Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

asteazkena 2024ko urriaren 09an

Bilbon Llburu Bila (Eta Bi)

2021eko uztailaren 27an

Bilboko liburudendetako saltzaileei elkarrizketa
«Milaka Milioiko Salmentak Egiten Dira Urtero Bilbon Liburutan, Liburudendetatik-Pasa Gabe»
Bilbon Llburu Bila (Eta Bi)
Lehengo astean hasitako liburutarteko trajektuaren bide erdia egin dugunean, kezka nagusi bat agertzen digute liburu saltzaileek beste arazoen gainetik: Enpresa banatzaileen konpetentzia desleiala. Errealitate gordin honen adierazgarri, hona hemen datu batzu: argitaratzen diren liburu guztietatik, ehuneko 30a baino ez doa liburudendatara, gainontzekoa argitaletxeek beraiek edota enpresa banatzaileek zuzenean saltzen dute. Edo, beste datu zuzenago bat: mila milioiko liburu-salmentak egiten dira urtero Bilbon liburudendetatik landa, sistema hau banatzaile guztiek praktikatzen bide dute. Hau dela medio, ulergarria egiten zaizu beraz Bilbon hain liburu denda gutxi egotea eta dandenen larrialdiak.
Bilboko Parte Zaharretik urrundu gabe, Librería Bilbaína bisitatu genuen, eta bertan liburusaltzaileen dekanoa den Pepe Gorriti aurkitu. Aspalditik ezagutzen genuen Pepe, orain dela urte batzuk hona etortzen bait ginen liburu galerazien bila, eta gogoratzen dugu nola atera zizkigun Pepek liburu preziatu haiek dendaren atzekaldetik. 1940an ireki zen Bilboko Enparantza Berrian Librería Bilbaína, lehen "Café suizoa" zegoen tokian.
«Benetan, enparantza honen itxura bestelakoa zen garai hartan; burdin forjatuzko musika kioskoa zeukan erdi erdian, Frantziako Orleansen egina; inguruan hiruzpalau palmondo dotore. Inguru horreran zabaldu genuen gure liburudenda, hasieran erlijio liburuak saltzen zituena. Baina denborak aldatuz joan ziren eta abadeak ere errabiatuz. Oroitzen dut garai harran halako tertuliak egiten genituela liburudendan, eta noizbait noski hogei abade inguru bildu ziren sotana beltzez jantzirik guztiak; honelako batean geundela, norbaitek area zabaldu era barruan hain beltz ikusirik, ikaratu eta harrapaladan alde egin zuen.
–Egia da denbora luzean liburu galerazien bilaleku bakarra zela hau Bilbon?
«Egia da hemen horrelako liburu asko saltzen zela. Are gehiago esango dizuet: garai hartan, nik liburu galerazi hauek hartzen nituen dendan nork bidaltzen zizkian jakin gabe ere, eta bidaltzaile ezezagun horri ordaintzen nizkion, era liburu dendan saldu».
–Hortik aparte urte hauetan zehar, nola baloratzen duzu irakurgaien eboluzioa?
«Benetan asko aldatu direla irakurleen guztoak urte hauetan. Lehenengo, era Eliza barruan protesta giroa sortu zenean, JOC era HOAC eta halako erakundeen agiriak eskatzen ziren. Famatua izan zen garai bareran «352 abadeen agiria» era Maritain, Mauriac eta halako pentsalari kristauen libururik ere. Gero eta "transizio" delako honen hasieran, liburu marxistak saltzen ziren asko. Ondoren, lireraturaren garaia etorri da: hegoamerikarren boom-a, geroztik «nobela beltza»,«bidaia liburuak».
Gaur egun eta unibertsitateari esker pixka bat zabaldu egin da liburuen merkatua».
Bilbo Erdian, «Herriak»
1971 eta Licenciado Poza kalean zabaldu zen «Herriak» liburudenda, entzute haundikoa gaur egun. Lagun talde batek zabaldu zuen, zeinen artean Jose Luis Merino kritiko eta idazlea, Bilboko giro kulturalean ezaguna. Pionero hauetariko batekin hitz egin genuen. Raquel-ekin alegia.
