Zilbor estea
Kaukasotik laugarren bidaia da honako hau eta milaka kilometro egin ditut hemengo errepideetatik honezkero. Karretera txarrena Georgian tokatu zitzaidan, Zugdiditik Svanetiko eskualdera igotzen den 100 kilometroko "tortura" hura. Onena, aldiz, honako hau duzue, Armenia eta Nagorno Karabakh lotzen duen pasabidea, hain juxtu. Jerevandik hona 6 orduko bidaia da: triki-traka amaigabe bat, autobusaren motelgailuen garrasiek pentsatzen apenas uzten dizutelarik.
Bat-batean, isiltasuna da nagusi: hegan goazela dirudi eta, badaezpada, leihotik begiratu dut. Hodeirik ez, margotutako marrak ikusi ditut karreteran lehendabiziko aldiz, eta bazter-babesak bere bi aldeetan. Armeniar Diasporak finantzatutako "Lachin-go pasabidea" da hau, Kaukasoko errepiderik onena.
Kanal honetako sarrerako mapari erreparatzen badiozue, Nagorno Karabakh-i umekiaren itxura aterako diozue agian. Karabakhtarrak armeniarrak dira, baina "umekia" Armenian ez, Azerbaijanen barruan dago. Independentzi gerra irabazi zuenetik, Karabakh errepide honetaz baliatu da suministroak, armak, eta bizirauteko behar izan duen guztia Armeniatik ekartzeko. Gauzak honela, Lachingo pasabideak isolatutako eskualde honen "zilbor hestea"ren funtzioa bete du.
Armeniarrek karretera eraiki ez ezik, inguruan bizi ziren musulmandar guztiak akatu edo kanporatu zituzten. Jerevango jeneralek hemengo artzain eta baserritarrek "zilbor hestea" moztu zezaketela zioten; hobe zen ziur jokatzea, badaezpada.
Kontua da "artzain eta baserritar" haiek azeriak ez, kurduak zirela. Izan ere, Nagorno Karabakh eta Armeniaren arteko euren eskualdeari "Kurdistan Gorria" deitu ohi zitzaion sobietar garaietan. Urte askoz, Lachin hirian baino ez ziren inprimatzen kurduerazko liburuak mundu osoan, eta leku askotako hizkuntzalariak iristen ziren kultur altxor hau ikertzera. Paradoxa bada ere, atzamar itxurako eskualde ttipi hau 35 milioi laguneko nazio baten erreferente izan zen.
Gerra bukatzean Armeniarrek "Kashatag" birbataiatu zuten eskualdea, eta Lachin hiria, "Berdzor". Kaukasoko errepide onenaren izena besterik ez da "Lachin" gaur.
Genozidioa zoritxarrez modan dagoen hitza da. Rafael Lemkinek 1946an egin zuen definizioaren arabera, “talde nazional, etniko, arrazazko edo erlijioso bat erabat edo partzialki suntsitzeko asmoz egindako ekintzak” dira genozidioa. Ekintza horiek “taldeko kideak... [+]
Harrituta begiratzen diogu Kaukasoko puzzle konplikatuan gertatzen ari den exodo berriari. Nagorno Karabakheko armeniar ia guztiek –120.000 lagun– ihes egin dute Azerbaijanen azken erasoaren ostean. Hustuketa etniko bat. Baina, duela bederatzi hilabete Armeniarekin... [+]
Azerbaijanek Kaukasoko herrialde armeniar txikiaren kontra erasoa jo eta astebetera sinatu du estatuko erakunde guztien desegitea Samvel Shahramanyan presidenteak. 2024ko urtarriletik aurrera Nagorno Karabakh ez da existituko beraz. Jadanik hango populazioaren erdiak ihes egin... [+]
Azerbaijanek erasoa jo eta hogeita lau orduren buruan hartu du Nagorno Karabakheko kontrola, hango agintariek "desegitea eta erabateko desarmatzea" onartu ondoren, bere esanetan. Armeniarrek herrialdetik ihes egiteko pasabide seguruak irekitzea eskatzen dute eta... [+]
"Terrorismoaren aurkako" operazio militar bat dela esan du Azerbajaingo Defentsa Ministerioak, eta Armeniako arartekoaren arabera jadanik hogeitabost lagun hil dituzte azerbaijandar armadaren bonbek. Nagorno Karabakheko armeniarrek gutxienez bederatzi hilabete... [+]
Armeniako Gobernuak bake akordiorako proposamenak egin dizkio Azerbaijangoari, Nagorno Karabakheko egoera hobetzea helburu. Proposamen horietan dago lurraldeko komunikazioa hobetzea, eta horixe bera eskatu dio Europako Giza Eskubideen Auzitegiak ere Azerbaijani.
Hona hemen Shosh, Karabakh Garaia (armenieraz, Artsakh) eskualdeko herria, gaur egun armeniarren eta azerbaijandarren arteko muga berrian kokatuta. Bertako herritarrek etsaiaren mugimenduak begi-bistan dauzkate balkoietara ateraz gero. Duela urtebete hasi zen gerran... [+]
Astearte gauerdian ezarriko da indarrean Armenia, Azerbaijan eta eta Errusiak bezperan adostutako bake ituna. Honen arabera, gerra diren bi herrialdeetako armaden arteko banaketa lerroa une honetan fronteak markatzen duen horretan finkatuko da, segurtasun korridore bat ezarriko... [+]
Iraila amaieran berriz ere infernuko ateak ireki dira Karabakh Garaian. Azerbaijango eta Artsakh Errepublikako indar armatuen (Armeniaren laguntzarekin) arteko talka bi bandoetako hildako kopurua puzten ari da egunetik egunera. Gatazkaren iturburua ez da atzo goizekoa eta... [+]
Duela bi aste berpiztu da gatazka, Armenia Azerbaijanen artean. Gerlaren erdigunean Karabakh Garaia, eta honen kontrola hartzeko helburua; bonbardaketen erdian direlarik herritarrak.
Sobietar Batasunaren desagerpenak ekarritako lehen gatazka nazionaltzat hartzen dena, konponbiderik gabe jarraitzen du 20 urteren bueltan. Karabaj Garaiko -armenieraz Artsaj- gatazkaz ari gara; Gehiengo armeniarra duen eskualdeak, Azerbaijango Errepublikatik independentzia... [+]
Konflikto batzuek berehalako arreta jasotzen dute. Beste batzuk, ordea, itzalpean gelditzen dira, itxurazko bakearen aitzakian. Azken hauei biolentzia berpiztean baino ez zaie erreparatzen, jada beranduegi denean. Zipre baino ezegonkorragoa eta Palestina baino askoz ere... [+]