"Botere zibila da GAL geldierazi dezakeen bakarra"


2021eko uztailaren 23an
Christiane Fandorekin elkarrizketan.
Christiane Fando, euskal errefuxiatuen abokatua
"Botere zibila da GAL geldierazi dezakeen bakarra"
ARGIA.– Lasa eta Zabalaren desagerpen eta hilketarekin GAL lehenengo aldiz ezagutarazi zen. Ordutik hona gertatua ikusiz, zein da zure eritzia?
CHRISTIANNE FANDO.–Argi ikusten dut GAL Barallón Vasco-Españolen herederoak direla, BVE aurreko hari zorigaitzezko bi ezaugarri berri gaineratu dizkiolarik: alde batetatik, askoz hilketa ugariagoak egin ditu GALek, bi urte eta pikotan hamarka pertsona hil dituztelarik; eta bestaldetik, oso luze doala, asko ari dela aguantatzen. Bestalde, politikoki argi ikusten dut ere GAL espainiar Gobernuaren instrumentua dela. Madrilgo Gobernuak Euskadiko prolema politikoa ertepresioz konpontzeko asmoa hartu zuen eta hori egiteko ez daude 36 bide, bi baizik: of'entsiba diplomatikoa eta GAL martxan jarri.
A.– Espainiar Gobernua aipatu duzu. Gobernu frantsesari behaturik, zein izan da honen jarrera?
CH.F.– Gobernu frantsesak onartu egin du jokua. Oraindik ere, GALi buruzko kondenaren zain gaude, Gobernu frantsesak ez bait ditu inoiz GALen atentatuak kondenatu ere egin. Hortik hasi beharra dago. Bestetik, nik esango nuke nahiz izanez gero frantses Gobernuak GAL geldieraz zezakeela. Kontutan hartu behar da Frantzian sozialistak boterera iritsi zenean BVE desagertu egin zela, eta hemengo politiko sozialista batzuk esan ziguten haiek izan zirela hori hala izan zedin baldintzak jarri zituztenak. Beraz, frantses Gobernuak orduan (espainolarekin negoziatuz eta) BVE isileraztea erdietsi bazuen, eta oraingoan ez badu gauza bera GALekin egiten, nahi ez duelako da, borondute politikoa falta zaiolako... azken finean, Gobernu espainolarekin ados dagoelako ematen dio bere konplizitatea.
A.–Hiritar frantsesak hiltzea ere ez al zaie axola?
CH.F.–Asko hiltzen ez diren bitartean ez. Garai batetan frantses hatzu hil ziren GALen atentatuetan. zirkulu abertzaletatik guztiz aparte zeudenak gainera, eta horrek pixka bat urduri ipini zituen sozialista frantsesak. Joxe ministroak Madrilera egindako bidaia arazo hori konpontzearren izan zela suposatzen dut, eta egia da geroztik hil dituzten guztiak errefuxiatuak izan direla Beraz, frantsesak lasai daude.
A.– GAL desagertzeko bidean ipintzearren, zein paper bete dezakete epaiek eta justiziaren ekinak?
CH.F.– Orain arte ezin izan da Auzitegiáren bidez ezer egin. Guztiak libre edo kasik libre irten dira.
Datorren udaberrian judizio alde horretatik interesgarri batzu izango ditugu, hilketetan parte hartzea aitortu duten GALkideak ditugulako, eta ikusiko dugu zer gertatzen den. Halere, hortik ezin da ezer espero. Kontutan hartu behar bait da GALekoak mertzenarioak direla. hiltzen duten errefuxiatu bakoitzagatik hainbeste kobratzen dute eta kitto. Alde horretatik. Gobernu espaiñolak dirua duen bitartean GALek betiko iraun dezake. Neuk GAL isil dadin ikusten dudan bide bakarra botere zibilaren indarra da. Pixka bat berriki "Greenpeace"ren barkuarekin gertatu dena, eskandalo publikoa eraginez gero botere zibilak erreakzionatu behar izatea da GALen arazoari ikusten diodan irtenbide bakarra. Ez bada negoziaketa politiko nagusiago baten bidez Hego Euskadin bakea lorten delako, noski. Azken aukera hau kenduta, botere zibila da GAL geldierazi dezakeen bakarra. botere politiko zibila da GALen atzean daudenen izen-abizenak eman ditzakeen bakarra, baina horretarako presioneak jaso beharko ditu. berez ez ditu emango.
13,14

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakErbesteaErrefuxiatu
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakParapolizialakGAL
PertsonaiazFANDO1

Azkenak
Indusen ibaibideak

Muturreko lehorteak eta euriteak dira beroketa globalak Pakistanen duen inpaktuaren alde agerikoena. Ez dira hain ezagunak, ordea, hondamendiek piztu eta bizkortzen dituzten gaitz sozialak, eta zenbat eta nola oztopatzen duten azken horiek Asiako herrialdearen garapen oso eta... [+]


2024-07-30 | Xabier Iaben
Aragoiko Asabón errekan barna bizikletaz
Pardina eta makien arrastoan

Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]


2024-07-30 | Mikel Aramendi
Israel, Iran eta bi elefanteak

Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]


2024-07-30 | June Fernández
MIGRAZIO-DOLUA
Herrimina trauma bihurtzen da

Herrialde berri batera moldatzeak dakarren astindu identitarioaz gain, migrazio-bidaietan eta berton aurre egin behar dieten indarkeriek oztopatzen dituzte etorkinen bizipenak. Psikoterapia da ondoeza sendatzeko bide bat, baina ez bakarra.


Arantxa Orbegozo 'Txitxi'
“Niretzako bidaiarik politenak mantso doazenak dira”

Zirrara eta pasioaren eroale da Arantxa Orbegozo Txitxi (Tolosa, 1962). Bizitza darama eskuetan eta hura eskaintzen dio zuzentzen zaion edonori. Atleta izan da, txirrindularia, eta bere buruari proposatu dizkion beste hainbat diziplinatan aritua. Hala eta guztiz ere, benetan... [+]


2024-07-30 | ARGIA
Aurtengo hiru disko on eta gomendagarri

ARGIAko erredakzioak aurtengo zortzi hilabeteotan kaleratu diren diskoen artean hiru hautatu ditu, gomendatzeko.


2024-07-30 | ARGIA
Ikus-entzutea merezi duten sei lan

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei ikus-entzunezko proposamen.


2024-07-30 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


“Musikak erroreari zor dio ondo emandako notari bezainbat”

Aspaldidanik Saran bizi den arren, goiza Bidasoaren ibarrean pasa behar zuenez gero, Hondarribiko parte zaharrean zitatu gaitu Ruper Ordorikak (Oñati, 1958). Goiz eguzkitsuan, puntual eta irribarretsu agertu da maldan gora, konsistorioaren parera, turista gazte kuadrilla... [+]


Gurasobakarrak hautuz
“Txarra eta ona, dena intentsitate handiagoz bizi dugu”

Familiaz, azalpenak eman beharraz, topikoez, askatasunaz, kontziliazioaz, sareaz eta komunitateaz, erru sentimenduaz, ekonomiaz, traba legal eta administratiboez, haurraren eskubide urraketez... solastatu gara, hautuz gurasobakar diren Argider, Junkal, Koldo eta Maitanerekin... [+]


Eguneraketa berriak daude