“Zerealen arbasoa da espelta txikia, baina gure inguruan oso gutxi ezagutzen da”
Neolitotik datorren zereala izan arren, apenas ezagutzen da gure inguruan gaur egun espelta txikia (Triticum monococcum). “Nekazaritza sortu zenean, ereiten hasi ziren lehen zereala izan zen espelta txikia, etxekotu zen lehena, eta horrek badu interes kultural, antropologiko eta historikoa ere”, azaldu du Andoni Estrella González Irunberriko ekoizleak. Euskal Herritik kanpoko zenbait tokitan hasiak ziren lehenagotik zereal honen berreskuratze lanetan, baina gurean gutxi ikusi da orain arte; eta, gutxi hori, bereziki, Ipar Euskal Herrian: “Estatu frantsesean eta beste herrialde batzuetan garatuago dago ekoizpena, baina Pirinioetatik behera guztiz marginala da”, gehitu du.
Irunberri inguruko lagun talde bat dago espelta txikia ekoizteko proiektuaren atzean. Burujabetzarako bidea modu kolektiboan egin nahi dute, eta momentuz, sei bat etxetan ari dira antzinako zereala ekoizten, kolektiboki. “Tartean daude familia txikiak, komunitateak, herri okupaturen bat… Guretzat, espelta txikia aitzakia edo ikur moduko bat da, gauzak beste modu batean egiteko, egungo moldeetatik kanpo”, argitu du Estrellak. Jatekoa lortzeko helburua ez ezik, harremanak egitea, ingurua zaintzea, elkarlaguntza sustatzea, gogoetarako eta hausnarketarako espazioak irekitzea eta auzokidetza eta komunala lantzea ere badituzte helburu.
Espelta txikiaz gain, beste zereal batzuekin egindako ogia ere banatzen dute kolektiboko kideek inguruan. “Hemen hurbilean saltzen dugu ekoitzitakoa, baina, dena dela, gure lehentasuna ez da saltzea nahitaez: trukatzeko aukera ere badugu, eta merkatu logikatik haragoko beste edozein planteamenduri ere irekita gaude”, azaldu du. Zereal mota hau Pirinioetatik behera existitzen ez zenez, gainera, prezioa jartzerakoan autonomia osoa dutela azaldu du ekoizleak. “Arroz integrala hartzen dugu erreferentzia bezala, prezioak apur bat beherago jarriz”.
Arroz integralarekin antza
Baina, ze ezaugarri ditu zereal guztien arbaso den espelta txikiak? “Mineral asko ditu, eta gure gorputzerako oso egokia da, erraz liseritzen da”, erantzun du Estrellak. Gaur egun glutenarekin dauden arazoen aurrean, elikagai ona dela nabarmendu du, glutena eduki arren, "gluten ona" duelako, digestioa egiteko erraza. “Ogien testura zehatz batzuk bilatzeko erabiltzen da gluten kopuru handia gaur egun, eta horrek bihurtu du glutena txarra, berez ez du zertan txarra izan”, zehaztu du.
Ekoizpen taldetik, gainera, espelta txikiarekin irina egin beharrean alea osoan jatea bultzatu nahi dute. “Erraza da alea osoan jateko, arroz integralaren antzekoa da, eta energia aurrezte aldera eta gure osasunari begira, hori sustatu nahi dugu”. Ekoizpena aztertuta, onartu du ia sailkapenik izan ez duen antzinako zereala izanik, etekin txikiagoa ateratzen diotela, baina kalitate aldetik, ez omen du parekorik. “Elikadurari eta osasunari begira, nik uste jan daitekeen zerealik onena dela espelta txikia”, amaitu du. Zereala eskuratu nahi duzula? Edo, informazio gehiago jaso? Bada, telefonoz haiekin harremanetan jartzea proposatzen dizu ekoizleak: 635 20 19 54 eta 680 73 28 55.
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]