Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

astelehena 2025eko urtarrilaren 20an

Erramun Martikorena: «Eleketa Hasi Ainizin Egiten Nuen Kantu»

2021eko uztailaren 23an

Erramun Martikorena kantariari elkarrizketa
Mementuko Pausa Bat Egin Du Sei Urtetako Ekitaldi Etengabearen Ondotik
Erramun Martikorena: «Eleketa Hasi Ainizin Egiten Nuen Kantu»
Baigorriko Oxobia etxean jaio eta bizi da Erramun Martikorena, azken sei urteetan deitu zaion leku guztietara kantu egitera joan ohi den kantaria. Hori bai, berak daukan aberastasun eta altxor haundien eta bakarrarekin: bere ahotsa. Makina bat kantu tradizional gozatu ditugu bere ahots soil baina indartsuaren bitartez. «Herriz Herri» kazetatik hartua ditugu ondoko galdera-erantzunak.
HERRIZ HERRI. - 41 urte dituzu eta laborantzatik bizi zara Baigorrin?
ERRAMUN MARTIKORENA.– Bai, 43-an sortua Oxobian, 14 urtetan eskola utzirik etxeko laborantzari lotu nintzen aitamekin eta geroztik hola eramanki dut bizia.
H.H.–Orain artean segurik diozu, Uste dut gauza berri batzuei ere pinatatua zaren?
E.M.–Bai. Gaurko egunean tresnatzeak aldaketa handia ekarri du hemengo laborantza ttipiei. Diru sartzeak behar izan azkarki emendatu eta hazkuntzatik egiteko behar dira eremiak izan. Gero hazkuntzak biziki estekatzen ditu. Alde batetik kiwi landareak ezarri ditu. Mahatsa bezala beha behar da egon bainan lan guttiago du. Azpian, haunditu ondoan, pentzea ahal duzu egin.
Bertze aldetik, biperra landatu dut eta Ezpeletako kooperatifari igortzen ditut.
Biak eremu ttipietan egin daitezkeen gauzak dira. Ez dut oraino erreiten ahal zer irabazi eginen dudan.
H.H.–Kantari berala biziki ezagatua zara. Noiz hasi zinen kantatzen?
E.M.– Eleketa hasi aintzin noski. Aitatxirekin ikasirik «Ottia lili denian» emaiten nuen eleketa hasi gabe. Guztia, hark eman zidala nik uste.
H.H.- Eta gero, ondotik, nun edo nola ikasi dituzu kantuak?
E.M.–Ainitz banuen entzunik aitatxi zenari eta orroitzapena banuen. 14, 15 urtetan, eskola utzi eta «Xaramela»tik ere ikasi nituen. Soldadogoa egin eta, Baigorriko korralean sartu nintzen, 64.ean. Hor, lagunekin ere segitu nuen eta geroztik beti segitzen dut. Herrian berean batzu eta bertzeri galde eginez ere atxemaiten dira zenbait. Zahar batzuen gogotan zeudenak bildu ahal izan ditut ere. Pentsatzeko da kantu bat ateratzen zelarik ixkiriotan, 4, berdin 5 baztertzen zirela eta galtzen
H.H.– Botzaren lantzeko ibili zara nonbait ikasten?
E.M.–Ikasketa berezirik ez dut segitu nihun ere. Arizanez bakarrik. Aitatxi behatuz. Eskolan orain zerbait egiten bada, gure denboran ez dugu xantza hori ukan. 14-15 urteetan, biziki erreztasun bada botzaren lantzeko eta uste dut gauza beharrezkoa dela memento horretan zerbait egitea.
H.H.–Egun, zure botza entzun daiteke kantaldi edo irratietarik, berdin disketarik. Nola gertatu zen zure botzaren karrikaratzea?
E.M.–Lehenik korralarekin. Gero Larzabalen egin ziren duela 15 urte zeingehiagoka batzu ezagutuak ez ziren kantarientzat. Hor agertu nintzen eta zenbait urte isilik egon ondoan 78.an atera zen lehen diska bat. Hor hasi ninzen ibiltzen herriz herri, lehenik ipar aldean, gero hego aldean.
H.H.–Kantu zaharrak berdin berriak kantatzen dituzu. Badea kanturik zuk idatzirik?
E.M. Ez. Nahiago dut kantatu bertze batek egin kantua. Suietaren emaitea gertatu zait eta gero doinua emaitea. Uste dut nire saila kantatzean dagoen.
H.H.–Haizeak daraman berri bat da nola kantatzetik gelditzekoa ziren. Eraukuzu ba funtsezko zerbait?
E.M.–Ba, egia da mementoan pausa bat egiten dudala. Bainan mementoko delibero bat da.
H.H.–Zergatik pausa hori?
E.M.–Duela 6 urte hasi ninzelarik ibiltzen, gogoan hartu nuen galdetua izanen nintzen toki guzietara joatea. Esperentzia bat egin dut. Ez dut batere urrikirik hola ibilirik. Bainan orain, nola ez naizen profesional bat, zenbait berrikatzen badira ere biziki errezki, nire partetik uste dut behar dudan apur bat gelditu. Geroxeago beharbada bertze kantu batzuekin bainan ez dut uste lehen bezainbat ibiliko naizen.
H.H.– Egunaz laborari eta ganean plazetan kantari, ez ote da gauza zaila?
E.M.– Bai. dudarik gabe. Bere saila nahi bada untsa eraman, egun batzu badira non nekaturik arizan ondoan, soro sartzen edo... taula gaineratu orduko behar duzu fresko izan. Gero kantatu eta nahi izan dut beti bestan parte hartu han berean afaldu edo trago bat edan, solasean jendearekin egon. Gauaren parte bat xahutzen da berehala eta azkénik ordu bat eta berdin gehio bidetan Biharamunak zailak dira
H.H.–Euskalduna lehen bezain kantari dea?
E.M.–Gazte gazte nintzelarik, biziki aise kantu egiten zen. Bainan, gero ta guttiago, bezala kantatzen zelarik atera ziren kantu eta kantari berriak. Arrapizte bat gaitza izan zen. Orain iduri zait berriz eztitze bat badela. Kantu berri guti ateratzen da.
H.H.– Horregatik ote da kantaldi guttiago ere? Zer diozu?
E.M.–Bai egin duke horrek ere. Gero ainitz tokitan kantaldia muntatzen dutenek ezin dute eskuratu leku egokiena horretarako. Ezker pareta batean ez da aise zerbait ori egitea. Bai entzulea, bai kantaria nekatuak gertatzen dira.
H.H.–Kantuak ba ote du indarrik euskalduna euskaldan atxikitzeko?
E.M.–Ez nuen uste. Baina orain segur naiz kantuak bere indarra baduela. gero eta gehiago jendeek indar bat egiten dute euskararen ikasteko. Gau eskolak hor dira. Bainan bizimoldea sobera erdalduna da, beren artean jende horiek euskaraz pentsatzeko. Kantuak laguntzen ahal ditu manera errez batean. Esperantza haundia daukat jende horietarik bai eta ikastoletan euskaraz eskolatzen ari diren haurretarik kantu egile berriak sortuko direla.
H.H.–Zerk egin dizu plazer haundiena plazetan kantari ibiltzean?
E.M. Nihaurengandik ikasiak dituzten kantu batzu, haur batzuek berek kantatzea. Herriko bosta batzuez biziki oroitzapen ona izan dut.
Beste gisan ere, ene kantuen artetik, haurrek igan taulara eta eni entzunik ikasi kantuak berek ematea.
HERRIZ HERRI

