Paulo Freire, ARGIArako mintzo
ARGIArako gogoz eta hunkimenez egindako elkarrizketa honetan. Paulo Freire-k egindako galdera batzuri erantzuten digu. Bere etxean gaude eta kafe bat hartzen dugun denboraldi luzetxoan. Euskadiri buruz hitzegiteko aukera izan dugu brasildar seme jator eta hospetsu honekin.
Hizkuntza, gizarte barruan dauden giza talde guztien adierazpidea da, herriaren nortasuna agertzen digu, horregatik, menperatzaileak herriaren adierazle hori debekatzen edo mugatzen duenean, badaki herri horren nortasunaren muina ikuitzen ari dela. Nik ez dut zuen egoera ongi ezagutzen, baina hezitzaile bezala zera esango nuke: zuen lehenengo xedeak hauxe izan beharko lukeela: "herriari dagokion hizkuntzan hitz egiteko eskubidea lortzea".
Heziketa ez da ikastetxeetan egiten den gauza bat bakarrik. Ikastetxeetan irakaskintza sistematikoa egiten da, eta... gehienetan zapaltzaileen erizpideen ezartze bat izaten da. Ikuspegi zabal batetik, esan dezakegu, heziketak ikastetxeak gainditzen dituela, herriak bizi dituen iraultza eta eskabide guztien bidez egiten den zerbait dela (gutxiengoen, beltzen, emakumeen eta abarren eskabideen bidez). Askapen ekintza bakoitzean dago gordeta heziketa mota bat, nahiz eta hezitzaileak askotan ez ikusi edo ez ikusiarena egin.
Talde iraultzaile guztietako buru direnek, eskabide bakoitzak duen pedagogiaz ohartu beharko lukete, ekintza politikoak duen eduki pedagogikoa onartuz, era honetara talde bakoitzaren ekintzak bideratu eta indartuz.
Une honetan Aristides Pereira-k (Cabo Verdeko zuzendariak) hitzaldi batetan esan zuena datorkit burura: "Kolonizatzaileal (portugesak) bidali ditugu gure lurretatik, orain geure buruetan ditugun kolonizatzaileak bidali beharko ditugu.
Hau da zuk galdetzen didazuna. Nork bere barruan duen zapaltzailea kanporatzea ez da pedagogiaren lana bereziki bakarrik, buruaren deskolonizazioa ez da heziketaren bidez bakarrik egiten. Pedagogi askatzaile baten indarra ekintza politikoekin batera egiten den heziketaren indarra da.
Zuk egiten didazun galdera hau, garrantzi handienetakoa da niretzat, zeren askotan gertatzen da, zapaltzalleak fisikoki kanporatzen ditugula, baina gure barruan eta gure herrietako erakundeetan kolonizazioak bizirik jarraitzen duela. Erdizka egindako askatasuna da. Hau ongi egiteak lan izugarria eskatzen du.
Askatasuna lortuz gero, pedagogiaren eginkizuna ez da nolanahikoa izaten, zapaltzaileak utzitako arrasto guztiak ezabatzearren, hor dago pedagogiaren lanik handiena. Lan zoragarria da beraz, zaila horregatik, irakaskintza eta irakaslegoa ongi prestatu behar dira.
Esate baterako... nik esango nuke Espainian gertatzen denari begira adibidez, hor ikusten dugu 40 urtez zapalduta egon den herri bat. Orain demokrazia bidean egin beharko lukeena zera da, nik ez dut esaten egiten duenik edo ez duenik egiten, ez dut ongi ezagutzen eta ez dut gezurrik esan nahi, baina egin beharko lukeena: hezkuntzari dagokion bidea berreraiki, hezkuntza zaharraren erizpideak hil bide berriak eraikitzen diren une berean, oraindik bizirik dauden taxismoa eta jauntxokeria kanporatuz eta zeharo ezabatuz.
Bai, denok badugu jauntxokeria horien aztamarik. Ikusi Brasilen zer gertatzen den orain, herria beti ixilik egon da, agindupean, mehatxatuta, beldurrez, orain dela hamar bat urtetik honuntza badirudi hori aldatzen ari dela, beharbada militarren iraultzaren ondorioz: jendetza kalean azaltzen da, bere eskabideak agertzen ditu, abestu eta negar egiten du. "o povo na rua a luta continua" adierazten du. Hori da, bada, egin beharrekoa, nork bere barrendik jauntxokeria uxatzekotan: era berean, zuek ere hori egin beharrean egongo zinatekete, jakina, ezin dut besterik esan, zehaztu nolako bideak, nolako urratsak eman behar ote dituzuen, urruti nago ni eta ez dut zuen giro eta egoerarik ezagutzen.
Ni zurekin nago, gure gizartean dagoen onarpen falta hau kaltegarria da, baina gauza bat esango dizut, onarpen hau ekintzetan eratzen da, ez mintegietan eta ez lege baten bidez ere, baizik eta talde eta alderdi bakoitzak jasaten dituen muturrekoetan, azken batean elkarren ondoan onartuz eta ez elkarri kontra eginez.