«Hasiera hartan hamalau pertsonako taldea ginen, asmo batek bultzatuak gure liburudenda kultura aurrerakoi eta demakratikoaren topaleku bihartzea. Pentsa ezazue, Burgosko Prozesuaren ondorengo urte hartan liburu dendak toki erreferentzialak zirela.
Herriak zabaldu ahal izateko oztopoak izan genituen. Garai hartan Bilboko alkatesa zen Pilar Careagak denda ixteko agindu bat bidali zigun, 1890.eko dekretu batetan oinarrituta. Sei hilabetez itxi behar izan genuen liburudenda. Gero, debekuak ere ugari izaten ziren: behin, zezenei barazko liburu baten aurkezpena ere debekatu ziguten».
–Zezenei buruzkoa? Ez zen «Ruedo Iberico»koa izango ordea?
«Ez, horien aurkezpenik ezin zen egin–erantzuten digu irrifarretsu Raquel-ek–baina saltzen genituen horrelakoak ere. Denda barruko despentsan izaten genituen gordeta, eta noizbehinka abisuren bat ailegatzen zen: polizia joango zaizuela errejistroa egitera! Eta orduan liburu galerazi guztiak hartu eta etxera eramaten genituen egun butzutarako. Eta horrela konpontzen ginen»
–Liburudenda espezialdua kontsideratzen zarete?
«Ez, eta ez dut uste Bilbok horrenbesterako ematen duenik gainera. Nik esango nuke, hau zerbait izatekotan liburudenda unibertsitaria dela. Bizkaian Unibertsitatea finkatu denetik, igarri egin dugu liburu saltzaileok eta gero eta zientzi liburu gehiago saltzen da esaterako–.
–Liburu aurkezpenak ere sarritan egiten dituzue.
«Bai, eta batez ere literatur eta histori liburuak. Cabrera Infante, Luis Goitisolo eta beste izan ditugu hemen. Eta Euskal Herriaren Historiaz azken urteotan egindako guztiak aurkeztu ditugu».
«Galeria Del Libro», Euskal Liburuen Saritzaile
Orain gutxi izan dugu ARGIAn X. Zilarrezko Lauburua sariaren berri. Oraingoan Xabier Amurizari emana. Galeria del Libro liburudenda da aspalditik sari hauek banatzen dituena. Honen jabea den Jose Angel Zaballak laburtu digu liburudendaren historia.
"1971eko apirilean zabaldu zen denda, Bilboko Indautxun, batez ere Euskal liburua eta Letretakoa saltzeko asmoz. Handik hiru urtetara, hots, 1974an, hasi ginen Zilarrezko Lauburua banatzen. Ordutik hona, eta betiere euskal liburuarekiko lotura estua mantendu dugu. Orain gatxi adibidez, Iparraldeko euskal liburuari begira aste beteko erakusketa egin genuen eta asteari bukaera emateko P. Xarriton eta Jokin Apalategi gonbidutu genituen. Eta pixka bat lehenago, A lberto Onaindiaren El Pacto de Santoña liburuaren aurkezpena izan genuen berton».
–Zer moduzko osasuna du euskal liburuak Bilbo honetan?
«Betidanik, Bilbo toki zaila izan da liburu kontutan; hiri industriala, bestalde Unibertsitatea gauza berria dugu; honi esker hain zuzen, zabaldu du pixka bat merkatua, baina krisiaren eragina ere nabaritzen da nonbait eta liburu gehiago saltzen bada ere, liburu merkea da nagusiki».
«Paradiso», Irla Bat Deustuan
Nafarroatik etorri behar Bilbon eta zehatzago Deustuan dagoen liburudenda dexente bakarra zabaltzera. Francis Lizarralde eta Txutxus Lopez Zubikarai, lizarratarra eta iruindarra, ikasleak ziren 1974 hartan, estudiante bizimodua utzi eta liburusaltzaile bihurtzea erabaki zutenean. Deustua aukeratu zuten, hain zuzen ere konpetentziarik ez zegoelako hauzo honetan eta garai hartan Bilbon zeuden Fakultateetatik batzu (Jesuitena eta Sarriko) hurbil zirelako. Hala ere, lehen urteetan gorriak pasa zituztela aitortzen digute gaur, urruntasunak ematen duen patxadaz hitz eginez. «Pentsa ezazue hiru ginela orduan eta hirurontzat hilero 15.000 pezeta baino ez genuela ateratzen».
