Zazpi urte baino gehiago igaro dira 2015ean Gasteizen bizi garenok kalera irten ginenetik hiri babeslea garela aldarrikatzeko. Aylan Kurdi haur siriar itoaren argazki hark hunkitu egin gintuen.

Urte hauetan, Siriatik, Afganistandik, Ukrainatik eta beste herrialde batzuetatik ihesi joandako errefuxiatuen irudiek gu hunkitzen jarraitu dute.

Erantzun eskasa

Hala ere, gu hunkitzea ez da nahikoa. Gure hiriak errefuxiatu horien harrera-beharrei eman dien erantzun instituzionala nahiko eskasa izan da urte hauetan (batez ere alde batera uzten badugu ukrainarrei egiten zaien ezohiko harrera). Izan ere:

Gasteizek ez dio erantzun hirira iritsitako errefuxiatuen gorakadari (2015ean, hamalau pertsonak eskatu zuten asiloa Gasteizen; 2022an, 1.044k). 2015. urteaz geroztik ez da plazarik handitu larrialdiko bizitegi-baliabideetan. Aitzitik, UGLZaren (Udalaren Gizarte Larrialdietarako Zerbitzua) ateetara ostatu hartzeko leku bat eskatuz iritsi direnei 8€ eskaini zaizkie beste hiri baterako autobus-txartel baterako.

Era berean, ez dugu ulertzen zer esan nahi duen Gasteizko Udalak bere harrera-eredu munizipala aipatzean. Ba al dago harrera-eredu munizipalik? Zenbat harrera-etxebizitza jarri ditu Gasteizko Udalak asilo- eskatzaileentzat urte hauetan? Zein ikastetxe txiki gaitu ditu eta zenbat plaza ditu? Zifra zehatzak eskatzen ditugu, urte hauetan babesaren arloan izan den udal-politikaren berri eman dezaten.

Plaza gehiago, harrera eredu integrala eta duina

Ekintzarik gabeko eta plaza nahikorik gabeko testuinguru horretan, Ongi Etorri Errefuxiatuak Araba erakundeak berriro gogorarazi nahi die premiaz egokitu behar direla harrera-plazak hirira iristen diren eta nazioarteko babesa eskatzen duten pertsonentzat (errefuxiatuak, asiloa ukatuak, aberrigabeak, igarobidean daudenak).

Plaza horiek harrera-eredu integral eta duin baten parte izan behar dute (aldarrikapen hori azkenaldian ikusten ari garen euskal vs estatu ereduen arteko eztabaida hutsaletik aldentzen dugu):

Errefuxiatuei bizitzeko behar duten leku segurua ematea (batzuetan, zentroak; beste batzuetan, etxebizitzak); eremu desberdinetako profesionalen laguntza (psikologikoa, juridikoa, linguistikoa, laborala); eta auzo, herri edo hiri batean bizitza berri bat izateko aukera.

Errefuxiatuek leku horretan beren bizitza duina garatu ahal izateko prozedurak, arauak eta legeak artikulatzea, autonomiaz eta beren eskubideak (osasuna, hezkuntza, Lanbide, administrazio-erregulartasuna) errespetatuta.

Esku-hartze sozial komunitarioa planteatzea, integratzen diren auzoko biztanleriaren beharrak kontuan hartuta, eta egoiliarren eta iritsi berrien arteko norgehiagoka ekidinez.

Zentroa bai, baina baldintza batzuk betez

Harrera integraleko eredu horren barruan, Ongi Etorri Errefuxiatuak Arabak egokitzat joko luke Gasteizen errefuxiatuentzako zentro bat irekitzea, betiere honako neurri hauekin batera badator:

- Zentroa ez irekitzea bakarrik, baizik eta hirian errefuxiatuentzat egokitutako bizitegi-baliabideen multzo baten zati gisa (aterpetxeak, zentro txikiak, solairuak), haien profilen eta beharren arabera (gogora dezagun eskatzaile batzuek 24 orduko jarraipen profesionala behar izan dezaketela, eta pisu batean bizitzeko beste pertsona batzuk direla aukerarik onena).

