Zuhaitzen espirituak eta gure motozerrak
Irratsaioa mikazten didaten galdera horietako bat egin didate duela ez asko. Haur-eskola bateko jolastokian bizi zen urki (Betula spp) batek aurten ez du hostorik eman.
Uztailerako hostorik eman ez badu, hil den seinale. Ez dut egundo ezagutu (ezta erreferentziarik izan ere) inon sasoi oso bat hostorik gabe iraun eta ondoren bizi izan den zuhaitzik. Azak ontzeko enborrean jo, tak-tak, eta hutsa dagoen soinua egiten omen du.
Bidali digun argazkia kalitate kaxkarrekoa izanagatik, ederki antzematen da gertaturikoa. Enborretik zabaldu beharko liratekeen adar nagusiak falta dira. Horien ordez, adar mehe luxe batzuk besterik ez da ikusten. Bateren batek ederki sartu du motozerra; inolako gupidarik gabe, brun-brun eta blaust lurrera. Zuhaitzari luzatzen utzi beharrean, hobe beharrez adarrak moztu eta berriak zabalera eman eta umeak dabiltzan tokian adar horiek erortzeko arriskua gutxitxeko asmoarekin egiten dira horrelako astakeriak. Hasteko, urkiak zur ahula du, zauri handiak ixteko gaitasunik ez du eta konturatzerako barrua usteldu eta hustu zaio. Orduan bai dela arriskutsua; zauri horiek indarrak desorekatu egin dituzte, eta, ondorioz, haustura gertatzeko arriskua askoz ere handiagoa da. Haurrak itzalik gabe eta arriskuan. Bururik gabe hartutako erabakiak. Gu denon ondarea den landaredia publikoaren aurkako erabakiak; beste behin, ezta ikasteko ere balioko ez duen ekintza okerra. Ezjakintasunaren kultura hezurretaraino sartu zaigu, eta beldurra sortzen digute gu baino handiago, bizitza askoz luzeagoko eta adimentsuago diren zuhaitzek. Beldurrean igeri dabiltzan usteak oinarri pentsatzen dugu, ito beharrean.
Japonian beste bukoiko sagardoa eta sakea dituzte. Badakite, zuhaitzek onura asko ematen dute: aire garbia, karbonoa xurgatzea eta hain neurgarriak ez diren hainbat onura: han, antzinako zuhaitzak eta basoak aspalditik estimu handitan dituzte, eta euren esanahi kulturala eta espirituala aintzat hartzen dituzte; hala, herrialdearen iraganaren eta orainaren arteko harremanak sustatzen dituzte. Zuhaitzek eguneroko bizitzako zalapartan atsedena eskaintzen dute. Zuhaitzekiko begirunea aspaldikoa da japoniar kulturan. Han sortu zen Shinto erlijioa eta horrek dio ehun urtetik gorako zuhaitzetan espirituak bizi direla. Kodama izeneko espiritu horiek zuhaitzaren nortasunean garatzen dira. Lehen Japonian, zuhaitz zaharrak errespetuz eta kontu handiz hartzen ziren. Gaur egun, zuhaitz zahar horiek soka sakratuekin markatzen dira, inork moztu edo kalterik egin ez diezaien eta zuhaitzaren espirituak ez daitezen haserretu.
Tokion Meiji Jingü santutegia eraiki zuten 1920an, eta “betiko basoa” sortzeko 100.000 zuhaitz landatu. Egun hamar bat milioi bisitari jasotzen ditu urtero, eta zuhaitzak bisitatzeko protokolo berezi bati lotzen zaizkio: bideetatik ez dira ateratzen zuhaitzen lurra ez zapaltzeko; eta inork ez du zuhaitzetik hostorik, hazirik eta ezer hartzen, basotik ez da ezer kentzen; eroritako hostoak ere lurrean geratzen dira.
Tokitan gaude gu. Gure haur-eskolako urkia han jaio izan balitz…
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Apirilak asaba zaharrengana garamatza. Apirila urte osoaren gakoa izango da. Lurrak antolatzea, ongarriketa osatzea, haziak plantatzea, pardak, makilak, sareak, lokarriak atontzea… Hamaikatxo lan bada, sasoi berrirako urratsik handiena, gero uda eta udazkena azkurriz eta... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]