Baina gaur ere ba dira arazoak, eta hitz garratzez mintzatu zaigu hauetaz Francis Lizarralde: «Enpresa Banatzaileen jokaerak min handia egiten digu liburu saltzaileei. Salbuespenik gabe, banatzaile guzti guztiek egiten digute joko berbera: zuzenean liburuak saldu, liburudendak zirkuitu horretatik at utzirik. Bilbon egin ditugun kalkuluen arabera, mila milioi pezetatako salmentak dituzte horrela urtero. Eta honela segituz gero, ez dago hemen liburudenda onik finkatzerik».
–Zer saltzen da gaur batez ere?
«Begira, gure bezeroak unibertsitariak izaten dira nagusiki. Maila honetan, gauza bitxi bat nabaritu izan dugu: Sarrikoko Ekonomi Zientzien Fakultatean gertatu den beherakada; orain urte batzu, horko ikasleak erosle onak ziren, Fakultatean giro aberasgarria zegoelako; baina erabat pobretu egin da horko giroa, orain ikaslea textuliburuari lotzen dio, eta ez du bestelako kezkarik agertzen. Zorionez, Fakultate eta Eskola berriak sortu dira eta guk orain Hezkuntz Eskolarako, Filosofiarako eta Psikologiarako asko saltzen dugu».
"Bernat Etxepare" Izenpean: Literatura Sobietarra
Kontrasteak ere eskaintzen ditu zorioneko Bilbo honek, eta honetariko bat; La Casillan kokatuta dagoen Bernat Etxepare izeneko liburudendan sartu eta bertan errusieraz idatzitako liburu pila aurkitu. Ez da kontraste makala! Liburudenda berria da izan ere, Bernat Etxepare hau. Joan zen udan zabaldutakoa, jabeen artean Sovietar Batasunean luzaro bizi izandako bat aurkitzeak ematen digu sorpresaren erantzuna. «Errusieraz idatzitako liburu hauek ez dira, egia esan, askorik saltzen, baina bezero finkoak dituzte. Gu bezala, bertan bizi izan eta hona itzulitakoak».
Gaztelaniaz idatzita aurkitzen dira bestalde, liburu kubatarrak, sovietarrak eta albaniarrak ere.
Lehenengoen artean, Casa de las Americas, Letras Cubanas eta Editora de la Habana argitaletxe prestigiodunen edozein liburu erraz aurki daiteke, bai eta Gramma astekaria ere. Bigarrenean Progreso eta MIR argitaletxeetako liburuak, politikaz, teknikaz eta literaturaz, eta azkenik Albaniari buruz liburu apur batzu eta Nueva Albania aldizkaria.
–Nolako erosleak interesatzen dira liburu hauetaz?
«Tekniku saileko liburu sovietarrek izaten dute eroslerik. Adibidez, Parelman eta Krasnov matematika liburuak, edo Smirnov-en Geologia; eta literaturaz, liburu kubutarra saltzen da ondo azken aldian, alde batetik literatura ona egiten delako, eta bestetik merkeagoak direlako».
Historia Eta Haur-Literatura, «Agirre 11»n
Agian espezialdu izena mereziko lukeen liburudenda bakarra Bilbon Agirre 11 izenekoa dugu. Orain hiru urte zabaldu zuten denda bi lagunek Pilartxo Gorriz eta Pilar Leseduarte, Histori lizenziatuak biak, eta ordutik historia eta haur-literatura sailak landu dituzte. "Haur-literaturari dagokionez, euskaraz argitaratzen dena asko hobetu da azken urteotan. Elkar eta Erein argitaletxeak aipatu beharrekoak dira hobekuntza honetan, bai eta Argos-Vergara ere, azken honek itzulpenak egiten dituelarik. Eta haur-ipuinen idazleen artean Asun Balzola da aipagarri».
Azken honekin bukatutzat ematen dugu gure ibilaldi berezi hau, airean liburu saltzaile guztien kezka nagusia gelditzen delarik: banatzaileen konkurrentzia desleiala, eta ondorioz, liburua-igorle izatetik merkatu-produktu hutsa bilakatzearen arriskua. Eta tartean, liburu saltzaile ez bakarrik, kultur gaietaz solaskide izaten jarraitzeko ahalegin zaila mantentzen duten pertsona bakan butzu.
Karmelo LANDA. Antton AZKARGORTA

