Hankamotz gertatu den ikerketa
Bilboko «Gran Via» perpendikularki zeharkatzen du «Marqués del Puerto» kalea. Bertan dago «Windsor» arte galeria edo, gaur egungo izenaz esateko, «Kulturgintza». Marko horretan liburu berri baten aurkezpena izango da, Ana Maria Guasch, jaiotzez kataluniarraren «Arte e ideologia en el Pais Vasco: 1940-1980».
Liburu mardula dugu, ia laurehun orrialdetara iristen dena, argazkiz hornitua, zoritxarrez argazkiok zuri-beltzean badira ere. Zertarako ote kolorerik gabeko argazkiak batez ere pinturari buruz hitz egiten agertzean digun liburu batetan, kontuan hartzen bada bi mila eta berrehun pezeta ordaindu behar dituzula liburuaren truke? Ordua jarri didate egilearekin hitz egiteko eta heltzen den artean gainbegirada luze bat ematen diot liburuari, oharpenak hartu eta hainbat gogoeta buruan gurutzatzen. Kontrasolapako argazkiari begiradatxo bat noiz behinka ea ezagutu egiten dudan. Ezagutu dudanean, ez argazkiari esker ondo igarri duzunez, mahai baten inguruan jezarri eta berbetan hasten gara, lehen puntu legez ARGIA bera hartuta. Nire interlokutoreak ez du aldizkari hau ezagutzen. Ale bat erakusten diot, azkena erakutsi ere. Aleari dagokion zenbakia irakurtzen duenean txarto irakurri duela eman eta galdetu egiten dit. Baietz esaten diot, zenbaki hori aleari dagokiola diotsot: azaldu egiten diot, gaingiroki, aldizkariaren nolakotasun, historia e. a. Beraren begiradak zera diola dirudi, ea nola arraio ote den posible berak ez ezagutzea halako aldizkari bat. Nik, neure aldetik, behin Azurmendiri irakurri niona, hots, herri honen historia idazten ari direnak euskaldunok euskaraz diogunaz ez direla hurrundik ere jakituan eta askori, gainera, bost axola diola (ez diot honekin emakume honen kasuan hala denik, ez baidakit ezer berari buruz)
Eskoletan nire ikasleei metodologia ezberdinetaz mintzatzen nintzaien, baina nik esperimentatu egin gura nuen horietako metodoren bat, beraz, liburu honetan metodo «soziologiko-marxista» ezartzen saiatu naiz. Liburuaren izena ere hortik dator, ez kanpoko formak edo itxurak, azalekoak aztertu, zergatiak bilatuz joatea baino, baldintzapenak eta erresorteak bilatu nahi izan ditut eta ideologiaren arazoak eta artearen era bereiztezinez batera gauzatzen zena artista hauengan konturatu nintzen.
Althusser-ek zera dio, «testu bat irakurtzeak, lehenengo eta behin beraren problematika identifikatzea signifikatzen du»; perpausa horrek guztiaren giltzarriaz jabetu arazi zidan, orduantxe ulertu bait nuen euskal artea ulertzea ez dela formalismoa ulertzea, atzean dagoen ideologia baino: euskal artea sorrarazi duen ideologia arakatzeak arduratu nau.
66. urterarte euskal artistatzat aipatu gaiak lantzen zituena jotzen zen; ikonografiak determinatzen zuen baskotasuna. Urte hartatik aurrera artistak retxazatu egiten du figurazioa eta hizkera abstrakto bat besarkatzen du, abstrazioa bait da euskal artistak bilatzen duen sustrai horiei hobekien egokitzen zaiena. Astrazioa konstruktibista da, geometrikoa, espazioa bilatzen duena –espazioaren gaia oso garrantzitsua da, Txillida eta Oteizaren obren protagonista nagusia da bera–: garrantzizko beste zerbait ere badago hemen, hots, azkenean Oteizaren ideiak asimilatuak direla, zeren euskal artearen ezaugarria maisu eza izan bait da. Mende hasieran behar bezalako tradizio ezagatik, artistek begirada Madrilera zein Parisera zuzentzen zutelarik –lehiaketa «nazionalak», medailak, e.a.– inpresionismoa, favismoa, Iturrino, Regoyos; edo lehen nazionalismoarekin bat ditugu, Arrue, Zubiaurre, euskal artea egin nahirik, Sabino Aranak arteaz zituen ideia neofastoekin bat.
Nazionalismoaren ideologiari kontrajarrita, mendeko lehen heren honetan ideologia sozialistaz hitzegin behar dugu. Arteta izan zitekeen maisu hori, baina hil egin zen 1940. urtean. Errepresioak gogorki jo zuen gerraostean; pintore domingero urdinek jabetu ziren, medikoak, abokatuak... figurazioa egiten dutenak, oso regionalistak, teknika inpresionistaz, bangoardistena zelakoan edo.
Oteiza datorrenean aldatzen da panorama. Gaur egunerarte bera dugu maisua. Proposatzen duena erabat berria da, hots, historiaurreko artegintzan bilatu behar ditugula euskal artearen iturriak.
Elkarrizketa amaitutakoan liburuaren aurkezpena jendearentzat. Aretoan Arte ederren eskolako zenbait ikasle eta irakasle, pintore eta artista ezagunak... giro berezia. Elitista. Berriro ere galdera, berak liburuaren azalean dioen bezala askotan joana dela Nafarroara hango artistek baskotzat dutelako beren burua, baina halaz eta guziz ere Pais Vasco delako komunitate hiruprobintzialera zuzendu duela bere azterketa.
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.
_2.jpg)
EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".
Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]
EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.
----------------------------------------------------
Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]
Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]
Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]
Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]
Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]
Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.
"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.
.jpg)
Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]