Zertzelada batzuk Libanori buruz
Hezbollah jokoz kanpo uzteko aitzakiapean, Israelek Libanori eraso dio. Horren ondorioz, Ekialde Hurbileko Suitza txikia foku mediatikoan kokatu da, baina herrialde ezezaguna da oraindik. Antzinaroan, Feniziarren zibilizazio garrantzitsuaren sorburua izan zen, eta baita kristautasunarena ere. Mendeetan zehar, halaber, inperio eta kultura askoren gurutze-bide izan zen: Babilonia, Pertsia, Grezia, Erroma eta otomandarrak.
Lehen Mundu Gerraz geroztik, Erresuma Batuak eta Frantziak Ekialde Hurbilaren gaineko aginte koloniala ezarri zuten Sykes-Picot Hitzarmenean. Bereganatutako lurraldeak bi mandatutan bereizi zituzten frantsesek: gehiengo musulmana zuten lurraldeetan Siriako mandatua; eta gehiengo kristaua zegoen lurraldeetan, Libanoko mandatua. Hori da Libano garaikidearen jatorria.
Biztanle gehienak arabiarrak diren arren, historikoki oreka etniko eta erlijioso zaila izan du Libanok. Ondorioz, independentzia lortu zutenetik (1943), Gobernuko karguak banatzeko araua dute: Errepublikako Presidentea beti kristau maronita bat izan behar da, Lehen Ministroa musulman sunita eta Legebiltzarreko presidentea musulman xiita. Guztira 18 talde etniko-erlijioso dago herrialdean, besteak beste, kristautasunaren hainbat adar, musulman sunitak eta xiitak, drusoak eta Turkiatik kanporatu zituztenetik (1915-23), baita armeniarrak ere.
Israelen sorrerak Libanoren oreka hauskorra hankaz gora jarri zuen. Palestinako errefuxiatu kanpamenduek eta erresistentziaren atzeguardia bilakatu izanak fakzio ezberdinen arteko liskarrak hauspotu zituen. Alde batetik, kristauen gehiengoak eta eskuineko alderdiek palestinarrak kanporatu nahi zituzten, Israelen laguntzarekin; bestetik, musulmanek, ezkerreko alderdiek eta nazionalista panarabiarrek erresistentziari babes eman nahi izan zioten. Gerra zibil luze hartan (1975-1990) Israelek eta Siriak zuzenean esku-hartu zuten.
Egun, bi koalizio politiko dira herrialdeko garrantzitsuenak: Martxoaren 8ko Aliantza (antisionista, Siriaren eta Iranen babesa daukana) eta Martxoaren 14ko Aliantza (Israelen eta Saudi Arabiaren babesa daukana). Baina bi aliantza horiek ez diote gerra zibilaren garaiko bando ezberdinen logikari jarraitzen, izan ere, azken urteetako gertakariek lotura zaharrak bertan behera utzi dituzte. Kristauetako askok azken urteetan Martxoaren 8ko Aliantzaren alde egin du, historikoki Mendebaldearen eta Israelen aldeko jarrera izan duten arren. Izan ere, ohartu dira Israel Libanoko kristauentzako babesa baino mehatxua izan daitekeela; azken hamarkadatan sionistek Libano lau aldiz inbaditu baitute (1978, 1982, 2006 eta 2024), eta gainera, Siriako Gerra Zibilean babesa eman zieten kristauak sarraskitzen zituzten islamistei.
Libanoko ondare arkeologikoa bere historia aberatsaren testigu da, esaterako, Unescok babesturik dauden Baalbekeko eta Tiroko aztarnategiak. Azken asteetako bonbardaketek, ordea, arriskuan jarri dituzte. Baina giza-bizien galera larrien aldean, hori gutxienekoa da.
49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.
Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte.
Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]
Porzheim (Alemania), 1945eko otsailaren 23a. Iluntzeko zortziak jotzear zirela, hegazkin aliatuak hiria bonbardatzen hasi ziren bonba su-eragileekin. Erasoak sarraski izugarria eragin zuen denbora gutxian. Baina Pforzheimen gertatutakoa itzalean geratu zen, egun batzuk lehenago,... [+]
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea bermatzeko... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]