"Benetan asko aldatu dira irakurleen gustuak azken urte hauetan"
«Librería Bilbaína», apaizen biltoki izatetik liburu galeraziak saltzera
«Nahiz eta gaur egun gehiago saldu, Bilbo beti toki zaila izan da liburuak saltzeko»
28-30

GaiezKulturaArgitalgintBesteak
EgileezLANDA3Kultura
EgileezAZKARGORTA1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Dislexia, sarritan antzematen ez den zailtasuna eta eskola-porrota eragin dezakeena

Mikel Garcia Idiakez

Airbnb eta Bookingek ostatua eskaintzen dute palestinarrei kendutako lurretan

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Beste epai euskarafobo bat: Gipuzkoako aterpetxeetako garbitzaileen aurkakoa

Onintza Irureta Azkune | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Zure bizitzako lanpostua

Gorka Bereziartua

25 herrialdetan agintzen ari dira emakumeak

Axier Lopez

Efemeridea: Emilio Iguzkiza altsasuarra hil zuen tiroz Guardia Zibilak, 34ko Urriko iraultzaren harira deitutako greban

ARGIA

Azkenak

2024-10-09 | Leire Ibar

Erretiro adina aurreratzeko lanuzteak deitu dituzte garraio sektorean

Sektoreko gidarien "egoera prekarioa" salatu eta lan baldintzak hobetzeko premia azpimarratzeko egin dituzte deialdiak CCOO eta UGT sindikatuek. Hiru sindikatuak eskaerak "oso motz" geratu direla kritikatu du. Hego Euskal Herrian 50.000 langile inguru daude... [+]

2024-10-09 | Haritz Pascual Garjon | Euskalerria irratia

Leihotikan, Goazen! eta Ibil Bedik piztuko dute Zangozako Nafarroa Oinez

Bi eguneko egitarau oparoa osatu du Zangozako ikastolak urriaren 19rako eta 20rako: 3,5 kilometroko ibilbidea, hiru gune eta hamaika ekitaldi Nafarroako ikastolen festa handirako.

2024-10-09 | Mikel Garcia Idiakez

Mugikorrak ez, baina Chromebookak bai?

“Pantaila aurrean denbora gutxiago igarotzeko esaten diegu gazteei, eta aldi berean ikastetxean derrigortzen ditugu gailu digitaletara konektatzera”. Eskoletako digitalizazio prozesuei frenoa jartzeko eta teknologiak (ez bakarrik hezkuntzan) gure gain duen kontrolaz... [+]

2024-10-09 | Sustatu

Nola erabili Telegramen euskararako itzulpen automatikoa

Duela aste batzuetatik aktibatuta dago Telegramen euskararako itzulpen automatikoa (bertsio mugikorrean, bederen). Hau da, ingelesezko edo beste edozein erdaratan jasotako mezu batean, klik batekin, euskarazko itzulpena irakur dezakezu.

