Zer esan nahi dute ‘begiratu’, ‘ulertu’ eta ‘pertsona’ hitzek?
Ez da akaso harrotasun seinale nire aurrean dauden pertsonak pertsona izango ez balira bezala begiratzea? Bai, noski baietz. Baina nola espero dugu bestela besteak ulertzea? Ulertu, behatu, begiratu. Besteak ulertu nahi izateak, ez du jarrera harro hau eskatzen? Ni pertsona izatea zer den badakidala, zu ulertzea behar dut; alabaina, zu pertsona bazina jada ezagutuko zintuzket.
Hortaz, besteak ez-pertsona gisa ulertu baino lehen, ez dugu guk, nik alegia, neure burua pertsonatzat hartu behar? Besteak zer diren esateko, adierazteko, nire nortasuna ezagutu behar dut. Haiek, gu, ni… Nor dira? Nor gara? Nor naiz? Pertsonak ez-pertsona balira bezala ulertzen dituen pertsona naiz ni? Ondorioz, nik haien aurre eta haiek nire aurre? Eta zer pasatzen da gu eta gutarrekin? Zer esan nahi du “gu” izateak? Zerk definitzen gaitu? Alteritateak ala berdintasunak; hau da, gu pertsonok haiek, ez-pertsonak, kontran edukitzeak ala denok pertsonak izateak. Azken kasu horretan, zerk inportako luke gu guztiok pertsonak ala ez-pertsonak izatea, ez luke berdin emango, ez ginateke dena den berdinak izango? Ez da hori inportanteena, denok berdinak garela, inor ez dela diferente?
Arazoak, aldiz, ez gaitu gu (nortzuk gara “gu” hori?) bakean uzten. Pertsonak eta ez-pertsonak, zein da ezberdintasuna? Denok pertsonak garela esatea edo denok ez-pertsonak garela esatea, ez da gauza bera? Ez, ez da. Gu, pertsonak, ez gara haiek, ez-pertsonak. Ni, pertsona, ez naiz hura, ez-pertsona. Gu, ez-pertsonak, ez gara haiek, pertsonak. Ni, ez-pertsona, ez naiz hura, pertsona. Ze nahaste-mahastea hau, ezta? Zenbat ni, zenbat gu, zenbat haiek… Berriz botako dut galdera, nortzuk gara “gu” hori? Nor da “ni” hori? Pertsona bagara, eta gu horren barne ni ere banago, badakit zer naizen, hots, “persona”, “prosopon”, antzezle, maskara baten jabe, nortasun finko bat, nitasun ziur bat. Kontraz, zer esan nahi du ez-pertsona izateak? Ez dakit... Ni pertsona naiz… Erne! Ez hain azkar, benetan naiz pertsona? Askotan zalantza da nire ziurtasun bakarra eta beti nago beldur nire maskara ez ote den apurtuko, nire nortasuna, hain hauskorra den nire nitasuna, ez den kolokan jarriko. Antza denez, ez naiz nik uste nuena, ez naiz pertsona, ez-pertsona baizik; izan ere, ni ez naiz nire nortasuna denbora gehiagoz, ni nire beldurrak, zalantzak, zauriak eta arrakalak naiz.
Ziur zaude pertsona zarela? Kalera ateratzen zaren hurrengoan, nondik begiratuko dituzu zure ingurukoak, nola ulertuko dituzu? Zer esan nahi du hitz honek, ulertu hitzak, agian begiratu hitzaren sinonimoa da?
