Ez da akaso harrotasun seinale nire aurrean dauden pertsonak pertsona izango ez balira bezala begiratzea? Bai, noski baietz. Baina nola espero dugu bestela besteak ulertzea? Ulertu, behatu, begiratu. Besteak ulertu nahi izateak, ez du jarrera harro hau eskatzen? Ni pertsona izatea zer den badakidala, zu ulertzea behar dut; alabaina, zu pertsona bazina jada ezagutuko zintuzket.
Hortaz, besteak ez-pertsona gisa ulertu baino lehen, ez dugu guk, nik alegia, neure burua pertsonatzat hartu behar? Besteak zer diren esateko, adierazteko, nire nortasuna ezagutu behar dut. Haiek, gu, ni… Nor dira? Nor gara? Nor naiz? Pertsonak ez-pertsona balira bezala ulertzen dituen pertsona naiz ni? Ondorioz, nik haien aurre eta haiek nire aurre? Eta zer pasatzen da gu eta gutarrekin? Zer esan nahi du “gu” izateak? Zerk definitzen gaitu? Alteritateak ala berdintasunak; hau da, gu pertsonok haiek, ez-pertsonak, kontran edukitzeak ala denok pertsonak izateak. Azken kasu horretan, zerk inportako luke gu guztiok pertsonak ala ez-pertsonak izatea, ez luke berdin emango, ez ginateke dena den berdinak izango? Ez da hori inportanteena, denok berdinak garela, inor ez dela diferente?
Arazoak, aldiz, ez gaitu gu (nortzuk gara “gu” hori?) bakean uzten. Pertsonak eta ez-pertsonak, zein da ezberdintasuna? Denok pertsonak garela esatea edo denok ez-pertsonak garela esatea, ez da gauza bera? Ez, ez da. Gu, pertsonak, ez gara haiek, ez-pertsonak. Ni, pertsona, ez naiz hura, ez-pertsona. Gu, ez-pertsonak, ez gara haiek, pertsonak. Ni, ez-pertsona, ez naiz hura, pertsona. Ze nahaste-mahastea hau, ezta? Zenbat ni, zenbat gu, zenbat haiek… Berriz botako dut galdera, nortzuk gara “gu” hori? Nor da “ni” hori? Pertsona bagara, eta gu horren barne ni ere banago, badakit zer naizen, hots, “persona”, “prosopon”, antzezle, maskara baten jabe, nortasun finko bat, nitasun ziur bat. Kontraz, zer esan nahi du ez-pertsona izateak? Ez dakit... Ni pertsona naiz… Erne! Ez hain azkar, benetan naiz pertsona? Askotan zalantza da nire ziurtasun bakarra eta beti nago beldur nire maskara ez ote den apurtuko, nire nortasuna, hain hauskorra den nire nitasuna, ez den kolokan jarriko. Antza denez, ez naiz nik uste nuena, ez naiz pertsona, ez-pertsona baizik; izan ere, ni ez naiz nire nortasuna denbora gehiagoz, ni nire beldurrak, zalantzak, zauriak eta arrakalak naiz.
Ziur zaude pertsona zarela? Kalera ateratzen zaren hurrengoan, nondik begiratuko dituzu zure ingurukoak, nola ulertuko dituzu? Zer esan nahi du hitz honek, ulertu hitzak, agian begiratu hitzaren sinonimoa da?
Eta parte naizen gu hori, parte naizen pertsonen talde hori, zer izango da beraietaz? Jada ez naiz beraien parte, orain gu hori haiek batean bihurtu da. Beraz, lehen haiek zirena, orain nire gu eta gutarrak dira? Kontuz, lasterregi goaz, agian gure nortasuna mehatxatuta ikusten dugulako… Haiek, hasieratik, ez-pertsonak ziren, ni, ordea, pertsona. Arestian aitortu dugu, edo dut, jada ez dakit… Nire nortasuna, nire nitasuna, pertsona naizen hori, egiatan ez-pertsona dela; hau da, betidanik izan naiz ez-pertsona, betidanik haiek gu izan gara, betidanik ni haien parte izan naiz. Arazoari buelta eman diogu? Gerta liteke nortzuk garen jakitea? Gu ez-pertsonak gara, haiek, aldiz, pertsonak. Hala ere, honek hasierako egoeran uzten gaitu, gu haien aurka, ez-pertsonak pertsonen aurka, borrokaren noranzkoak ez du garrantzirik. Edozein modutan ere, pertsonek harrotasunez begiratzen gintuztenean, nindutenean, ni ulertu nahian, hango arakatze lan horietan, zer ari ziren gugan bilatzen? Ez lirateke beraien nortasuna bilatzen egongo? Beraien nitasuna ulertzen saiatzen?
Amaitzen joateko, nahaste-borraste honekin bukatzeko eta hainbeste joan-etorri horiek guztiak behingoz gelditzeko, idazleak, bere harrotasunetik, hurrengoa esan nahi dizu, irakurle agurgarria: galdera horien guztien atzean eta zentzugabekeria horien artean, benetako hausnarketa dago (nitaz eta gutaz fidatu)... Den-dena irakurri baduzu, galdetu iezaiozu zeure buruari zergatik egin duzun. Zergatik esfortzatu zara nire txantxak ulertzen eta lerro hauek begiratzen? Ziur zaude pertsona zarela? Kalera ateratzen zaren hurrengoan, nondik begiratuko dituzu zure ingurukoak, nola ulertuko dituzu? Zer esan nahi du hitz honek, ulertu hitzak, agian begiratu hitzaren sinonimoa da? Nola begiratzen duzu zuk, nola ulertzen duzu zuk? Irakurtzea ez da begiratzea, ez da zeure burua ulertzen saiatzea? Eta idaztea, ez da nire, zure, gure, zuen eta haien, zalantzak eta zauriak arakatzea eta ikertzea? Hortaz, barkamena eskatu nahi dizut, irakurle laguna, hau guztia pertsona zela uste zuen ez-pertsona baten auto ikerketa lana izan baita.
Andoni Tamayo Arrizabalaga, filosofoa
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Hezkuntza publikoko irakasleok hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]
Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]
Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]
Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]
Goizean jaiki orduko hasten dira desegokitasunak. Beharbada lotarako erabili duzun lastaira ere ez zen egokiena. Baina, ezin ba idatzi desegoki sentiarazten nauten guztiez. Horregatik, udaberriko ekinozioa –egunaren eta gauaren arteko oreka– dela eta, oraindik ere,... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