2024-10-08 | Julene Flamarique

Euskararen “larrialdi egoerari” aurre egiteko mobilizazioa deitu du EHEk Durangon

Euskal Herrian Euskarazek manifestazio nazionala deitu du abenduaren 7an. "Hizkuntza larrialdiaren aurrean Euskararen Errepublika eraikitzea beharrezkoa" dela aldarrikatu du mugimendu euskaltzaleak. Mundu mailako eskuin muturraren hazkundeari “euskaratik eta... [+]

2024-10-08 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

‘Irati’ pelikula EiTBren Primeran plataformara heldu da

Euskarazko film batek inoiz zineman izan duen ikusle kopururik handiena du Irati filmak: 160.000 pertsona.

2024-10-08 | ARGIA

3x04: Veleiako beste zirkua

MULTIMEDIA - Oroimen Histerikoa

2024-10-08 | ARGIA

Trenbidea blokatu zuten bakegile auziperatuek akordioa erdietsi dute

2022ko uztailean egin zuten blokeo eguna, euskal presoen egoerari "aterabidea ematea" eskatzeko. Bederatzi pertsona auzipetu zituzten.

2024-10-08 | Leire Ibar

Urriaren 21ean mobilizatzera deitu du Gernika-Palestina plataformak

Euskal Herriko herri guztietan elkartasun ekitaldiak antolatzeko eskatu du mugimenduak. Goizean, sindikatuen eta hezkuntza komunitatearen manifestazioak izango dira, eta arratsaldean herri guztietako udaletxeen aurrean elkarretaratzeak egitera deitu dute.

2024-10-08 | Mikel Garcia Idiakez

Dislexia, sarritan antzematen ez den zailtasuna eta eskola-porrota eragin dezakeena

Irakurtzen eta idazten ikasteko prozesuan traba handia da dislexia, eta hainbat ikerketaren arabera hamar haurretik batek sufritzen du, baina maiz ez da detektatzen, eta ondorioak ditu frustrazioan, autoestimuan eta ikas-ibilbidean. “Tuntuna eta despistatua nintzela uste... [+]

2024-10-08 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Airbnb eta Bookingek ostatua eskaintzen dute palestinarrei kendutako lurretan

Ehunka etxe, hotel edo apartamentu dituzte Israelek Palestinan okupatutako lurretan. Nazio Batuen Erakundeari entzungor egiten diote.

2024-10-08 | ARGIA

‘Nafarroako Intxaurra’ kalitate-marka sortu dute

'Nafarroako Intxaurra' marka kolektibo berriak Lizarraldeako, Erdialdeko eta Goi Erriberako zortzi ekoizle biltzen ditu. Kanpaina honetan 200 bat tona intxaur merkaturatuko dituzte, Nafarroan ekoizten den intxaur kopuruaren %46 inguru.

2024-10-08 | Mikel Aramendi

Norenak ote dira munduaren akabuko uharteak?

Gurutzegramen zaletuek –eta beste inork gutxik– ezagutu ohi dute Txagos uhartediaren izena. Irla haietan handiena, Diego Garcia, aipatzen bada, gehixeago izango ginateke aditzera dugunak: ospea –ez batere gozoa– lortu du bertan dagoen base militar... [+]

2024-10-08 | Leire Ibar

Hil egin da Funesko lan-istripuan larriki zauritutako gaztea

Lan-istripu larria izan zen igandean Funesen (Nafarroa), Elaborados Naturales de la Ribera del Ebro elikagai-enpresan. 29 urteko gizona gauean bertan erietxean hil zela jakinarazi zuen Foruzaingoak.

2024-10-08 | ARGIA

Hego Euskal Herriko bizilagunek etxe turistikoak debekatzeko aukera izango dute, 3/5eko gehiengoz

Espainiako Auzitegi Gorenak ebatzi duenez, bizilagunen komunitateek eraikin edo urbanizazio batean etxe turistiko gehiago jartzea debekatzeko ahalmena izango dute, betiere bostetik hiruko gehiengoa lortuz gero. Modu horretan, atzera bota ditu Espainiako Estatuan etxe turistikoen... [+]

Eguneraketa berriak daude