Jende ainitz harritu da azken asteetan Frantziako Estatuan abiatu den laborarien matxinadaz. Gobernua, laborari sindikatuak, prentsa guzia aritu dira protesta horien analizatzen, iritziak ematen... Jendartearen sustengu handia ere ukan dute laborariek ; lanbide horren garrantzia azpimarratua izan da... iduri zuen berriz COVID denboran ginela, beharrezkoak diren ofizioak goraipatzen...
Jende ainitz harritu da Frantziako Barne ministroaren egin molde eta erranetaz : “Ez dut CRSrik lanean ari den jendearen kontra igorriko. Lanean ari diren jendeak ez daitezke gaizkileak bezala kontsideratu”. Mugimendu sozialen aurkako errepresio maila biziki bortitza baliatzen duen gobernu honek autopista eta bide nagusiak blokatzen utzi ditu. Ez du kasik deus erran Narbonneko MSA (laborantza gizarte segurantza) errea izan delarik edo Carcasonneko DREALaren (Ingurumen ministerioaren adarra) egoitza bat zapartatua. Ez du gauza handirik erran ezker eskuin hirietan bota izan diren simaur, purin, errota, plastika eta beste hondakinez...
Batzuentzat egurra eta besteentzat inpunitatea?
Prentsarentzat, horiek dira ekintza horien arrazoi nagusiak :
Arrazoi horiek guztiek badute lotura bat lehiakortasunarekin. Oso barneratua dago “Frantziako laborantzaren” funtzioa munduaren elikatzea dela. Frantses estatua eta FNSEA [Fédération nationale des syndicats d'exploitants agricoles] betidanik mundu mailako komertzioan frantses produktuak saltzeaz biziki harro izan dira... Pentsamendu hori da erabat azken 70 urteetan FNSEA sindikatuak akitu gabe errepikatzen duena, eta buruetan sartua dena. Elikadura mundu mailako merkatuetan saltzea oinarrizkotzat jotzen da FNSEAn, Frantses gobernuan eta oro har Europar Batasunean. Merkatuak eta lehiakortasunak arazo guziak konponduko dituen sinestea oso errotua dago jendartean, bereziki arduradun ekonomiko eta politikoen baitan.
Mugimendu honek agerian uzten duen arazo nagusia laborarien irabazi maila apala da.
Orokorrean, laborarien hilabete sariak oso apalak dira, bereziki lan oren kopuruarekin alderatzen badira. Behi edo ardi hazkuntzan ari direnek maiz astean 60-70 orenez lan egiten dute, SMICa [salaire minimum de croissance; Hegoaldeko Lanbidearteko Soldata Minimoaren baliokidea] (hilabetean 1 400 € inguru, astean 35 oren) baina apalagoa den irabazi baten truk...
Bainan errealitateak oso desberdinak dira. Balio luke Arnaud Rousseau, FNSEAko lehendakariaren 700 hektareako zerealista etxaldeak zer hilabete sari utzi dion ikertzea...
FNSEA da Frantses estatuan indar gehien duen laborari sindikatua. Hitz laburretan definitzeko, oso korporatibista (bere ustez laborantza gaietan erabakitzeko laborariak bakarrik dira zilegi) den sindikatu honek laborantza eredu guziak elkarren ondoan bizitzen ahal direla dio. FNSEArendako laboraria enpresari bat da. Bere funtzioa lehengai estandarizatu bat lehiakorki ekoiztea da, ondotik industriak eraldatu eta merkatuetan salduko duena, izan dadin Europan edo munduan zehar. Lehiakortasunean irabazteko teknologia berri guziak (pestizidak, transgenikoak, automatizazioa, robotika eta beste) baliatu eta garatu behar dira. Logika honen ondorioak ezagunak dira : etxalde gutiago, ekoizpenaren intentsifikazioaren eraginez ura, lurra eta janariaren pozointzea, paisai eta bioaniztasunaren suntsitzea... Hau dena Europar batasuneko PACaren diru laguntzekin egiten da. Diru publiko horien partekatze sistemak (etxalde handiagoa = diru laguntza gehiago) oso eragin handi eta kaltegarriak ditu, hain zuzen ere etxalde ttipi eta ertainen desagertzea. Ez da egia eredu guziak elkarren ondoan bizi daitezkeela : laborantza intentsibo edo industrialak ekoizteko faktoreak bereganatuz (lurra, diru publikoa eta merkatuak) laborantza herrikoi eta iraunkorra desegiten du.
Arnaud Rousseau, FNSEAren buru izateaz gain, AVRIL olio eta proteina ekoizten duen multinazionalaren lehendakaria da. 2022an enpresa honen diru sartzeak Frantzia estatuan PACaren diru laguntza guzia (9 000 millio euro) bainan gehiagokoak izan dira... Zer ulertu behar da laborari sindikatu batek halako pertsona bat lehendakari izendatzen duenean?
