo errima hain ona ez izan arren mundialak diren bertsoak izan daitezke.
Alde teknikotik bertsolari hauek ez dute huts handirik egiten. Alde horretatik neurgarria duk. Baina neurgarri ez den hori garrantzizkoago izan daiteke agian bertsoa neurtzeko orduan. Norbaitek esan zezakek grazia hori, alde kualitatibo hori neurtzerik badagoela... Nik uste diat ezetz.
A.–Beraz, uste duzu bertsolaritza barruko desafio eta lehia giro horrek kalte egiten diola bertsolaritzari.
J.Z. Hala duk. Nik esango nikek badagoela lehiaketa bat, baina nota batekin itzultzerik ez dagoen lehiaketa bat. Ez da lehiaketa neurgarria. Beste maila bateko lehiaketa bat duk. Tabernako zirikatzean bazegok norgehiagoka bat, baina ez zegok irabazle-galtzailerik. Posiblea duk enpatea... Tradizioan ere baziren desafioak... baina pittin bat jokoa eta bertsoaren jokoa distingitzeko zentzua zuen jendearentzat. Gaur egungo txapelketak futbol liga bat bezalakoak dituk.
Bestalde, herri mailan, bertsolarien artean, bertsoa ez da normalean joko bat bezala hartzen. Ahalegintzen haiz bertsorik onena botatzen, baina ez zein zein baino hobeagoa den frogatzen. Psikolojikoki bertsolaria ez da jokalaria.
Gero gainera, epaimahaiari ematea errepresentatibidade guztia... Eskulturak neurtzeko igual egokia izango duk epaimahai bat. Bertsoa ordea, euskararen jokoa delarik, denok gaituk gai hori ulertzeko. Nik uste diat ez dagoela epaimahai baten beharrik bertso bat ona den ala ez apaitzeko...
A.–Alderdi honetatik gauza gogorrak bota dituk liburuan. Bueltakoa ere esperoko duk...
J.Z.–Neri, bertsozale bezala, molestatu egiten zidak aukeratu beharrak, zein den hobeagoa, Uztapide ala Basarri, Uztapide ala Xalbador, Amuriza ala... Molestatu egiten zidak. Baina bertsolaritza bera ere gizartearen ispilu duk, eta joku bat bezala ikusten bada hala bizi delako da.
Kontra jasoko dudana? Esango zidatek jokoak bizitasuna ematen diola bertsolaritzari. «Bizitasuna»? Benito jarriko diagu Laboaren kontra, ea zein ateratzen den irabazle... Zentzugabekoa duk.
Iñaki CAMINO
39

GaiezKulturaBertsolaritBesteak
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakULAIKA1
PertsonaiazULAIKA1
EgileezCAMINO1Kultura

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude