Jazza ikasi, entzun eta egin


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Patri Goialderekin jazzaz
Patri Goialderekin mintzo
Jazza ikasi, entzun eta egin
Udako jazzaldiez aparte inork ezer aipatzen ez badu jazzaz, ARGIAk hautsi beharko ditu markak, motelak. Nondik hasi? Mundu horretan lepo-hezurreraino blai dagoen batengandik. Patri Goialde, oiartzuarra, kitarra irakaslea, kritikoa. irrati gizona, jazz jolea–kitarran? noski–jazzarekin maitemindua.
Txomin Artolaren kolaboratzaileaa ere dugu Patri azken bolada honetan, bai kitarran eta bai arregloetan ere. Elkarrizketa bertan egiteko geratu ginen kafetegirako bidean walk-man-a izorratu zitzaigunez, Patriren etxeko sukaldean aritu ginen bere aparatoaz.
ARGIA.- Nor zara zu?
PATRI.- Pedantea bada, jazzak bere bizitza osoa betetzen duen pertsona bat naiz. Bizitzeko jazzeko klaseak ematen ditut. Kritika arloan "Egin"en Jazzaldia dela-ta artikuluak egin izan ditut. Euskadi Irratian larunbat arratsaldetan, 3-retan, jazz programa bat dut. Bi taldetan jotzen dut -ezagunena Kursaal- eta nire denbora gehiena jazz entzuten, ikasten edota egiten aritzen naiz.
A.- Honek esan nahi du jazz jole batek ezin duela bere musikaz bizi?
P.- Nik uste ez. Ez hemen, eta ezta ere kanpoan. Beno onenak eta famatuenak bai. Estatu mailan esate baterako zaila da oso. Edozein musika klaseko disketan jazz jole mordoxka dago barne. Pedro Iturralde eta Vladi Bas ezagunenak aipatzeko. Hauek jazz jotzeaz gain Manolo Escobar edo Mocedades-en disketan jotzen dute. Zergatik? Saio bakar batean bukatzen duelako lana, emaitza seguruaz. Merke zaie disketxekoei.
Tete Montoliu ez beste -Estatuan, eta kanpora begira, kontsideratuena- gainontzeko guztiek ezin dute jazzaz soilik bizi.
Hemen, jazzaz bizitzea eufemismo bat da. Ez dago aktuaziorik, ez azpiegiturarik, lokalik ere ez jotzeko... Dauden toki bakarrak pub-ak dira, guttitan eta kondizio txarretan. Gero ere badago "Herriz-herri"ren aukera eta rollo horiek.
Guttienez hauek normal xamar ordaintzen dute.
A.- Estatutik kanpo posible al da honetaz bizitzea?
P.- Edozein garabaketetan errepartoa ikusiz ba daude bat edo bi musikalari guttienez jazz inguruan dabiltzanak. Esatebaterako Simon Garfunkelen Central Park diskoan, baterista Steve Grad da, munduko onenetariko bat: Lou Reed Donostian abenduan, baxoan Fernando Sanders. Mahavishnurekin ere maiztxo ibilia.
Eta bestalde klasikoak ere dabiltza saltsa horretan. Musika oso ondo irakurtzen dute, eta teknika menderatzen dute. Neu kitarra klasikotik etorria naiz. Teknika eta sonoridadean zerikusi handia dute, nahiz eta teknikaren erabilkera ezberdina izan. Eta konkretuki galderari erantzuten, jende gutti da jazz soilaz bizi dena, baita kanpoan ere.
A.- Jazz mota askotaz hitzegitea ba dago. Konpara al daitezke Rou Carter eta Pat Metheny-ren musikak, adibidez?
P.- Beno, ez dago eta ba dago konparatzerik. Nik uste jazz musiko gehienen heziketa antzekoa da. Joan den egunean "Jazz Hot" aldizkarian Pat Metehny-ri egindako elkarrizketa batetan irakurri nuen honen ikasketak be-bop-en oinarriturik izan zirela, eta ezin lukeela be-bop jotzeko gai ez den musiko batekin jo. Nahiz eta praktikan be-bop ez egin. Mc.Laughlin bat entzunez ere, zenbait akorde eta jiro ba dira be-bop-en ingurukoak. Musiko guztiek Coltrane eta Ch. Parker ikasi dute, era batera edo bestera, nahiz eta beste musika bat egin. Neure eritzia da, nahiko kontrastatutakoa bestalde. Horregatik, maila batean bai da konparablea oso jende ezberdinak egiten duen musika, zabalean.
A.- Zein izango lirateke gaurko jazzean dauden tendentziak edo eragin handiena daukatenak?
P.- Hau nahiko subjetiboa da, baina tira. Nere ustez bi tendentzi nagusi daude. Bat, Miles davis-ek sortutako jazz elektrikoa, "cool" delakoa. Honekin batera 1968 inguruan jotzen zutenak, H. Hanckock, Ch. Corea, K. Jarreth, Zawinul, MC.Laughlin, R. Carter, Shorter etabar luze bat. Ikusten duzuenez, gaur egun puntan dauden musikoak, Davis-en eskolakoak. Honen deribazio bezala edo, musika europeo gazte bat sortu zen, ECM diskoetxe inguruan dabiltzanak. Jan Garbarek bat, adibidez, noruegiarra, sustrai herritarrak bereganatu eta moldatu dituena. Beste batzu musika indioa -Codona, Mahavishnu...- edota klasiko kontemporaneoaren kutsu nabarmenekoak. Harmonia xinpleetaz baliatzen dira batzutan konponketa "zerebrala" eginez, intelektualizatua behar bada.
Bestalde EEBB-etan badago beste produkto berri bat, saltzeko gai dena. Steps Ahead izan daiteke hauetako bat. Oso jende ona bilduta. Mobida hau oraindik ezin dugu ezerasko baloratu, gauza berria bait da. Zerikusia ba da bai Miles Davis-en ildoarekin eta baita ere ECM-rekin.
A.- Gertatzen ari da zenbait jazz-munstroek urte batzutan alde komertzialera jotzen dutela, H. Hane Kock, G. Duke, etab.
P.- Bai hala da. Baliteke disketxeek horretara behartzea edo beraiek nahi izatea. Hor dugu G. Benson -oso jazz kitarra jole ona-, jazza baztertu eta musika-diskoarekin ari dena. Halere aukera pertsonala dela gehienbat uste dut nik. CH Corearen ospea ez zatekeen hainbesterainokoa izango "Return to Forever"-en hatzak sartu ez balitu. Nola uler daiteke Donostiara 15.000 pertsona erakartzea? Hauetatik 4.000tik gora espero zuten jazz-rock sintetizatua eta hostia guztiarekin etorriko zela. Bi musiko besterik ez zuen ekarri eta akustikoari ekin zion. Azkenean zenbaitzuk "martxa" eskatzen zioten, eta moskeatuta etxeratu ziren.
A.- Chick Corea 15.000, Gato Barbierik 12.000, Miles Davis-ek 12.000 pertsona erakarri, eta diskodendetan, berriz, ez dago jazzik apenas, eta dagoena gaizki saltzen da. Zer gertatzen da bertako udako snobismo jazzero alu horrekin?
P.- Snobismoa ba dago, bai maila honetan eta beste batzutan Donostia honetan batez ere. Antolatzaileek ere, bestalde, bultzatzen dute ikuspegi hori. Donostiako jazzaldia turistikoa da erabat. Urtean zehar ez dago jazzik, eta, hara nondik, udan, 30 kiloko presupostuaz, kristoren jazzaldia antolatzen dute. Ez da kritikarik egiten, ez da aldizkari eta egunkarietan ikusten jazzaren presentzia, eta disko gutti argitaratzen dira. Gehienetan merkealditan aritu beharra dago -beno, hau ez da txarra, ezer arraro topatzeko.
A.- Gasteizen, jazzaldiaren irabaziak, urtean zehar beste jazz kontzertuak eratzeko erabiltzen dira. Bada zeozer.
P.- Bai, hori ondo dago, baina beste gauza askotxo dago. Gasteizkoa oso ezberdina da: oso instituzionala. Familia guztia doa, kiski guztia: aita, ama... joan "behar" baita, futbolera joan zitezkeen bezala.
A.- Zein izango lirateke lehen urratsak Euskal Herrian azpiegitura sortzen hasteko?