14 urtez geroztik laborantzari lotuta eramanki dut bizitza».
Ez dut kanturik nik egina; nahaigo dut kantatu bertze batek egin kantua
34, 35

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakMARTIKOREN1
PertsonaiazMARTIKOREN1
EgileezHERRIZ-HER1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Lander Arbelaitz Mitxelena

“Joera bilakatu da, baina ez dago sukaldea eta egongela bateratzeko pisuzko arrazoirik”

Amets Aranguren Arrieta

Hezkuntza politiken “noraeza” geldiaraztea helburu duen taldea sortu du hainbat irakaslek: “Burokrazia jasanezina da”

Mikel Garcia Idiakez

Amazonek bat egin du olatu ultrarekin, eta pertsona LGBTQ eta beltzen eskubideak babesteko politikak apaldu ditu

El Salto

Efemeridea: Lehen Bertso Gudua ospatu zen Donostian, egungo txapelketa nagusiaren aurrekaria

ARGIA

Azkenak

2025-01-20 | dantzan.eus

Martxora arte kalez kale eta etxez etxe ibiliko dira kaskarotak Lapurdin

Bi asteburu direla atera dira lehen kaskarotak: Beskoitzekoak. Eta martxora arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira Beskoitzeko kaskarotak, baina ez bakarrak... [+]

2025-01-20 | Gorka Bereziartua Mitxelena

David Lynch antidoto gisa

2025-01-20 | Bertsozale.eus

Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa

Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak

%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]

2025-01-20 | Lander Arbelaitz Mitxelena

‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]

2025-01-20 | Garbiñe Larrea Iturralde

Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]

2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue

Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]

2025-01-20 | Jakoba Errekondo

Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]

2025-01-20 | Garazi Zabaleta

Aleko

“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]

2025-01-19 | Urtzi Ugalde

Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]

2025-01-17 | Ainhoa Mariezkurrena Etxabe

Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]

2025-01-17 | Xabier Letona Biteri

Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.

2025-01-17 | ARGIA

Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.

2025-01-17 | Xabier Letona Biteri

Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]

2025-01-17 | Oihane Artetxe

Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]

Eguneraketa berriak daude