Sindikatu honek azken 6-7 hamarkada luzeetan Frantses estatuko laborantzaren “kudeaketa” bere gain hartu du gobernuarekin (lehen ministro, laborantza ministro, prefetak eta abar), beti ere agro-industriaren lobbyaren laguntzarekin. Gobernua noren esku den ez da arazo bat FNSEArentzat ; beti gai izan da bere ikusmoldea inposatzeko. Ariketa erraza, ikusiz elikadurari buruz instituzio publikoetan ere ekonomia liberalak inposatu duen ikusmoldea... Eta ez da harritzekoa bide trabatze mugimenduaren gelditzea FNSEA eta Frantses gobernuak zuzenean negoziatu izana
Gaur laborariek bizi duten egoera hamarkada luze horietan eraman laborantza politikaren ondorio zuzena da : FNSEAk ditu orientabideak ematen eta gobernuak aplikatzen. Hola ulertu behar da gobernuak pestiziden erabilpena ttipitzeko politika bertan behera uztea. Pestiziden gaietan FNSEAk beste aliatu bat badu : Coordination rurale sindikata (1992an FNSEAtik atera talde batek sortua, PACaren erreforma negoziatzeko manerarekin kexu), maiz eskuin muturrarekin lotua agertzen dena.
Confédération paysanne (ELB Ipar Euskal Herrian) mugimenduan sartzearekin agertzen da laborarien irabazi eskasia arazo orokortu bat dela. ELBren lehen ekintzak (Baionako portuaren blokatzea) argiki adierazten zuen arazo nagusia ez dela araudi edo norma afera bat, baizik eta elikadura mundu mailako beste edozein merkantzia bat bezala kontsideratua izatea...
Azken finean, krisi hau laborantza eta elikadura sistema oso baten porrotaren adierazlea da. Bere laborariak duinki biziarazteko gai ez den sistema batek ez du irauten ahal, bereziki ez duelako belaunaldi berriak bereganatzeko gaitasunik.
Zer nahi dugu?
Erraiten da krisi denborak direla gauzak mahai gainean ezartzeko momentuak. Bada garaia elikadura eta laborantza sistema osoa berrikusteko, paradigmaz kanbiatzeko. Bada garaia indar politikoek, jendarteak, aktore ekonomikoek pragmatismoz laborantza herrikoi eta iraunkorraren bidea jorratzeko!
Iker Elosegi, Euskal Herriko Laborantza Ganbarako koordinatzailea.
Berriz hasi dira laborarien manifestaldiak frantses estatu guzian. Sindikatu desberdinek aldarrikapenak hedatzen badituzte ere, entzun den lehena eta komunikabide nagusietan gomit izan dena, FNSEA "nagusia" izan da. Zer du saltzeko? Gezur andana bat ahal bezainbat boz... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Kanboko Marienia eremuan etxebizitzak eraikitzeko proiektua badu Bouygues Immobilier agentziak. "Elkarlanaren bidez" zein "indar harremana" mantenduta, proiektua ezeztatzeko borroka eramateko determinazioa plazaratu dute adierazpen bateratu... [+]
Via Campesinako ordezkaritza bat Palestinan izan da abenduaren 8tik 18ra, bere kide den Palestinako Lan Komiteen Batasuna-k (UAWC) gonbidatuta. Bidaia horrekin herri palestinarrari elkartasuna adierazi nahi izan diote, "Gazan egiten ari diren genozidioaren erdian eta... [+]
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu dira sagardotarako sagarrak”, esan digu Unai Agirrek, sor-markaren... [+]
“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]
ELB sindikatuak ardien mihi urdinaren eritasuna pairatu dutenendako elkartasunera deitzen du. Abendu hastapenean,departamenduko 650 ardi etxalde hunkiak izan dira. Kasu zenbaitetan, hamarka ardi galdu dituzte hazleek, bereziki marroak. Etxalde batzuek erraterako marroen %80... [+]
Bide honetatik jarraituta, mende amaierarako, 5.000 milioi pertsona baino gehiago biziko dira lur idorretan. Arazo humanitario, ekonomiko eta sozial ugari eragingo lituzke horrek.
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Kanboko bi hautetsi nagusiak (auzapeza eta lehen axuanta) errabiatuak dira. Hiru herritarren kontra plainta ekarri dute, Marieneako pentzearen alde protestatzeagatik. Bigarren aldia da enetzat, goizeko 06:00etan, ohetik ateratzen gaituztela (bizilagunarekin), hamar bat... [+]
Emakume bat ikusi zuen Xabier Arriagak Gernikako kafetegi batean kafesnea esne gaingabetuarekin eta gurinezko opil batekin hartzen. Orduan konturatu zen nolako kontraesanetara ohitu nahi gaituen sistema kapitalistak.
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Apirilean Kanboko Herriko Etxean sartu eta han egindako protestekin lotuta hiru lapurtar atxilotu ditu asteazkenean Frantziako Poliziak. Aske geratu badira ere, otsailean epaituko dituzte. Herriko Etxearen babesarekin, Bouygues enpresak duen etxebizitza eraikuntza... [+]