Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

ostirala 2024ko azaroaren 22an

"GURE TELEBISTA EZ DA URGENTZIA HISTORIKOZ ATERATAKOA; ONDO EGINDAKO GAUZA BAT NAHI ZEN"

2021eko uztailaren 23an

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

TV3 telebistako kazetaria den Pilar Raholari elkarrizketa.

TV3eko Pilar Rahola kazetaria eta idazlea, Euskal Herrian itzulika
"GURE TELEBISTA EZ DA URGENTZIA HISTORIKOZ ATERATAKOA; ONDO EGINDAKO GAUZA BAT NAHI ZEN"
Beren telebistarako erreportaje batzu egin ehar zituztela eta, gure herrira etorri ziren Catalunyako TV3eko lankide hauek. Hemengo kultur munduko jendea bilatzen zuten katalandar hauek, mintzatu ziren gurekin ere. Telebista kontuak eta beren herriko kulturari dagozkionak izan genituen gai besteen artean.
A.–Eta zuen erreportaje hori nondik nora doan esplikatzen hasiko bagina zer?
KATALANDARRAK.– Telebistarena beste gauza bat da, aurretik badago besterik: nik euskal literaturari buruz erreportajea egitea pentsatu nuen. Zinez kezkatzen ninduena, herriak bizi duen bake falta eta nahasketa giroa literaturan nola gorpuzten den ikustea zen, euskal literatura euskaraz egiten dena dela garbi nuenez, jakin egin nahi nuen hizkuntza alorrean ere hainbeste arazo duten Euskal Herriko idazleen berri, bertako intelektual konprometituak bilatu nahi nituen.
A.–Eta?
K.–Hara, harritu nauen gauza bat, literaturan arazo politikoek duten agerpen exkaxa izan da, Katalunyan alderantziz gertatzen baita. Tortura edo herri okupatu batean bizitzea bezain arazo larriak literaturan hain guti agertzeak txunditurik utzi nau, han gai hauek ugari azaltzen baitira literaturan. Dena dela honen atzekaldean, ETAko buru bat oso nobelista ona izatea gerta liteke, edota poeta batek bestea kartzelatik ateratzea, halakorik ez da Catalunyan gertatzen.
A.-Zer iruditu zaizu ikusitakoa?
K.-Nik askoz ere literatura antropologikoagoa espero nuen, zuen sustraien bila zebilen literatura nekazal giroarekin askoz ere lotuagoa, pizkundea 36.ean izan omen duzue ta. Hala eta guztiz ere, joera europeista handiko literatura aurkitu dut, ez bere inguruan ixten dena, eta uste baino literatur giro sakonagoa sumatu dut gainera. A, eta harritu nau ere belaunaldi diferenteen arteko kolpea hain ttikia izateak, Catalunyan egungo belaunaldiak aurrekoa kuestionatu egiten du; izan liteke nik uste heroizididade kontua, hemengoek posgerra giroan idatzi izana zuentzat nahikoa balitz bezala.
A.-Emango al zenigukete zifra batzu euskal irakurleak azaleko idea nagusi bat izan dezan, hots, aldizkariak, liburuak, asterokoak e.a. kultur katalanean nola dabiltzan jakitearren. Hizkuntzarekiko jokabidea nolakoa den eta.
K.-Hangoa eta hemengoa dudarik ez, diferentea da, Catalunyatik kanpora edo herbestera joan denak utzi egin dio bere hizkuntzari, baina bertan geratu direnen artean inork ez du bere hizkuntza alde batera utzi; gaur, eta baita duela 20 urte ere, katalan batek katalanez ez egitea txarki ikusita dago. Gure arazoa, hegoaldetik, hots, Andaluziatik heldutako jendea integratzea izan da, beren izakera hertsia xamurtzea. Hor, paper arras inportantea jokatu du telebistak, TV3ren arrakasta gaitza izan da, uharteetara iristen da, Valencian ere jarri dute antena, guk, TV3 kateak, inmigrazio kopuru galanta dugu ikuslegoan, eta zer esango dizut, gero ere, katalana ikastea euskara ikastea baino askozaz ere xamurragoa da, eta jende horrek Dallas edo futbola ikusten du, baina baita telealbisteak. Gauza jakina da telebistan aditzen dutena ez dutela beren hizkuntzatzat hartzen, baina telebistak dioena beren errealidadea da eta ezin diote horri ihes egin.
A.–Alfabetatze inguruan eta?
K.–Bada alfabetagabe kopuru handia bai, baina irakurtzen badakite; idazte alrloan ez, askok eta askok ez dakite idazten, katalanak gramatika zaila baitauka; bitxia da, baina alfabetatze kopuru handiena Bartzelonan daukagu, hain zuzen inmigrazioa 50ekoa den hirian, erdaldunik gehien duen tokiak alfabetatu kopuru handiena du, kontutan hartzekoa baita hango "ikastolak" direla 25 urte sortu zirela, eta gaur egun idazteko eta, katalanaz baliatzen direnak gero eta gehiago dira.
A.–Aldizkari mailan bestela?
K.–Aldizkari kontuan gauza oso desproportzionatua dago. Guk badugu katalanezko egunkari bat Avui izenekoa, "El pais" aldizkariaren kultur arloa ere katalanez etorri ohi da, Gironan badute "El punt diari" egunkaria ere, han jende askok erosten duena. "La Vanguardia" oso katalanista da, baina hutsa da katalanez ateratzen dutena. Aldizkariak asko dira, bada Montserraten ateratzen den bat, erlijiozkoa edo zena, oso aurrera asmoetakoa izan dena, eta ene belaunaldiko denek dugu berekin zerikusirik, katalanista eta aurrerazale izan den orok izan du leturik Montserrateko "Serra d'or" aldizkarian, 20.000 harpidedun dauzka eta zentzu honetan, mundu guztiak jasotzen duen aldizkaria dugu. Bada beste bat "El Mon" izenekoa, debate ideologikorako bilgune izateko asmotan sortu zen, gorabeherak izan zituen eta egun hor segitzen du, baina ideologiazko eztabaidetako bilgune izatea galdua du. Gaur egun beste aldizkaria dago, interes berezikoa, "El Temps" du izena, Valentzian sortua, astekaria eta 8.000 harpidedun dauzkana, eta ez da lan makala hori. Ideologia edo politika kontutan sarturik ez dagoen arren, normalizaziorantz interesgarria da, asko saltzen baita. Badira gero beste batzu, baina maila elitistan irteten direnak.
A.–Zer tirada izaten dute han liburuek?
K.–Ttikiena 3.000koa da, baina gerta liteke ere, tirada hori handiena izatea jakina. Poesiak 3.000 izaten ditu, eta nobelak berriz 5.000. Poesia gainera asko saltzen da, metro kuadratuko, munduan poeta gehien duen herrialdea garela uste dut, badira beste poetak asko saltzen dutenak, Marti Poll-ek 50.000 saldu zituen poesia liburu batekin, eta narratiban Pedrolok 250.000. Editorial asko dago, eta asko krisian daude.
Irrati mailan oso gaizki gaude, baditugu Generalitatearenak, beren funtzioa egiten dutenak, baina dena dela gaizki oso, irrati nazionalak aterako dizu piska bat katalanez, eta Radio Barcelonak ere; irrati arloan nabarmena da hizkuntzaren kalidaderik eza, asko ta askok gaizki hitz egiten dute, eta ez dira konturatzen, euskara adibidez deuseztapenez kentzen dizuete, baina katalana guri asimilazio bidez, hots, erdal hitza sartzen dute baina katalan itxuraz, eta jende askok ez daki hori, ez da ohartzen. Maila honetan telebistaren eragina eta garrantzia berebizikoa da.
A.–Kontaiguzue telebistaren gainean zerbait.
K.–Egun guztian zehar dihardua, Espanyako telebista bezala. Hasi zenean oso telebista europeoa egiteko asmoa hartu genuen, españolari kopiatu gabe, folklorismo gabe, Catalunyako gaietan soilik erori gabe. Gure alde ditugu ere, jende asko izatea, medio egitan onak edukitzea, diru asko izatea eta aldi berean periodista, grabadore eta tekniko diren lagun asko izatea, honek arintasuna ematen baitio prozesuari. Gure kultura taldeak ordu erdiko emanaldia du aste guztian eta hauexek gara: 7 erredakzioan, hiru produktore, hiru errealizadore...Hau da gauzak ongi egiteko era bakarra. TV3 ez da urgentzi historikoz atera, ongi egin beharreko gauza nahi zen. Zinetik etorri dira kamarak, erredaktoreak letretatik, eta asko ta asko flologiatik, ez pentsa denak periodistak garenik. Gauza jakina, 30 urtekoak gara gehienak, Estatu Batuetarako bekak izan ditugu ikasteko, eta alde horretatik, indarrean gatoz.
A.–Ba al duzue zerikusirik Espanyako telebistarekin?
K.–Ez, baterez, ezta telefonoz ere. Zeharo independienteak gara.
A.–Zenbaterainoko ikuslegoa duzue guti goiti beheiti?
K.–Datu erabat zehatzik eman ezin badizut ere, jende askok ikusten duen telebista garela begien bistan dago, muga gorenak, gorenak diot, bost milloietan dauzkagu.
Peru UNZUETA
20-21