- Gaur egun hutsik edo gutxiegi erabiltzen diren titulartasun publikoko higiezinak (Betoño, Ezkoriatza jauregia, Ignacio Aldecoa ikastetxea, Gobernu Militarra) berrerabiltzeko plan orokor baten arabera kokatzea, beste gizarte-premia batzuei erantzuteko: mendekotasun larria duten hirugarren adineko pertsonak, iragaitzazko edo kaleko egoeran dauden pertsonak, gazteak…

- Haren irekiera udaleko eta urte anitzeko plan operatibo batekin batera onartzea, bertako egoiliarrentzat hezkuntza-, osasun- eta gizarte-baliabideak bideratu eta antolatzeko. Adingabeak dituzten familiak badira, zein ikastetxetara joango dira? Zer erroldatze bide aktibatuko da? Nola kudeatuko dira asilo-eskaerari buruzko administrazio-prozedurak? Zer arautze sustatuko da alokairu-etxebizitzen merkatuan, zentrotik ateratzen direnean pertsonen etxebizitza-beharrei erantzuteko?

- Auzoan (Aranan edo kokatuko den auzoan) esku-hartze komunitarioko programa bat aurkeztea, komunitateak diseinatua eta urte anitzeko finantzaketarekin. Programa horrek auzoko biztanleen beharrak kontuan hartuko ditu, eta migratzaileen eta adinekoen arteko norgehiagoka saihestuko du. Bi kolektiboek behar espezifikoak dituzte, eta horiei erantzun ahal zaie, borondate politikoa badago.

- Zentroa ireki ondoren, auzo-elkarte, erakunde, ikastetxe eta osasun-zentroek parte hartzen duten elkarrizketa-mahaiekin koordinatzea.

Diskurtso alarmistarik ez, pertsonen bizitza eta ongizatea babesteko politikak bai

Alderdi politikoei eskatzen diegu ez dezatela eztabaida nahastu hauteskunde-etekinen bila. Ez ditzatela erabili klixe zaharkituak edo beldurra sortzen duten hizkuntza su-eragilea (zentro bat ez du zertan ohatzeak dituzten barrakoi-ilara bat izan).

Ordezkari politikoei eskatzen diegu ez dezatela beldurrik sortu herritarrengan diskurtso alarmistekin. Gasteizen tamaina handiko bizitegi-baliabideak daude (adibidez, Tomas Alfaro Fournier Arabako Campuseko Unibertsitate egoitzak 220 plaza ditu), baina ez da polemikarik sortu. Ez dezagun makro-zentroez hitz egin.

Zintzotasuna eskatzen diegu gizarte-eragile guztiei harrera-ereduez hitz egiterakoan: euskal harrera-ereduak Oñati bezalako zentroak ditu (11.500 biztanle), 80-100 plazatarako edukierarekin, herriaren eguneroko errealitatean gatazkarik gabe integratu dena.

Arana, Judimendi, Santa Luzia eta Aranbizkarra auzoak txalotzen ditugu, urte hauetan guztietan erakutsitako harrera-gaitasunagatik, eta auzo arrazista edo xenofobotzat jotzen ez uzteko eskatzen diegu. Biztanleria heldua da, adinean sartua (65 urtetik gora dute herritarren %40), eta errefuxiatuentzako zentro batekiko mesfidantzak zentro hori adinekoentzako zentro bat ez izatearekin soilik du zerikusia, urteak baitaramatzate eskatzen. Neurritasuna eta hausnarketa kritikoa eskatzen dizkizuegu, auzoetan beldurra zabaldu nahi dutenen aurrean irmo jokatzeaz gain.

Euskal Herriko eragile politiko, sindikal eta sozialei eskatzen diegu eztabaidarako eta politikak diseinatzeko esparru bat ireki dezatela, lurralde honetara segurtasun bila eta bizitzea merezi duen bizitza baten bila iristen diren pertsonei modu integralean erantzuteko. Orduan bakarrik esan ahalko dugu Euskal Herria benetan harrera herria dela, pertsonen, herrien eta naturaren ondasunen bizitza eta ongizatea babesteko politikak inplementatzen dituena, guztion zaintza eta bizitza erdigunean jarrita.

Nazioarteko Zuzenbidearen xedapenak errespetatzea eskatzen dugu, bereziki errefuxiatuei buruzko Genevako Hitzarmena, eta pertsona bati babesa izateko eskubidea ematen dioten kasuak eguneratzea. Horrela, gure egungo eredu estraktibista, predatzaile eta ekozidagatik beren jaioterriak uztera behartuta dauden pertsona guztiak babesteko.