P.- Lehenengo, dudarik gabe, eskola bat, eta publikoa, noski: hau da, merkea. Honek jende bat prestatu eta giro bat sortuko luke. Oinarrizkoa da hau. Instituzioek ere beste jarrera bat behar lukete musikaren aurrean. Kontzertuak antolatu, medioak jarri. Eta ez dut jazz eskola esan nahi bakarrik, baita ere rock, pop, funky, salsa... Musika guztiak bultzatu. Ez klasikoa bakarrik orain arte bezala.
Emanaldi gutti dago. Zirkuito modura dagoen bakarra "Herriz-herri"rena, baina egundoko nahaste-borrastea da eta bi akats angusi ditu: bata propagandarik eza edota haren urritasuna eta beste toki aproposik ez dagoela leku edo herri guztietan.
Pub-etan adibidez ez dago jotzerik. Aktuazioa dagoenean lehenengo lerrotakoak dira benetan musika goxatzen duten bakarak, 15 edo 20 gehienez. Atzekaldetik denetarik dago. Neu ohiturik nago kristoren folloi erdian jotzera, baina edozeinek ezin du jo egoera honetan.
Ez dago zirkuitorik eta aukera bakarra tabernak eta pub-ak dira. Argi dago ez direla toki aproposenak jazz egiteko. Madrid eta Barcelonako zenbait pub-etan -ez dakit soluzioa litzatekeen ala ez- sarrera bat kobratzen dizute, kontsumizio ta guzti, aktuazioa dagoenean. Baina horrelakorik egiteko ez dago girorik hemen nik uste.
A.- Zer nolako panorama dugu Euskal Herriko jazzean?
P.- Ezagutzen dudanaz hitz egingo dizut edo aipatu, hobe. Iparraldean Xango taldea, orain denbora gutti Etxekalten ikusteko aukera izan genuena. Iruñean Garaialde dago. Iñaki Salvador, azkenaldi honetan Barcelonan dabilen pianojolea. Gasteizko Angel Celada Trio. Eta Donostian gu, Kursaalekoak.
A.- Jazz munduan "fraseo" delakoaz nahi genizuke galdetu. Zer da fraseoa, eta zer nolako eboluzioa jasan du denboran zehar.
P.- Fraseoa, oso hitz guttitan, musika "esateko" modua da. Notak egiteko modua esaldien antzera. Esaldi musikalak egitea.
Be-bop sortu zenean iraultza bat izan zen. Estilo honen sortzaileak ofizialki "swing" joleak ziren. Gauero Minstons tabernan biltzen ziren zenbait elementu: Ch. Parker, B. Goodman, Th. Monk, Ch. Christian etab. Jendeak erotzat hartzen zituzten garaiak dira.
Hauek baino lehen C. Hawkins, L. Young-ek eta beste batzu fraseo klasikoa egiten zuten. Beno, esan beharra dago fraseoa inprobisazioan kokatzen dela eta horregatik jazzaren hasieran egiten ziren inprobisazioak kolektiboki egiten zirenez fraseo indibidualak ez zuen lekurik. Bestalde, fraseoagatik ba dago ezagutzea nor den jolea, horretara jarriz gero.
Be-bop-en fraseoa gogortu zen, swing-ekin apurtu nahiean beharbada. EEBB-etan egoera soziala hobetu zenean "cool-jazz" delakoa sortu zen. Aberastasunaren aurpegi polita. Be-bopa, berriz, musika krispatua da. Cool jazzeko fraseoa, beraz, goxoagoa da askoz. Ondoren, "hard-bop"a sortu zen, be-bop-en bersotzea gogorturik, eta elektrikoagoa. Jazz-rock, ECM eta antzekotan fraseo pop eta rock musikaren influentziaz beteta dago.
A.- Aizu Patri, azkenaldi hontan perkusionistaren figura gehiagotzen doala dirudi. Zer dela eta?
P.- Funky, salsa, eta halako ritmoak jazzean sartu direnetik honako fenomenoa da hau. Swing egiteko, ordea, ez da beharrezkoa, edo ez doakio agian.
A.- Beno, bukatzera goaz. Zer perspektiba ikusten duzu Euskal-Herriko jazzean aldaketarik ez bada, hobekuntza sakonik gabe.
P.- Perspektiba kaxkarrak. Musiko guztiek alde egiten dute... eta hori da nire helburua: kanpora ikastera joatea.
JALKI
32-33

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakMusikoakGOIALDE1
PertsonaiazGOIALDE1
EgileezJALKI1Kultura

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude