Hankamotz gertatu den ikerketa
Bilboko «Gran Via» perpendikularki zeharkatzen du «Marqués del Puerto» kalea. Bertan dago «Windsor» arte galeria edo, gaur egungo izenaz esateko, «Kulturgintza». Marko horretan liburu berri baten aurkezpena izango da, Ana Maria Guasch, jaiotzez kataluniarraren «Arte e ideologia en el Pais Vasco: 1940-1980».
Liburu mardula dugu, ia laurehun orrialdetara iristen dena, argazkiz hornitua, zoritxarrez argazkiok zuri-beltzean badira ere. Zertarako ote kolorerik gabeko argazkiak batez ere pinturari buruz hitz egiten agertzean digun liburu batetan, kontuan hartzen bada bi mila eta berrehun pezeta ordaindu behar dituzula liburuaren truke? Ordua jarri didate egilearekin hitz egiteko eta heltzen den artean gainbegirada luze bat ematen diot liburuari, oharpenak hartu eta hainbat gogoeta buruan gurutzatzen. Kontrasolapako argazkiari begiradatxo bat noiz behinka ea ezagutu egiten dudan. Ezagutu dudanean, ez argazkiari esker ondo igarri duzunez, mahai baten inguruan jezarri eta berbetan hasten gara, lehen puntu legez ARGIA bera hartuta. Nire interlokutoreak ez du aldizkari hau ezagutzen. Ale bat erakusten diot, azkena erakutsi ere. Aleari dagokion zenbakia irakurtzen duenean txarto irakurri duela eman eta galdetu egiten dit. Baietz esaten diot, zenbaki hori aleari dagokiola diotsot: azaldu egiten diot, gaingiroki, aldizkariaren nolakotasun, historia e. a. Beraren begiradak zera diola dirudi, ea nola arraio ote den posible berak ez ezagutzea halako aldizkari bat. Nik, neure aldetik, behin Azurmendiri irakurri niona, hots, herri honen historia idazten ari direnak euskaldunok euskaraz diogunaz ez direla hurrundik ere jakituan eta askori, gainera, bost axola diola (ez diot honekin emakume honen kasuan hala denik, ez baidakit ezer berari buruz)
Eskoletan nire ikasleei metodologia ezberdinetaz mintzatzen nintzaien, baina nik esperimentatu egin gura nuen horietako metodoren bat, beraz, liburu honetan metodo «soziologiko-marxista» ezartzen saiatu naiz. Liburuaren izena ere hortik dator, ez kanpoko formak edo itxurak, azalekoak aztertu, zergatiak bilatuz joatea baino, baldintzapenak eta erresorteak bilatu nahi izan ditut eta ideologiaren arazoak eta artearen era bereiztezinez batera gauzatzen zena artista hauengan konturatu nintzen.
Althusser-ek zera dio, «testu bat irakurtzeak, lehenengo eta behin beraren problematika identifikatzea signifikatzen du»; perpausa horrek guztiaren giltzarriaz jabetu arazi zidan, orduantxe ulertu bait nuen euskal artea ulertzea ez dela formalismoa ulertzea, atzean dagoen ideologia baino: euskal artea sorrarazi duen ideologia arakatzeak arduratu nau.
66. urterarte euskal artistatzat aipatu gaiak lantzen zituena jotzen zen; ikonografiak determinatzen zuen baskotasuna. Urte hartatik aurrera artistak retxazatu egiten du figurazioa eta hizkera abstrakto bat besarkatzen du, abstrazioa bait da euskal artistak bilatzen duen sustrai horiei hobekien egokitzen zaiena. Astrazioa konstruktibista da, geometrikoa, espazioa bilatzen duena –espazioaren gaia oso garrantzitsua da, Txillida eta Oteizaren obren protagonista nagusia da bera–: garrantzizko beste zerbait ere badago hemen, hots, azkenean Oteizaren ideiak asimilatuak direla, zeren euskal artearen ezaugarria maisu eza izan bait da. Mende hasieran behar bezalako tradizio ezagatik, artistek begirada Madrilera zein Parisera zuzentzen zutelarik –lehiaketa «nazionalak», medailak, e.a.– inpresionismoa, favismoa, Iturrino, Regoyos; edo lehen nazionalismoarekin bat ditugu, Arrue, Zubiaurre, euskal artea egin nahirik, Sabino Aranak arteaz zituen ideia neofastoekin bat.
Nazionalismoaren ideologiari kontrajarrita, mendeko lehen heren honetan ideologia sozialistaz hitzegin behar dugu. Arteta izan zitekeen maisu hori, baina hil egin zen 1940. urtean. Errepresioak gogorki jo zuen gerraostean; pintore domingero urdinek jabetu ziren, medikoak, abokatuak... figurazioa egiten dutenak, oso regionalistak, teknika inpresionistaz, bangoardistena zelakoan edo.