GaiezKomunikabidTelebistaTV3
GaiezHizkuntzaKatalana
PertsonaiazRAHOLA1
EgileezUNZUETA2Komunikabid

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Aldatzeak eta mugitzeak pizten dit grina”

Lander Arbelaitz Mitxelena

X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

iametza

Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Urko Apaolaza Avila

“Hitzak harriak dira Ernauxentzat, eta idazketa labana”

Larraitz Fagundez Osa

Injustizia epistemikoa eskoletan?

Iker Iraola Arretxe

Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Julene Flamarique

Azkenak

2024-11-22 | Julene Flamarique

Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]

2024-11-22 | Ahotsa.info

Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.

2024-11-22 | Sustatu

Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.

2024-11-21 | Jenofa Berhokoirigoin

Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".

2024-11-21 | Iñaki Jauregialtzo Beitia “Jaltzo”

Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]

2024-11-21 | Iñaki Idigoras Igartua

Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]

2024-11-21 | Iulen Lizaso Aldalur

Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]

2024-11-21 | Zigor Olabarria Oleaga

Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.

2024-11-21 | Asier Iturralde Sarasola | iametza

X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]

2024-11-21 | Urko Apaolaza Avila

Iruñeko Erorien Monumentua

Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]

2024-11-21 | Julene Flamarique

933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]

2024-11-21 | Asier Iturralde Sarasola

Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak atxikimendu kanpainarekin.

2024-11-21 | Sustatu

Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]

2024-11-21 | Urko Apaolaza Avila

Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.

2024-11-21 | Jenofa Berhokoirigoin

Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena.

Eguneraketa berriak daude