Hona nire maldizioa: egun animalienganako tratuari buruz zabaltzen ari den jendartearen jarrera bera etorriko da landareekin egiten diren krimen horiei buruz.
Espainiako Malagako lagun batek beti berdin adierazten du, On Kixote Mantxakoaren ezpainetan jarritako esaldia berrituz: “Elizarekin egin dugu topo”. Esaera hori askatzen eta argitzen oso zaila edo ezinezkoa denean erabiltzen dute; izan ere Elizari buruz ia buru adina aburu.
Ba antzera gertatzen da zuhaitz eta arbolekin. Zuhaitzei buruz eta bereziki bere inausketari buruz mundu guztiak daki, eta iritzia ematen du. Behin Itsasondon bide ertzeko parketxo batean zuhaitz eta arbola batzuei kalte latzak eragin zizkieten errepideko lan batzuk egiterakoan. Hor joan ginen, lanen ardura zuen ingeniari jaun bat eta biok, ni udalaren izenean, kalteak aztertu eta zer egin adostera. Ingeniaria omen zen, noski, eta berak ba omen zekien “zuhaitz ziztrin” horiek zauri larriei buelta eman eta bere onera etortzeko gai zirela. Harroputz nazkantea! Nola bururatzen ote zitzaidan zuhaitza aldameneko errepidearekin alderatzea, ezta bide seinale batekin ere! Hori omen zen garrantzitsua, errepidea! Eta noski, ez zegoela inola ere zuhaitz horietakoa kaltea zenik aitortzeko prest eta gutxiago hura erreparatzeko dirurik jartzeko. Buruharro haizetsu fanfarroia!
Ingeniari asko dago bazterretan. Gehitxo, gauza onerako. Eta zuhaitzak hankapean darabiltzagu: porlanak, burdinak, altzairuak, plastikoak, edozein gai eta materialek zuhaitz bizidun eta bizi-emaileak baino kontu handiagoa merezi du. Zuhaitzak balio handiko ondarea direla jabetu ezinik gabiltza. Baita onura saldoaren sortzaile ere: CO2 eta antzekoen xurgatzaile, bioaniztasunaren aberasle, tenperatura jaisle eta itzal emaile, urari eusten diote eta hondamendi naturalak saihestu, etxeen balioa areagotzen eta pertsonen osasun fisikoa eta mentala hobetzen dute. Agian horrexegatik ari dira zuhaitzen kontra, noiznahi eta nonahi, pitzatuta daudelako, burutik joanda.
Gure herri eta hirietan hasi eta gaur egun mendi muturreko azken zokoraino zabalduak dauden eta zuhaitzetan gauzatzen diren inausketa topiko eta praktika txarrak landareon kudeaketatik baztertu behar dira. Erabat ezabatu.
Negargarriak dira espezialisten aholkuari segika egiten omen diren krimen horiek zuritzeko politikari ezjakin eta ezer jakin nahi ez dutenek, buruzut, duten jarrera. Tragedia bat bizitzen ari gara: gure ondarerik handienetakoaren suntsipen masiboa. Hori bai, gero erraustegiaren aurka gaude, AHT txarra da, klima aldaketak itoko gaitu eta abar.
Ba hona nire maldizioa: egun animalienganako tratuari buruz zabaltzen ari den jendartearen jarrera bera etorriko da landareekin egiten diren krimen horiei buruz. Etorkizunean, moztu eta moztu, landareen izerdiarekin eskuak lerdatzen ari zareten horiek guztiek jakingo duzue, alabak gogoraraziko dizue: kriminalak izan zineten. Tragedia bat bizitzen ari gara. Buelta ere ikusiko dugu.
The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.
Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.
Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu dira sagardotarako sagarrak”, esan digu Unai Agirrek, sor-markaren... [+]
“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Txokolatea kakaotik sortzen da. Kakaoak Theobroma cacao du izena; Theobroma hitzak “jainkoen janaria” esan nahi du. Aspaldikoa da txokolatearen gurtza; jainkoena zena azkar asko egin genuen geure. Euskal Herrian, azukrearekin eta kafearekin batera elikagaien... [+]
Badira hainbat espezie arrandegietan beti egotera derrigortuak diruditenak. Haien arteko arrain batek dirdira berezia du, urrezko koroarekin begiratzen baikaitu: urraburuak (gazteleraz ere, ezaugarri berari men eginez, dorada-k). Ondoan haien artean anaiak diruditen sorta dago,... [+]
Mikro eta makro kontzeptuen arteko muga lausoa da, eta elkarren arteko eragina lausoa izan arren, eragiten du. Baita gugan ere. Arazoa dator lainopeko itsutasunean asmatzen ez dugunean gu geu non gauden, herria non dagoen.
Zeruka, zeru bete on dakar zerukak. Zeruka, magitxa, magintxeta, mihauria, magina, baina, ilar-axala, mantxa, teka edo, ezagunena, leka. Lekak barruan dakarren leka-gauza, leka-bihia, lekalea edo lekazia bezalako jaki ederrik ba al da negua goxatzeko? Pertzak bete lekari,... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Gaua da. Zuhaitzetan geratzen diren hosto gutxien artetik igarotzen da ilargiaren argia. Isiltasuna da nagusi. Txoriak sasi artean daude, babestuta lo, lo-edo. Baina bat batean zerbaitek kolpatu du sasia. Txori gehienak izutu diren arren, izoztuta bezala geratu dira, isilik... [+]
Bart arratsean izan da. Etxekoak gintonikari zurrupaka. Ni aspaldi dibortziatu nintzen gintonikarekin. Ginak oso gogoko ditut, hortz-haginak ur, baina tonikak ezin edan ditut, gozoegi eta burbuila zakar gehiegi.