Eta parte naizen gu hori, parte naizen pertsonen talde hori, zer izango da beraietaz? Jada ez naiz beraien parte, orain gu hori haiek batean bihurtu da. Beraz, lehen haiek zirena, orain nire gu eta gutarrak dira? Kontuz, lasterregi goaz, agian gure nortasuna mehatxatuta ikusten dugulako… Haiek, hasieratik, ez-pertsonak ziren, ni, ordea, pertsona. Arestian aitortu dugu, edo dut, jada ez dakit… Nire nortasuna, nire nitasuna, pertsona naizen hori, egiatan ez-pertsona dela; hau da, betidanik izan naiz ez-pertsona, betidanik haiek gu izan gara, betidanik ni haien parte izan naiz. Arazoari buelta eman diogu? Gerta liteke nortzuk garen jakitea? Gu ez-pertsonak gara, haiek, aldiz, pertsonak. Hala ere, honek hasierako egoeran uzten gaitu, gu haien aurka, ez-pertsonak pertsonen aurka, borrokaren noranzkoak ez du garrantzirik. Edozein modutan ere, pertsonek harrotasunez begiratzen gintuztenean, nindutenean, ni ulertu nahian, hango arakatze lan horietan, zer ari ziren gugan bilatzen? Ez lirateke beraien nortasuna bilatzen egongo? Beraien nitasuna ulertzen saiatzen?
Amaitzen joateko, nahaste-borraste honekin bukatzeko eta hainbeste joan-etorri horiek guztiak behingoz gelditzeko, idazleak, bere harrotasunetik, hurrengoa esan nahi dizu, irakurle agurgarria: galdera horien guztien atzean eta zentzugabekeria horien artean, benetako hausnarketa dago (nitaz eta gutaz fidatu)... Den-dena irakurri baduzu, galdetu iezaiozu zeure buruari zergatik egin duzun. Zergatik esfortzatu zara nire txantxak ulertzen eta lerro hauek begiratzen? Ziur zaude pertsona zarela? Kalera ateratzen zaren hurrengoan, nondik begiratuko dituzu zure ingurukoak, nola ulertuko dituzu? Zer esan nahi du hitz honek, ulertu hitzak, agian begiratu hitzaren sinonimoa da? Nola begiratzen duzu zuk, nola ulertzen duzu zuk? Irakurtzea ez da begiratzea, ez da zeure burua ulertzen saiatzea? Eta idaztea, ez da nire, zure, gure, zuen eta haien, zalantzak eta zauriak arakatzea eta ikertzea? Hortaz, barkamena eskatu nahi dizut, irakurle laguna, hau guztia pertsona zela uste zuen ez-pertsona baten auto ikerketa lana izan baita.
Andoni Tamayo Arrizabalaga, filosofoa
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2021ean hasi ginen Guggenheim Urdaibai proiektuaren inguruko lehen oihartzunak entzuten…Bai ala bai egingo zela esan zigun orduko Unai Rementeria ahaldun nagusiak. Bere esanak indartzeko, 40 milioi euro utzi zituen “blindatuta” museoak eraikitzen zirenerako... [+]
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"
Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Epistemologia, edo ezagutzaren teoria, filosofiaren arlo nagusietako bat da, eta historian zehar garrantzizko eztabaidak izan dira gure ezagutzaren mugen eta oinarrien inguruan. Honen baitan bi korriente indartsu topatzen dira, ezagutzara iristeko bide ezberdinak proposatzen... [+]
Getxoko Epaitegiak Europa ikastetxeko 4 urteko haurren kasua artxibatu izanaren berri izan dugu aste honetan. Horrek zera galdetzera garamatza: instantzia judizialak, polizialak… prest al daude haurren eskaerei erantzuteko? Benetan babesten al dira gure adingabeak... [+]
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Egiari zor, ez dakit zergatik ari naizen hau idazten. Gaur egungo giro liskartsuan ez dira modu honetako iritziak ondo hartzen. Beharbada, ARGIAk ez du hau argitaratuko, ez baitator bat orain arte argitaratu dituzten iritziekin (baina, azkenean argitaratzea erabaki badute,... [+]
Urtarrilaren 15ean Zedarriak izeneko lobby tekno-enpresarialak bere 6. txostena aurkeztu zuen, Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua izenekoa. Finantzen mundutik ateratako aditu gorbatadunez osatutako Think Tank neoliberal horrek... [+]
Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.
Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]
Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.
Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]
Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]
Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]