Oteiza datorrenean aldatzen da panorama. Gaur egunerarte bera dugu maisua. Proposatzen duena erabat berria da, hots, historiaurreko artegintzan bilatu behar ditugula euskal artearen iturriak.
Elkarrizketa amaitutakoan liburuaren aurkezpena jendearentzat. Aretoan Arte ederren eskolako zenbait ikasle eta irakasle, pintore eta artista ezagunak... giro berezia. Elitista. Berriro ere galdera, berak liburuaren azalean dioen bezala askotan joana dela Nafarroara hango artistek baskotzat dutelako beren burua, baina halaz eta guziz ere Pais Vasco delako komunitate hiruprobintzialera zuzendu duela bere azterketa.
Sektoreko gidarien "egoera prekarioa" salatu eta lan baldintzak hobetzeko premia azpimarratzeko egin dituzte deialdiak CCOO eta UGT sindikatuek. Hiru sindikatuak eskaerak "oso motz" geratu direla kritikatu du. Hego Euskal Herrian 50.000 langile inguru daude... [+]
Bi eguneko egitarau oparoa osatu du Zangozako ikastolak urriaren 19rako eta 20rako: 3,5 kilometroko ibilbidea, hiru gune eta hamaika ekitaldi Nafarroako ikastolen festa handirako.
“Pantaila aurrean denbora gutxiago igarotzeko esaten diegu gazteei, eta aldi berean ikastetxean derrigortzen ditugu gailu digitaletara konektatzera”. Eskoletako digitalizazio prozesuei frenoa jartzeko eta teknologiak (ez bakarrik hezkuntzan) gure gain duen kontrolaz... [+]
Duela aste batzuetatik aktibatuta dago Telegramen euskararako itzulpen automatikoa (bertsio mugikorrean, bederen). Hau da, ingelesezko edo beste edozein erdaratan jasotako mezu batean, klik batekin, euskarazko itzulpena irakur dezakezu.
Euskal Herrian Euskarazek manifestazio nazionala deitu du abenduaren 7an. "Hizkuntza larrialdiaren aurrean Euskararen Errepublika eraikitzea beharrezkoa" dela aldarrikatu du mugimendu euskaltzaleak. Mundu mailako eskuin muturraren hazkundeari “euskaratik eta... [+]
.jpg)
Euskarazko film batek inoiz zineman izan duen ikusle kopururik handiena du Irati filmak: 160.000 pertsona.
2022ko uztailean egin zuten blokeo eguna, euskal presoen egoerari "aterabidea ematea" eskatzeko. Bederatzi pertsona auzipetu zituzten.
Euskal Herriko herri guztietan elkartasun ekitaldiak antolatzeko eskatu du mugimenduak. Goizean, sindikatuen eta hezkuntza komunitatearen manifestazioak izango dira, eta arratsaldean herri guztietako udaletxeen aurrean elkarretaratzeak egitera deitu dute.
Irakurtzen eta idazten ikasteko prozesuan traba handia da dislexia, eta hainbat ikerketaren arabera hamar haurretik batek sufritzen du, baina maiz ez da detektatzen, eta ondorioak ditu frustrazioan, autoestimuan eta ikas-ibilbidean. “Tuntuna eta despistatua nintzela uste... [+]
'Nafarroako Intxaurra' marka kolektibo berriak Lizarraldeako, Erdialdeko eta Goi Erriberako zortzi ekoizle biltzen ditu. Kanpaina honetan 200 bat tona intxaur merkaturatuko dituzte, Nafarroan ekoizten den intxaur kopuruaren %46 inguru.
Gurutzegramen zaletuek –eta beste inork gutxik– ezagutu ohi dute Txagos uhartediaren izena. Irla haietan handiena, Diego Garcia, aipatzen bada, gehixeago izango ginateke aditzera dugunak: ospea –ez batere gozoa– lortu du bertan dagoen base militar... [+]
Lan-istripu larria izan zen igandean Funesen (Nafarroa), Elaborados Naturales de la Ribera del Ebro elikagai-enpresan. 29 urteko gizona gauean bertan erietxean hil zela jakinarazi zuen Foruzaingoak.
Espainiako Auzitegi Gorenak ebatzi duenez, bizilagunen komunitateek eraikin edo urbanizazio batean etxe turistiko gehiago jartzea debekatzeko ahalmena izango dute, betiere bostetik hiruko gehiengoa lortuz gero. Modu horretan, atzera bota ditu Espainiako Estatuan etxe turistikoen... [+]