Hau lortu behar da, zati desberdinak orokorra osatuz, mosaiku gisa, ez elkarren aurkako zatiez egina noski baizik eta zati osagarriez, bestela ezinezkoa da. Irakaskintza zaila da benetan, baina ez dago beste biderik, beraz, bi aukera ditugu: edo ikasten dugu edo ez dugu irabazten.
Askatasunean oso maila desberdinak daude. Nik, nahiz eta kanpotik mugatuta, burujabetasun pertsonala lortu dezaket, hau gertatu daitekeen gauza bat da, eta onartzen dut, gizaki bat idazten edo loreak zaintzen edo beste norbait maitatzen libre sentitu daiteke... Baina hau z da nahikoa. eta ez da nahikoa inguruan gosea dagoenean batez ere, askatasun politikoa ere lortu beharra dago, berak bakarrik dakar gizartearen aldaketa. Senar-emazte batzuek lortu dezakete beren askatasun giroa, bizimodu sorkarri, askatu batekin, eta hau ikusgarria da maila esistentzial batetan, baina ez da nahikoa. Fraile batek ere lortu lezake hau, eta maila hau onartu liteke besteen askatasuna mugatzen ez duen bitartean, beraz egon daiteke monastegi barruan askatasun mistiko bat bizi izanik. Ezin dezakeena da esatea: pobreak ere, egitca dauka. Hori inolaz ere ez, erantzuna borobilduz esango nuke nire helburua hauxe dela: ekintza politikoen bidez herriaren askatasuna lortzen den aldi berean lortu neure askatasana ere. Nik ez dut etxe barruan askatu, nire herria askatzen doan arabera askatzea nahi nuke. Berriz esango dizut, askatasun maila desberdinak daude, eta denak ez dira garrantzi berekoak.
Gehiago esango nuke, lagunkidetasun hau gaztarotik datorkit, zeren gurasoei anztunda, euskaldunen arazoa aspaldidanik ezaguna zait.. Ginebran egon nintzen urteetan ere euskaldun batzuk ere ezagutu ditut, eta azkenik nire alaba espainiar seme batekin ezkonduta dago, eta nahiz suizatarra den euskaldunen aldeko zaletasuna garbi azaltzen du.
Hemendik ba, besarkatzen zaituztet eta egunen batean dagokizuen burujabetasuna lortuko duzuelakoan, agur.
Erroldarik gabe izaterik ez ekimenak Gasteizko Udalaren bi barne dokumentu eman zituen argitara urtarrilaren 30ean. Udalerrian erroldatzeko irizpide murriztaileak jasotzen dira bertan, “bidegabeak eta ilegalak”, eragilearen esanetan, herritar baztertuenen kaltetan... [+]
Batzuetan ez dakit gehiegi ez ote den. Pipa janean gaudela, beste edozer gauzaz hitz egiten gaudela, gaia ateratzea. Ozen hitz egitea gustatzen zaigu guri, ia isilunerik ez uztea, ahotsak teilakatzea, zeinek handiagoa botatzea. Hitz egitea bakoitzak bereaz, bakoitzak... [+]
Ehunka pertsona mobilizatu ziren Maccabi Tel Aviv talde israeldarrak Gasteizen jokatu duela gaitzesteko. «Israelgo Estatuaren normalizazioari» ekarpena egiten diola kritikatu diote Baskoniaren zuzendaritzari.
Pilar Kaltzada Zedarriak taldeko kidea da. Urtarrilaren 15ean taldeak armagintza industria bultzatzeko hurrengo urteotan egongo den “aukera bikaina” aprobetxatzera deitu zuen, oihartzun handia izan zuen ekitaldi arranditsuan. Gasteizkoak talde antimilitaristaren... [+]
Horrela eman diogu amaiera deskolonizazioari buruzko lantaldeari, joan den azaroan Arraia-Maeztun (Araba) egin ziren “Euskal Herrian ekofeminismoak gorpuzten” topaketen baitan. Lurraldearen defentsaren hainbat espresioren babesleku izan zen, ideia emankorren hazitegi... [+]
Azken glaziazioan Euskal Herriko lurraldea zapaltzen zuten mamutek, leizeetako hartzek, bisonteek eta baita hienek ere. Elur iraunkorrera eta hotzera egindako animalia horiek desagertu egin ziren baldintza glaziarrekin batera. Baina dinosauroen desagerpenaren garaian ugaztun... [+]
Mingrana urrutitik ekarritako fruitua da. Punisagarra da mingrana edo alesagarra edo alegorria edo milagrana edo xokorra edo granada: Punica granatum. Punica izena latinetik dator, eta “punicum malum” izenaren laburdura da, eta punicum horrek Poenus edo Phoinikes du... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.
Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]
Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.
Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.